Άκρως απαισιόδοξα μηνύματα, για τα ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας, αποστέλλουν προς την ελληνική κυβέρνηση οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας συμπληρώνουν έξι μήνες.
- Από τον ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΤΑΡΚΑ*
H αμερικανική πλευρά προέβη, το τελευταίο διάστημα, σε εκτενείς ενημερώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια μέσω πολιτικών αξιωματούχων και αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων. Μεταξύ αυτών, ο συντονιστής κυρώσεων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Τζέιμς Ο’ Μπράιεν, στα τέλη Ιουνίου, και ο ειδικός απεσταλμένος της διοίκησης Μπάιντεν για ενεργειακά θέματα, Αμος Χόχστιν, στα τέλη Ιουλίου.
Σε αντίθεση με το βαρύτατο λάθος του περασμένου Νοεμβρίου, όταν το Μέγαρο Μαξίμου αγνόησε πλήρως απόρρητη ενημέρωση του τότε πρεσβευτή Τζ. Πάιατ για την επικείμενη έναρξη του πολέμου και δεν έλαβε μέτρα έγκαιρης προετοιμασίας της χώρας, ο κ. Μητσοτάκης φέρεται, αυτή τη φορά, ότι συμμερίστηκε πλήρως τα κύρια αμερικανικά μηνύματα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ουάσινγκτον, οι δυσχέρειες της χειμερινής περιόδου θα είναι πρωτοφανείς και δεν θα συγκρίνονται με καμία προηγούμενη ενεργειακή κρίση, όπως του 1973 και του 1979 ή οροσήμων του Ψυχρού Πολέμου. Πάντως η κυρίαρχη αμερικανική πρόβλεψη, προς το παρόν τουλάχιστον, είναι ότι η Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει πρόβλημα ενεργειακής επάρκειας, όπως άλλα μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι επίσημες εκτιμήσεις της Ουάσινγκτον συμπίπτουν με μελέτη εξειδικευμένης αμερικανικής εταιρίας που κρίνει ότι, κι αν ακόμα υπάρξει πρόβλημα επάρκειας στην Ελλάδα, θα είναι περιορισμένο και αντιμετωπίσιμο τον χειμώνα 2022-23, ενώ είναι ακόμα νωρίς για οποιαδήποτε πρόβλεψη ως το 2023-24.
Ωστόσο, όσες προσπάθειες κι αν καταβάλουν οι ΗΠΑ για παραδόσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρώπη, οι ποσότητες δεν θα είναι επαρκείς και η τιμή του θα παραμείνει υψηλότατη και στις προμήθειες προς την Ελλάδα. Υπενθυμίζεται άλλωστε ότι, από την αρχή του πολέμου και την επιβολή των κυρώσεων, οι ΗΠΑ είχαν εγγυηθεί την εξαγωγή LNG και τη θαλάσσια μεταφορά του, αλλά δεν ήταν και δεν είναι πρακτικά δυνατόν να εξασφαλίσουν ποσότητες ίσες με τις ενεργειακές ανάγκες που καλύπτονταν από τη Ρωσία ούτε και χαμηλές τιμές. Όσες επιμέρους κρατικές παρεμβάσεις κι αν υπάρξουν, υπερισχύει ο νόμος προσφοράς και ζήτησης.
Μεγάλο ερώτημα, που δεν μπορεί να απαντηθεί από τους Αμερικανούς ειδικούς, είναι κατά πόσο οι τεράστιες ελλείψεις ενέργειας στα άλλα μέλη της Ε.Ε. θα έχουν άμεσες ή έμμεσες επιπτώσεις και στην Ελλάδα με δεδομένες τις αποφάσεις των Βρυξελλών για αλληλεγγύη και αξιοποίηση αποθεμάτων, δια ανταλλαγών, μεταξύ των χωρών-μελών.
Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν, επίσης, με σκεπτικισμό τον τρόπο εφαρμογής της 6ης δέσμης κυρώσεων της Ε.Ε. κατά της Μόσχας που υιοθετήθηκε στις 3 Ιουνίου. Μολονότι έχουν μεσολαβήσει δυόμισι μήνες, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν έχουν ακόμα εξειδικεύσει την πολιτική τους ούτε ως προς την τιμή προμήθειας του ρωσικού πετρελαίου (για την οποία απαιτείται συντονισμός της Δύσης για καθήλωσή του σε ανεκτά επίπεδα) ούτε ως προς τη μεταφορά του με τάνκερ υπό σημαία χωρών-μελών, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Μάλτα.
Ακόμα και οι υπερ-προβεβλημένες αποφάσεις του έκτακτου Συμβουλίου υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. της 26ης Ιουλίου σχετικά με τη μείωση κατανάλωσης φυσικού αερίου πανευρωπαϊκά, οι οποίες αυτάρεσκα είχε εκτιμηθεί ότι θα εντυπωσίαζαν τις διεθνείς αγορές, έχουν πέσει στο κενό.
Παράλληλα, διαψεύδεται το αφήγημα του Μαξίμου για ευμενή υποδοχή της ηγεσίας και ανώτερων στελεχών της Κομισιόν στις προτάσεις του πρωθυπουργού, πρώτον, για έναν μηχανισμό δημοπρασιών για την προμήθεια φυσικού αερίου στις βιομηχανίες της Ε.Ε. και, δεύτερον, για σταθμισμένο μέσο όρο των τιμών ηλεκτρικού ρεύματος ανάλογα με τον τρόπο παραγωγής του (αέριο, πετρέλαιο, υδροηλεκτρικά, αιολικά).
Η προσδοκία του κ. Μητσοτάκη ήταν ότι η Κομισιόν θα έκρινε τη διπλή πρότασή του σαν ιδανική αφενός για κατευνασμό των ανησυχιών των αγορών και αφετέρου για συμμόρφωση του Κρεμλίνου εν όψει μείωσης της ζήτησης από τις ευρωπαϊκές χώρες. Δυστυχώς για το κύρος της Ελλάδας και την επιρροή του κ. Μητσοτάκη, η πρόεδρος της Κομισιόν Ουρ. φον ντερ Λάιεν και η επίτροπος Ενέργειας Κ. Σίμσον έκριναν αρκετό η πρόταση να εξεταστεί μόνον σε υπηρεσιακό -και όχι πολιτικό- επίπεδο και να μην εγγραφεί καν στην ατζέντα του προαναφερθέντος έκτακτου Συμβουλίου. Γι’ αυτό και, αναγκαστικά, η ελληνική πλευρά διένειμε, για την τιμή των όπλων, ένα απλό non paper με τις προτάσεις Μητσοτάκη, χωρίς να επηρεάσει στο παραμικρό τις συλλογικές αποφάσεις.
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη