Δεν πιστεύουν στα μάτια τους οι καταναλωτές οι οποίοι τους τελευταίους μήνες γίνονται μάρτυρες ενός πρωτοφανούς ράλι στις τιμές του ελαιολάδου. Στα ράφια των σούπερ μάρκετ έχει εκτοξευτεί σε δυσθεώρητα ύψη -μέχρι και 14,91 ευρώ το κιλό- και, όπως προβλέπεται… δεν έχουμε δει τίποτα ακόμη, καθώς οι τιμές αυτές αφορούν μόνο την περσινή σοδειά. Ο δε τενεκές, που πολλοί Έλληνες προτιμούν, έχει φτάσει στα 180-185 ευρώ από 90-100 ευρώ πέρσι!
Η δραματικά μειωμένη παραγωγή, τόσο στη χώρα μας όσο και σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου, που αποτελεί τη μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγική περιοχή στον κόσμο, έχει εκτοξεύσει ήδη τις τιμές στα περσινά λιγοστά αποθέματα, ενώ προεξοφλείται ότι η φετινή παραγωγή θα πουληθεί για χρυσάφι. Ήδη, το περσινό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο έχει φτάσει τα 8,5 ευρώ το κιλό στις τελευταίες δημοπρασίες, με χαμηλότερη τα 7,50 ευρώ. Μέχρι 8,84 ευρώ πωλούν οι Ισπανοί και μέχρι 12 ευρώ το κιλό οι Ιταλοί.
Κερδισμένοι οι παραγωγοί που θα απολαύσουν καλύτερο εισόδημα (και αυτό ως έναν βαθμό – γιατί το καλό εσόδημα για τους παραγωγούς δεν είναι από μόνη της η υψηλή τιμή, αλλά είναι συνάρτηση και της ποσότητας, που φέτος προβλέπεται μειωμένη ακόμα και πάνω από 40%).
Από την άλλη, οι καταναλωτές θα δυσκολευτούν πολύ να καλύψουν τις ανάγκες των νοικοκυριών τους σε ελαιόλαδο, ενώ πολλοί ήδη στρέφονται σε εναλλακτικά φθηνότερα φυτικά έλαια για να τα φέρουν βόλτα.
Μεγάλο ζητούμενο τα περιθώρια κέρδους που θα διαμορφώσουν ενδιάμεσοι, τυποποιητές, έμποροι, λιανική.
Ξηρασία στους ελαιώνες της Ισπανίας
Έλεγχοι στα περιθώρια κέρδους
Από την πλευρά της η κυβέρνηση ξεκαθαρίζει ότι καμία περίπτωση δεν υπάρχει να επιβληθεί πλαφόν για να συγκρατηθεί η εκτόξευση των τιμών, εξαντλώντας τον ρόλο του κράτους σε ελέγχους στα περιθώρια κέρδους. Όπως, για του λόγου το αληθές, δήλωσε πρόσφατα ο υπεύθυνος για την αγορά υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας, μιλώντας στη Βουλή, «εάν βάλουμε μία διατίμηση 3 ευρώ, για παράδειγμα, στην τιμή του λαδιού στον παραγωγό, τι θα γίνει; Την επόμενη μέρα δεν θα υπάρχει λάδι την Ελλάδα. Θα πουληθεί και θα εξαχθεί στην Ισπανία την Ιταλία και στις υπόλοιπες χώρες. Δυστυχώς έτσι δουλεύει η ελεύθερη αγορά. Άρα τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για το λάδι; [..] Να ελέγξουμε τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας μετά τον παραγωγό, εάν εκμεταλλευτούν την κρίσιμη κατάσταση και προσθέσουν κέρδος παραπάνω από αυτό που είχανε τα προηγούμενα χρόνια. Και αυτό ελέγχουμε», ανέφερε ο κ. Σκρέκας, ο οποίος προειδοποίησε με «πολύ αυστηρά πρόστιμα» όσους επιχειρήσουν να αποκομίσουν μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό που είχαν το 2021. Παρέπεμψε, δε, τους καταναλωτές στην πλατφόρμα του υπουργείου ekatanalotis όπου μπορούν να ενημερώνονται για τις τιμές των προϊόντων.
Παγκόσμιο πρόβλημα
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του υπουργείου Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών (USDA), οι παγκόσμιες τιμές του ελαιολάδου αυξήθηκαν στα 8.900 δολάρια ανά τόνο τον Σεπτέμβριο, λόγω του «εξαιρετικά ξηρού καιρού» στη Μεσόγειο. Ήδη, η μέση τιμή τον Αύγουστο ήταν 130% υψηλότερη σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και δεν δείχνει «σημάδια χαλάρωσης», επισημαίνει το USDA.
«Τέλεια καταιγίδα»
Δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας«The Guardian», σε σχέση με το θέμα που έχει προκύψει σε παγκόσμιο επίπεδο με το ελαιόλαδο, αναφέρεται και στην Ελλάδα, τονίζοντας ότι η παραγωγή φέτος θα είναι μόλις 200.000 τόνοι, χαμηλότερη από πέρυσι, εξαιτίας της υπερβολικής ζέστης και προβλήματα με δάκο και γλοιοσπόριο στις ελιές. Την ίδια στιγμή, με βάση της εκτιμήσεις της ΕΔΟΕ, η πτώση εκτιμάται ότι θα κυμανθεί στο 43% σε σχέση με την προηγούμενη ελαιοκομική περίοδο. Αυτό σημαίνει ότι θα παραχθούν 160.000 τόνοι ελαιόλαδο έναντι 350.000 τόνων πέρσι.
Για την «τέλεια καταιγίδα» η οποία έχει ξεκινήσει από την περσινή ελαιοκομική περίοδο και θα συνεχιστεί και εφέτος έκανε λόγο ο πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ελαιολάδου (ΕΔΟΕ), Μανόλης Γιαννούλης.
Ο ίδιος δήλωσε επίσης ότι οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν αυξήσεις τιμών «πάνω από 100%». «Υπολογίζουμε τη μείωση των ρυθμών παραγωγής στο ήμισυ φέτος», είπε. «Η ανισορροπία ζήτησης και προσφοράς έχει ήδη οδηγήσει σε πολύ μεγάλες αυξήσεις τιμών, τις οποίες απολαμβάνουν οι παραγωγοί, αλλά βλάπτουν πολύ τους καταναλωτές», επεσήμανε.
Εισαγωγές από Νότια Αμερική στην Ευρώπη
Την ίδια στιγμή, η Ευρώπη φαίνεται ότι έχει σχεδόν εξαντλήσει τα τοπικά αποθέματά της και είναι έτοιμη για περισσότερες ελλείψεις, αφού τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν πλήξει σημαντικά τη συγκομιδή για δεύτερο συνεχόμενο χρόνο. Μάλιστα, η Ισπανία, ο μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο είπε ότι θα αναγκαστεί να κάνει εισαγωγές από τη Νότια Αμερική για να ανταποκριθεί στη ζήτηση.
Σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας – ΔΣΕ (International Olive Council), η παγκόσμια παραγωγή αναμένεται να μειωθεί στους 2,4 εκατομμύρια τόνους, ακόμα λιγότερο από την περσινή συγκομιδή και πολύ χαμηλότερη από την παγκόσμια ζήτηση που ανέρχεται σε περίπου 3 εκατ. τόνους.
Για την επερχόμενη ελαιοκομική περίοδο 2023/24, που ξεκινά σε λίγες μέρες, εκτιμάται ότι η παραγωγή ελαιολάδου στο σύνολο της λεκάνης της Μεσογείου, δηλαδή στις κύριες παραγωγικές χώρες παγκοσμίως, θα είναι ακόμη πιο χαμηλή σε σχέση με την «κακή» περσινή χρονιά.
Κι αυτό γιατί υπολογίζεται ότι θα λείψουν περίπου 170 χιλιάδες τόνοι ελαιολάδου συγκριτικά με το 2022/23 (από 2,560 εκατ. τόνοι η συνολική παραγωγή εκτιμάται ότι θα «πέσει» στους 2,390 εκατ. τόνους).
Το μέγεθος της φετινής συγκομιδής απέχει πολύ από τα ιστορικά πρότυπα, με την Ισπανία να αναμένεται να παράγει 700.000 τόνους – περισσότερους από τους 660.00 που παρήχθησαν στην κακή συγκομιδή του περασμένου έτους, αλλά πολύ λιγότερο από τους 1,3 εκατ. τόνους που παράγονταν προηγούμενα χρόνια.
Αλλά και οι προσδοκίες της Ιταλίας να παράγει έως και 350.000 τόνους διαψεύδονται πλέον εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως ξηρασία και έντονες χαλαζοπτώσεις σε κύριες περιοχές ελαιοκαλλιέργειας.
Security και τσιπάκια
Με την τιμή του ελαιολάδου περσινής εσοδείας να έχει φτάσει τα 8,5 ευρώ και τις εκτιμήσεις της αγοράς για περαιτέρω άνοδο των τιμών με την έναρξη της νέας ελαιοκομικής περιόδου, εκφράζονται εύλογοι φόβοι από τους παραγωγούς για κλοπές ηρτημένης παραγωγής από τα λιόδεντρα.
Κανείς δε μπορούσε να φανταστεί στο ξεκίνημα της περσινής ελαιοκομικής περιόδου ότι η τιμή του ελαιολάδου θα ξεπερνούσε τα 8 ευρώ το κιλό για τον παραγωγό, ούτε ότι η φετινή σεζόν θα ξεκινήσει με τιμές στα 9 ευρώ, όπως εκτιμούν πολλοί.
Και με αυτές τις τιμές, το δέλεαρ είναι μεγάλο για τους επιτήδιους αετονύχηδες, αν αναλογιστεί κάποιος ότι ένας τόνος ελαιόλαδο μπορεί να του αποφέρει 9.000 ευρώ.
Όπως χαρακτηριστικά είπε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελαιουργών Nομού Ηρακλείου, Βαγγέλης Πρωτογεράκης, ήδη παραγωγοί από την περιοχή της Μεσαράς, με φροντισμένες και αρδευόμενες ελαιοκαλλιέργειες, εκφράζουν την ανησυχία τους και αναζητούν λύσεις για την ασφάλεια των καλλιεργειών τους, ενόψει της συγκομιδής.
Τι εξετάζεται
Μεταξύ των προτάσεων περιλαμβάνεται η σύσταση ομάδων παραγωγών, οι οποίοι θα συνεισφέρουν οικονομικά για την πρόσληψη ιδιωτικής εταιρείας φύλαξης (security) προκειμένου να προστατεύσουν τα χωράφια τους.
Άλλοι προτείνουν ακόμη και οι ίδιοι οι παραγωγοί να οργανωθούν και να πραγματοποιούν περιπολίες τη νύχτα στα λιόφυτα, ενώ υπάρχουν και εισηγήσεις για την τοποθέτηση μικροτσίπ στον ελαιόκαρπο, όπως κάποιοι κτηνοτρόφοι κάνουν ήδη με τα κοπάδια, ώστε, σε περίπτωση κλοπής, να είναι δυνατόν να ανιχνευθεί η πορεία του κλεμμένου φορτίου.