Η ανάλυση της διαΝΕΟσις, μιας ερευνητικής ΜΚΟ μελετών, αποκαλύπτει σημαντικά ζητήματα σχετικά με την ανάπτυξη και ενσωμάτωση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ελληνικό ενεργειακό δίκτυο.
Ενώ η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο στην αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, το υπάρχον δίκτυο μεταφοράς και διανομής δεν είναι κατάλληλα προσαρμοσμένο για να υποστηρίξει τη συνεχιζόμενη αύξηση της παραγωγής από ΑΠΕ.
Το ελληνικό δίκτυο δεν έχει σχεδιαστεί για να εξυπηρετεί αποδοτικά την ενέργεια που προέρχεται από τις ΑΠΕ, κάτι που προκαλεί σοβαρές τεχνικές και λειτουργικές δυσκολίες. Ένα σημαντικό πρόβλημα είναι η απώλεια ενέργειας κατά τη μετάδοση. Η ενέργεια που παράγεται από τις ΑΠΕ, καθώς περνάει από το δίκτυο μεταφοράς και διανομής, χάνεται σε θερμότητα στους αγωγούς και σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία στους μετασχηματιστές του δικτύου. Οι περιορισμοί του δικτύου και οι απώλειες ενέργειας επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο τη διαδικασία μεταφοράς της ενέργειας από τις μονάδες παραγωγής στους τελικούς καταναλωτές.
Σύμφωνα με την έκθεση της διαΝΕΟσις, σχεδόν το 25% των μετασχηματιστών υψηλής προς μέσης τάσης του ΔΕΔΔΗΕ αντιμετωπίζει προβλήματα χωρητικότητας, με 29 μετασχηματιστές να έχουν εξαντλήσει το θερμικό τους περιθώριο και 82 να έχουν εξαντλήσει το περιθώριο στάθμης βραχυκύκλωσης. Πέντε από αυτούς έχουν εξαντλήσει και τα δύο αυτά περιθώρια, κάτι που επιδεινώνει τη δυνατότητα απορρόφησης νέας ενέργειας από το δίκτυο.
Επιπλέον, αυτά τα προβλήματα χωρητικότητας ενδέχεται να προκαλέσουν προβλήματα όταν λειτουργούν ταυτόχρονα με την υπερβολική παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, όπως είναι η περίπτωση των φωτοβολταϊκών, τα οποία παράγουν περισσότερη ενέργεια τις ώρες με ηλιοφάνεια, ή των ανεμογεννητριών που εξαρτώνται από την περιοδικότητα του ανέμου. Η παραγόμενη ενέργεια από αυτές τις μονάδες μπορεί να προκαλέσει υπερφόρτωση του τοπικού δικτύου, με αποτέλεσμα η ενέργεια να πρέπει να μεταφερθεί σε πιο απομακρυσμένα σημεία του δικτύου, κάτι που αυξάνει τις απώλειες κατά τη μεταφορά.
Η Ελλάδα έχει επενδύσει περίπου 9,5 δισ. ευρώ τα τελευταία πέντε χρόνια σε έργα ανάπτυξης ΑΠΕ, έργα υποδομών και δικτύων, και η συνολική ισχύς των ΑΠΕ που λειτουργούν στη χώρα φτάνει τα 15 GW. Ωστόσο, η δυνατότητα του υπάρχοντος συστήματος μεταφοράς ενέργειας να υποδεχτεί και να μεταφέρει αυτή την ενέργεια ανέρχεται σε 28 έως 30 GW. Η ανάπτυξη της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ έχει σημειώσει αύξηση, με μέσο ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης 15,6% από το 2019 έως το 2024. Η Ελλάδα κατάφερε το 2024 να καλύψει το 55,3% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, και το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια. Το 2024, η καθαρή παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ ξεπέρασε τη ζήτηση κατά 307 MWh, κάτι που σημαίνει ότι η ανάγκη για εισαγωγές μηδενίστηκε και η χώρα θα μπορούσε να εξάγει ένα μικρό ποσοστό της ενέργειας που παράγει.
Ωστόσο, η ανάπτυξη των ΑΠΕ δεν έρχεται χωρίς τις προκλήσεις της. Ο περιορισμένος χώρος αποθήκευσης και η έλλειψη τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας αποτελούν σημαντικά εμπόδια για την αξιοποίηση του πλεονάσματος ενέργειας που παράγεται σε ώρες υψηλής παραγωγής. Οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί, για παράδειγμα, παράγουν μεγάλες ποσότητες ενέργειας όταν υπάρχει ηλιοφάνεια, αλλά αυτή η ενέργεια δεν μπορεί πάντα να αξιοποιηθεί λόγω της έλλειψης αποθηκευτικών υποδομών. Η περιοδικότητα των καιρικών φαινομένων, η οποία επηρεάζει τη λειτουργία των ανεμογεννητριών, αποτελεί επίσης παράγοντα περιορισμού στην αποτελεσματική αξιοποίηση της ενέργειας. Η ανάπτυξη αποθηκευτικών συστημάτων θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις, μειώνοντας τις απώλειες και επιτρέποντας την καλύτερη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πόρων.
Η αξιοποίηση της χαμένης ενέργειας από ΑΠΕ θα μπορούσε να έχει σημαντικά θετικά αποτελέσματα. Αν η χώρα μπορούσε να αξιοποιήσει πλήρως το πλεόνασμα από τις ΑΠΕ, το ποσοστό κάλυψης της ζήτησης θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες, από 55,3% σε 57%. Επίσης, η χώρα θα μπορούσε να εξάγει περισσότερη ενέργεια, με καθαρές εξαγωγές πάνω από 1,1 τεραβατώρες (TWh). Αυτό θα ενίσχυε τη θέση της Ελλάδας στην περιοχή και θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική πηγή εσόδων για τη χώρα.
Η ανάγκη για περαιτέρω επενδύσεις σε υποδομές και η ανάπτυξη τεχνολογιών αποθήκευσης είναι κρίσιμη για να επιτευχθεί η ενεργειακή μετάβαση στην Ελλάδα και να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα των ΑΠΕ. Αν και η πρόοδος είναι εντυπωσιακή, οι υφιστάμενες υποδομές και περιορισμοί απαιτούν συνεχιζόμενες βελτιώσεις για να μπορέσει η χώρα να εκμεταλλευτεί πλήρως το δυναμικό των ΑΠΕ και να μειώσει τις απώλειες ενέργειας.