Πριν από μερικές ημέρες κυβερνητικές πηγές διέρρεαν στα κανάλια ότι οι συσσωρευμένες ζημιές του ΟΣΕ είναι 15 δις και τα δάνειά που του χαρίσθηκαν είναι κάπου 300 εκατομμύρια. Ήθελαν έτσι να στηρίξουν το αφήγημα της «διαχρονικής παθογένειας» για το έγκλημα στα Τέμπη και την καταρρέουσα πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων που προωθούν φανατικά.
Γράφει ο ΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗΣ
Διδάσκων καθηγητής Τμήματος Οικονομικής Έρευνας ΕΚΠΑ
Κείμενο από το academia.edu
Δεν πέρασαν παρά λίγες ώρες και είχαμε την διευκρίνιση της Commission για τα 18 δις των κρατικών εγγυήσεων στις Ελληνικές τράπεζες (μόνο) για τα κόκκινα δάνεια. Οι Ευρωπαίοι δήλωσαν ότι αν οι εγγυήσεις εξασφαλίζουν επίσης (είναι pari passu) τις απαιτήσεις του Ελληνικού δημοσίου τότε δεν θα γραφτούν στο δημόσιο χρέος απλά θα τα χρωστάμε. Κι ενώ η χαρά ήταν μεγάλη, τόση που ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Εποπτείας των Τραπεζών SSM δήλωσε ότι οι Ελληνικές τράπεζες, παρά τα δις του αναβαλλόμενου φόρου που εμφανίζουν σαν ίδια κεφάλαια, μπορούν να μοιράσουν υπό προϋποθέσεις και μέρισμα ήρθαν οι διεθνείς χρεοκοπίες.
Η αμερικανική τράπεζα Silicon Valley με 150 δις ενεργητικό έκλεισε και οι καταθέσεις της μέχρι 250.000 δολάρια θα εξυπηρετηθούν από τα αποθεματικά του αμερικανικού μηχανισμού εγγύησης καταθέσεων FDIC. Κάποιοι έσπευσαν να καθησυχάσουν το κόσμο ότι το μέγεθος της τράπεζας δεν εμπνέει ανησυχία για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και η Silicon Valley είναι μεμονωμένο φαινόμενο. Όμως κάπου 48 ώρες αργότερα έγινε παγκοίνως γνωστό ότι και η εμβληματική ελβετική τράπεζα Credit Swisse (45η τράπεζα του κόσμου με τουλάχιστον 700 δις ενεργητικό) αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα. Τόσο μεγάλα που ο βασικός της μέτοχος η Σαουδαραβική Saudi National Bank (9,8% του μετοχικού κεφαλαίου) δήλωσε ότι δεν πρόκειται να βάλει χρήματα σε πιθανή αύξηση κεφαλαίου. Αντίστοιχα, το αμοιβαίο κεφάλαιο του Εμίρη του Κατάρ (5% του μετοχικού κεφαλαίου – τελικά αυτοί είχαν σχέσεις σε όλη την Ευρώπη αλλά μόνο η κ. Καιλή πήγε μέσα) αλλά και η αμερικανική επενδυτική εταιρεία Black Rock (επίσης 5% του μετοχικού κεφαλαίου) απείχαν από οποιαδήποτε δέσμευση κεφαλαιακής στήριξης της τράπεζας.
Έτσι μείναμε πάλι με το αδηφάγο κράτος αγαπητοί φιλελεύθεροι που έσπευσε αυτή τη φορά στο πρόσωπο της κεντρικής τράπεζας της Ελβετίας να βάλει 50 δις για τη διάσωση της Credit Swisse. Η «ιδιωτική πρωτοβουλία» μόλις είδε ζημιές «ανέκρουσε πρύμναν» σε έναν κόσμο που τα κέρδη ανήκουν στην «επιχειρηματικότητα» ενώ τις ζημιές τις αναλαμβάνει η κοινωνία.
Στο επίπεδο της οικονομικής ανάλυσης αυτό που συμβαίνει είναι ένας νέος γύρος όξυνσης της καπιταλιστικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008. Ο μηχανισμός πυροδότησης της κρίσης αυτή τη φορά έχει να κάνει με ομολογιακές εκδόσεις των τραπεζών από την εποχή της «ποσοτικής χαλάρωσης» που έχουν χάσει την αξία τους λόγω της αύξησης των επιτοκίων που μεσολάβησε. Βλέπετε η ρευστότητα που απέκτησαν οι τράπεζες μέσω των ομολογιακών εκδόσεων δεν χρηματοδότησε επενδύσεις αλλά είτε κάλυψε ζημιές, είτε χρηματοδότησε κερδοσκοπικές πράξεις. Ο λόγος είναι ότι οι παραγωγικές επενδύσεις παραμένουν ισχνές και οι προσδοκώμενες αποδόσεις τους ανύπαρκτες. Όσο τα επιτόκια ήταν χαμηλά, λόγω ποσοτικής χαλάρωσης, τα προβλήματα κρύβονταν. Τώρα που ανεβαίνουν τα επιτόκια τα προβλήματα βγαίνουν στην επιφάνεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Credit Swisse τα 50 δις της κεντρικής τράπεζας θα τα δαπανήσει κυρίως για την επαναγορά των δικών της ομολόγων ώστε να αποκαταστήσει την κεφαλαιακή της επάρκεια.
Το προφανές ερώτημα είναι : υπάρχει κίνδυνος για τις ελληνικές τράπεζες σε αυτό το περιβάλλον; Νομίζω ότι δεν υπάρχει καλύτερη επιβεβαίωση από τη δήλωση του υπουργού οικονομικών για το θέμα “Το τραπεζικό σύστημα είναι σε καλύτερη θέση από ό,τι ήταν πριν από 4 χρόνια, ώστε να απορροφήσει τυχόν κλυδωνισμούς”. Μας υποχρέωσες που λέει και το τραγούδι.
Σοβαρά τώρα, δεν είναι δυνατόν οι κοινωνίες σε όλο το κόσμο να καλύψουν έναν νέο γύρο καπιταλιστικών ζημιών. Εάν οι τράπεζες δεν μπορούν μετά από τόσα δις που έχουν πάρει να επιβιώσουν το νέο γύρο της κρίσης πρέπει να κρατικοποιηθούν χωρίς αποζημίωση των υφιστάμενων μετόχων. Δεν γίνεται να ζήσουμε σε ένα κόσμο που οι επενδύσεις στις σιδηροδρομικές μεταφορές θεωρούνται απαράδεκτο κόστος και οι ενισχύσεις ιδιωτικών επιχειρήσεων και τραπεζών αναγκαία δαπάνη. Αυτό είναι νεοφιλελεύθερη σχιζοφρένεια.