Η τιμή του ελαιολάδου στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 50% πέρυσι μετά από παρατεταμένες ξηρασίες στη νότια Ισπανία το 2022 και το 2023
Την άμεση σύνδεση μεταξύ των ακραίων καιρικών φαινομένων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή και των απότομων, βραχυπρόθεσμων αυξήσεων στις τιμές των τροφίμων παγκοσμίως, αναδεικνύει νέα έρευνα. Από τις πατάτες στη Βρετανία μέχρι τα κρεμμύδια στην Ινδία, οι επιπτώσεις γίνονται αισθητές παντού.
Μια μελέτη με επικεφαλής το Barcelona Supercomputing Center συνδέει απευθείας δεκάδες κλιματικά ακραία φαινόμενα με απότομες ανατιμήσεις τροφίμων. Αυτό υπογραμμίζει την αυξανόμενη ευπάθεια των επισιτιστικών συστημάτων απέναντι σε περιβαλλοντικά σοκ. Σύμφωνα με τους Financial Times, ενώ προηγούμενες μελέτες είχαν εξετάσει πώς οι υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν τη μακροπρόθεσμη άνοδο του πληθωρισμού των τροφίμων, η νέα έρευνα δείχνει ότι συγκεκριμένα είδη τροφίμων υφίστανται πολύ πιο απότομες, βραχυπρόθεσμες αυξήσεις τιμών, οι οποίες τροφοδοτούν τον πληθωρισμό.
Παραδείγματα ανατιμήσεων
Η μελέτη παρουσιάζει συγκεκριμένα παραδείγματα:
- Η τιμή του ελαιολάδου στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 50% πέρυσι μετά από παρατεταμένες ξηρασίες στη νότια Ισπανία το 2022 και το 2023.
- Στην Ινδία, ένας καύσωνας τον Μάιο του περασμένου έτους ανέβασε τις τιμές των κρεμμυδιών κατά 89%.
- Στην Κορέα, οι τιμές του λάχανου εκτοξεύτηκαν κατά 70% μετά την καλοκαιρινή ζέστη-ρεκόρ.
- Στην Ιαπωνία, οι τιμές του ρυζιού αυξήθηκαν κατά 48% τον Σεπτέμβριο μετά από έναν καύσωνα τον Αύγουστο.
- Στην Κίνα, οι τιμές των λαχανικών αυξήθηκαν κατά 30%.
- Στην Καλιφόρνια και την Αριζόνα, τα λαχανικά ανέβηκαν κατά 80% τον Νοέμβριο του 2022 μετά από περιόδους ξηρασίας.
Πρωτοφανή καιρικά φαινόμενα
Ο βασικός συγγραφέας της μελέτης, Maximilian Kotz από το Barcelona Supercomputing Center, ανέφερε ότι πολλά από τα καιρικά φαινόμενα που προκάλεσαν αυτές τις ανατιμήσεις ήταν «εντελώς πρωτοφανή από ιστορική άποψη». Οι θερμοκρασίες ήταν «πολύ έξω από το εύρος που θα περιμέναμε σε ένα σταθερό κλίμα που δεν θα είχε επηρεαστεί από τις ανθρώπινες εκπομπές».
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι ανατιμήσεις των τροφίμων συχνά ακολουθούσαν τα ακραία καιρικά φαινόμενα μέσα σε λίγους μόνο μήνες, ένα μοτίβο που οι ερευνητές προειδοποίησαν ότι είναι πιθανό να γίνει πιο συχνό καθώς η κλιματική αλλαγή εντείνεται. Όπως δήλωσε ο Kotz, «Γνωρίζουμε ότι [τα ακραία καιρικά φαινόμενα] γίνονται ήδη πιο έντονα και πιο συχνά από ό,τι ήταν πριν από 30-40 χρόνια, και αναμένουμε ότι αυτό θα συνεχιστεί όσο οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται».
Παγκόσμιες επιπτώσεις και πολιτικές διαστάσεις
Οι ανατιμήσεις τροφίμων δεν περιορίζονται σε μία μόνο περιοχή, αλλά εξαπλώνονται παγκοσμίως μέσω του εμπορίου. Για παράδειγμα, το κόστος της σοκολάτας έχει αυξηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά από τριπλάσια αύξηση των τιμών του κακάο λόγω ξηρασίας και ακραίας ζέστης στην Γκάνα και την Ακτή Ελεφαντοστού.
Ο Raj Patel από το Πανεπιστήμιο του Τέξας, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έκθεση, επισήμανε ότι η κερδοσκοπία της αγοράς και η «κακή πολιτική» συχνά επιδεινώνουν τον αντίκτυπο των ανατιμήσεων τροφίμων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Αναφέρθηκε στο παράδειγμα του 2010, όταν οι δασικές πυρκαγιές στη Ρωσία οδήγησαν σε άνοδο των τιμών του σιταριού, με τη Μόσχα να επιβάλλει εμπάργκο στις εξαγωγές, εκτοξεύοντας την παγκόσμια τιμή του σιταριού. Αυτό συνέβαλε εν μέρει σε ταραχές για το ψωμί μέχρι και τη Μοζαμβίκη. «Το νόημα του πληθωρισμού των τιμών των τροφίμων είναι πολιτικό. Είναι πάντα πολιτικό».
Ευπάθεια και κεντρικές τράπεζες
Χώρες όπως η Βρετανία, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από εισαγόμενα προϊόντα, είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε κλιματικά σοκ στο εξωτερικό, δήλωσε η συν-συγγραφέας της έκθεσης Anne Taylor, εκτελεστική διευθύντρια του Food Foundation με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η έρευνα εγείρει επίσης ερωτήματα για τις κεντρικές τράπεζες, καθώς οι αυξήσεις των τιμών των τροφίμων απειλούν τις προσπάθειες ελέγχου του συνολικού πληθωρισμού, ιδιαίτερα στις αναδυόμενες οικονομίες όπου τα τρόφιμα αποτελούν μεγαλύτερο μερίδιο των τιμών καταναλωτή. Ο Kotz σημείωσε: «Αυτές οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν άμεσα τους συνολικούς ρυθμούς πληθωρισμού και ο κύριος παράγοντας είναι τα τρόφιμα… Αυτό διαχέεται στις συνολικές τιμές». Την περασμένη εβδομάδα, η Τράπεζα της Αγγλίας ανακοίνωσε μια απροσδόκητη αύξηση του πληθωρισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο σε υψηλό 18 μηνών (3,6%) τον Ιούνιο, εν μέρει λόγω της αύξησης των τιμών των τροφίμων.
Η μελέτη παρατήρησε επίσης ότι, όταν ανεβαίνουν οι τιμές, τα φτωχότερα νοικοκυριά είναι πιθανό να καταναλώνουν λιγότερα, και συχνά λιγότερο θρεπτικά, τρόφιμα. Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών ειδικότερα ήταν «πολύ ευάλωτη όταν ανεβαίνουν οι τιμές των τροφίμων», δήλωσε η Taylor.
www.bankingnews.gr