Η επισιτιστική ανασφάλεια αυξάνεται από το 2018. Ακόμη και πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η αυξανόμενη συχνότητα και η σοβαρότητα των κλιματικών σοκ, οι περιφερειακές συγκρούσεις και η πανδημία έριχναν τη σκιά τους, διαταράσσοντας την παραγωγή και διανομή τροφίμων και αυξάνοντας το κόστος σίτισης των ανθρώπων και οικογένειες.
Αυτό γράφουν σε άρθρο τους η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, με τους αναλυτές του διεθνούς Οργανισμού Σεμπαστιάν Σόσα και Μπγιορν Ρόδερ.
Η κατάσταση πήρε ακόμη πιο δραματική τροπή με τον πόλεμο στην Ουκρανία, επισημαίνουν, και προσθέτουν ότι αυτό ώθησε τις τιμές των τροφίμων και των λιπασμάτων ακόμα υψηλότερα—πλήττοντας τους εισαγωγείς, ενώ παράλληλα ώθησε πολλές χώρες να επιβάλουν περιορισμούς στις εξαγωγές.
Τραγική εικόνα
«Το αποτέλεσμα είναι 345 εκατομμύρια άνθρωποι να βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο. Και σε όλο τον κόσμο περισσότεροι από 828 εκατομμύρια άνθρωποι πέφτουν για ύπνο πεινασμένοι κάθε βράδυ, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα» αναφέρουν.
Ο αντίκτυπος του επισιτιστικού σοκ γίνεται αισθητός παντού. Το πρόβλημα είναι χειρότερο σε 48 χώρες, πολλές από τις οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές από την Ουκρανία και τη Ρωσία—κυρίως χώρες χαμηλού εισοδήματος. Από αυτούς, περίπου οι μισοί είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι λόγω σοβαρών οικονομικών προκλήσεων, αδύναμων θεσμών και ευθραυστότητας.
Τεράστιο κόστος
Παράλληλα, κλιμακώνεται και το οικονομικό κόστος. Ένα νέο έγγραφο από το προσωπικό του ΔΝΤ εκτιμά ότι ο αντίκτυπος του υψηλότερου κόστους εισαγωγής τροφίμων και λιπασμάτων για τους εκτεθειμένους σε επισιτιστική ανασφάλεια θα προσθέσει 9 δισεκατομμύρια δολάρια στα ισοζύγια το 2022 και το 2023. Αυτό θα διαβρώσει τα διεθνή αποθέματα των χωρών και την ικανότητά τους να πληρώσουν για εισαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων.
Σε πολλά μέρη, παρόλο που οι τιμές των τροφίμων έχουν υποχωρήσει από τις πρόσφατες κορυφές, οι υψηλές τιμές των τροφίμων -και της ενέργειας- έχουν τροφοδοτήσει μια κρίση κόστους ζωής που είναι πιθανό να αυξήσει τη φτώχεια και να βλάψει την ανάπτυξη, τροφοδοτώντας ενδεχομένως την πολιτική αστάθεια.
Ως αποτέλεσμα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε πολλές χώρες έχουν εισαγάγει φορολογικά μέτρα για την προστασία των ανθρώπων από την τρέχουσα επισιτιστική κρίση. «Μόνο για φέτος, υπολογίζουμε ότι οι χώρες με υψηλή έκθεση χρειάζονται έως και 7 δισεκατομμύρια δολάρια για να βοηθήσουν τα φτωχότερα νοικοκυριά να αντεπεξέλθουν» αναφέρουν τα στελέχη του ΔΝΤ.
Ταχεία ανταπόκριση
Και προσθέτουν ότι απαιτείται ισχυρή και ταχεία δράση πολιτικής σε τέσσερις τομείς για να μετριαστεί η παγκόσμια επισιτιστική κρίση και να αποτραπεί ο ανθρώπινος πόνος.
Πρώτον, απαιτείται ταχύτατη και επαρκής στήριξη σε άτομα που είναι ευάλωτα στην επισιτιστική ανασφάλεια μέσω της ανθρωπιστικής βοήθειας από το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα και άλλους οργανισμούς, παράλληλα με αποτελεσματικά εγχώρια δημοσιονομικά μέτρα. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε όλο τον κόσμο θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην καταπολέμηση του πληθωρισμού και στην προστασία των πιο ευάλωτων για να ανακουφίσουν το βάρος της κρίσης του κόστους ζωής.
Δεύτερον, απαιτείται διατήρηση του ανοιχτού εμπορίου , για να επιτραπεί η ροή τροφίμων από τις πλεονάζουσες περιοχές σε εκείνες που έχουν ανάγκη. Θα πρέπει να βασιστούμε στην πρόοδο που σημειώθηκε στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας και στη 12η Υπουργική Διάσκεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, καταργώντας επειγόντως τις απαγορεύσεις εξαγωγών που επιβλήθηκαν από μεγάλους παραγωγούς τροφίμων. Τα προστατευτικά μέτρα χρησιμεύουν μόνο για να επιδεινώσουν την επισιτιστική κρίση, αντιπροσωπεύοντας έως και το 9 τοις εκατό της αύξησης των παγκόσμιων τιμών σιταριού, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα .
Τρίτον, αύξηση της παραγωγής τροφίμων και βελτίωση της διανομής , μεταξύ άλλων μέσω της εξασφάλισης επαρκούς πρόσβασης στα λιπάσματα και της διαφοροποίησης των καλλιεργειών. Η αύξηση της χρηματοδότησης του εμπορίου και η ενίσχυση των αλυσίδων εφοδιασμού είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση του τρέχοντος σοκ στις τιμές των τροφίμων. Η Παγκόσμια Τράπεζα και άλλες πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες διαδραματίζουν βασικό ρόλο καθώς αυξάνουν τη χρηματοδότηση του εμπορίου για γεωργικά προϊόντα και άλλα προϊόντα διατροφής και την υποστήριξή τους στις χώρες για κρίσιμες αναβαθμίσεις εφοδιαστικής και υποδομής.
Τέταρτον, η επένδυση σε γεωργία ανθεκτική στο κλίμα θα είναι ζωτικής σημασίας για την αύξηση των μελλοντικών εσοδειών. Τα πιο έντονα και πιο απρόβλεπτα κλιματικά φαινόμενα αυξάνουν την επισιτιστική ανασφάλεια. Οι χώρες χαμηλού εισοδήματος, ιδιαίτερα στην υποσαχάρια Αφρική , είναι από τις λιγότερο προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Αποφασιστική δράση
Σύμφωνα με το ΔΝΤ η διεθνής κοινότητα πρέπει επίσης να λάβει αποφασιστικά μέτρα για να διασφαλίσει ότι υπάρχει η απαραίτητη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της άμεσης κρίσης και για την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα.
Απαιτούνται επειγόντως περισσότερες επιχορηγήσεις και χρηματοδοτήσεις με ευνοϊκούς όρους από δωρητές και διεθνείς οργανισμούς για τη στήριξη της βοήθειας σε μετρητά και σε είδος για άτομα που υποφέρουν πιο έντονα από επισιτιστική ανασφάλεια. Σε ορισμένες χώρες, θα χρειαστεί επίσης ελάφρυνση του χρέους.