Του Μιχάλη Ψύλου
Με ένα ευρώ παίρνετε πλέον μόλις 1,025 δολάρια. Λιγότερα και από ότι τα μακρινά Χριστούγεννα του 2002. Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα υποχώρησε προσωρινά στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 20 χρόνων. Όταν πριν από ένα χρόνο, η ισοτιμία ήταν ακόμα πάνω από το επίπεδο των 1,20 δολαρίων.
«Αυτό σημαίνει ότι η ισοτιμία με το δολάριο είναι μόνο θέμα χρόνου», λέει ο Νιλ Γουίλσον, επικεφαλής αναλυτής στο Markets.com. Εκτός και εάν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα καταφέρει να καταπολεμήσει τον υψηλό πληθωρισμό χωρίς να σταματήσει την οικονομία και ταυτόχρονα να αποτρέψει την υπερβολική αύξηση του κόστους χρηματοδότησης για τις υπερχρεωμένες χώρες του ευρώ. Ένα σταυρόλεξο για πολύ δυνατούς λύτες!
«To φαινόμενο μπορεί να εξηγηθεί, αφενός, από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία στην Ευρώπη», γράφει η γαλλική La Tribune. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει αυξανόμενες τιμές στην ηλεκτρική ενέργεια, το φυσικό αέριο και τα καύσιμα και ταυτόχρονα προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους. Η Γηραιά Ήπειρος υποφέρει επίσης από την άνοδο της τιμής των πρώτων υλών. Αντιμέτωπο με αυτές τις δυσκολίες και αβεβαιότητες, το δολάριο παίζει επομένως τον ρόλο του ως ασφαλές καταφύγιο, περισσότερο από ποτέ.
Οι επενδυτές εκφράζουν φόβους για πιθανή περικοπή της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου που θα προκαλέσει πρόσθετα προβλήματα και θα ωθήσει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να επιβραδύνει την αύξηση των επιτοκίων από φόβο ότι θα προκαλέσει ύφεση.
Οι αυξανόμενες τιμές για το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια αυξάνουν την πιθανότητα σοβαρής οικονομικής ύφεσης – ενώ οι ΗΠΑ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκεις όσον αφορά την ενέργεια. Την ίδια ώρα, η ΕΚΤ απέχει πολύ από τους στόχους της νομισματικής πολιτικής και αντιμετωπίζει το ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα: Τον κατακερματισμό των πιστωτικών αγορών της ζώνης του ευρώ. Σε περιόδους χαμηλού πληθωρισμού, ο τότε πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι μπόρεσε να αναγκάσει τις χώρες του Βορρά να αποδεχθούν μια αναδιανομή προς τον Νότο μέσω χαμηλών επιτοκίων. Όμως οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Ο πρόεδρος της Bundesbank, Γιόακιμ Νάγκελ προέβαλε ήδη μεγάλες αντιρρήσεις στις προσπάθειες μείωσης του κόστους δανεισμού των χωρών του Νότου αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα χρειαζόταν μια νέα πολιτική μνημονίων.
Μικρότερη αύξηση επιτοκίων της ΕΚΤ;
Οι επενδυτές στοιχηματίζουν ότι η αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ θα είναι μικρότερη, λόγω μιας επικείμενης ύφεσης. Οι χρηματαγορές επί του παρόντος προεξοφλούν μια αύξηση των επιτοκίων μόνο κατά 1,4 ποσοστιαίες μονάδες, εφέτος. Πριν από τρεις εβδομάδες ήταν 1,9 ποσοστιαίες μονάδες. Αυτό θα διεύρυνε ξανά τη διαφορά των επιτοκίων με την κεντρική τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών, καθιστώντας το δολάριο πιο ελκυστικό. Το ευρώ έχει ήδη χάσει 8%, έναντι του δολαρίου από την αρχή του χρόνου.
Εάν αυτή η θέση επιβεβαιωθεί, αυτό θα σήμαινε νέα υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, δεδομένου ότι η Fed εφαρμόζει μια πολύ πιο επιθετική νομισματική πολιτική για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό.Ηδη,ο δείκτης του δολαρίου, που αντανακλά τη συναλλαγματική ισοτιμία του αμερικανικού νομίσματος έναντι άλλων σημαντικών νομισμάτων, αυξήθηκε έως και 1,4% και, στις 106,60 μονάδες-φθάνοντας τόσο ψηλά όσο πριν από σχεδόν 20 χρόνια.
«Η εξέλιξη των επιτοκίων στις Ηνωμένες Πολιτείες έναντι της ευρωζώνης θα συνεχίσει να προσελκύει κεφαλαιακές ροές στη ζώνη του δολαρίου», λέει ο Ιγνάθιο δε λα Τόρε, επικεφαλής οικονομολόγος της Arcano Partners. Αυτό συμβαίνει επειδή η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών κάνει το χρήμα πιο ακριβό, γεγονός που καθιστά το δολάριο καταφύγιο σε περιόδους αβεβαιότητας.
Το διλημμα της Λαγκάρντ
Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, έχει βυθιστεί εδώ και μήνες σε ένα μεγάλο δίλημμα: Να αυξήσει σημαντικά τα επιτόκια για να περιορίσει τον υψηλό πληθωρισμό -8,6% τον Ιούνιο στην ευρωζώνη- ακόμη και με το κόστος την αύξηση των spread στις χώρες του Νότου, υπονομεύοντας την ανάπτυξη;
Η να προχωρήσει πιο αργά, παρά τον κίνδυνο να εισέλθει η οικονομία σε μια σπείρα ανόδου των τιμών και των μισθών από την οποία δεν είναι εύκολο να εξέλθει;
Δύσκολη η απόφαση, οδηγεί την Λαγκάρντ ως «θηλυκό Οδυσσέα», ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Αν η ΕΚΤ επιλέξει να παρεκκλίνει από την πορεία της Fed και να προχωρήσει σε αύξηση μόνο 25 μονάδων βάσης τον Ιούλιο για να προστατεύσει την ανάπτυξη, το ευρώ θα συνεχίσει να αποδυναμώνεται. Αυτό έχει φυσικά ορισμένα πλεονεκτήματα με την πρώτη ματιά: οι Ευρωπαϊκές εξαγωγικές επιχειρήσεις –με πρώτες τις Γερμανικές- θα καταστούν πιο ανταγωνιστικές επειδή θα πωλούν τα προϊόντα τους φθηνότερα από άλλους ανταγωνιστές τους. Οι ευρωπαϊκές πολυεθνικές που επαναπατρίζουν κέρδη ή λαμβάνουν μερίσματα από τις ξένες θυγατρικές τους, θα εξασφαλίζουν επίσης περισσότερα ευρώ για τις ίδιες πωλήσεις. Οι ευρωπαϊκές χώρες που δέχονται επίσης τουρίστες εκτός ΕΕ, γίνονται πιο ελκυστικές επειδή τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και τα καταστήματά τους είναι φθηνότερα.
Η άλλη όψη
Το νόμισμα έχει όμως και άλλη όψη: Ενα αδύναμο ευρώ, θα γίνει πολύ αισθητό στα δημόσια ταμεία των χωρών μελών της ΕΕ που αγοράζουν ενέργεια κυρίως σε δολάρια. Οι πληρωμές για LNG και πετρέλαιο γίνονται δηλαδή αυτομάτως πολύ πιο δαπανηρές, καθώς εκτοξεύονται οι τιμές του μαύρου χρυσού και του φυσικού αερίου. Η Γερμανία είναι ήδη το πρώτο «θύμα», καθώς ανακοίνωσε εμπορικό έλλειμμα, για πρώτη φορά από την επανένωσή της. Ο ισχυρός εξαγωγικός μηχανισμός της Γερμανίας δεν είναι σε θέση να αντισταθμίσει την δραματική αύξηση του λογαριασμού ενέργειας.
Τεσσεράμισι μήνες πολέμου στην Ουκρανία ήταν αρκετοί για να τερματίσουν τα περίφημα Γερμανικά εμπορικά πλεονάσματα, μετά από τρεις δεκαετίες. Η εξάρτησή της Γερμανίας από το ρωσικό αέριο αναγκάζει το Βερολίνο να αναθεωρήσει το ενεργειακό μοντέλο, σε σημείο που να επιστρέφει στον άνθρακα για να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό σε ενέργεια. Και μάλιστα αυτό γίνεται με τους Πράσινους να κατέχουν το Υπουργείο Οικονομίας και Κλίματος.
Οι εταιρείες που πρέπει να αγοράσουν πολλά προϊόντα σε δολάρια είναι επίσης πιθανό να υποφέρουν. «Το ευρώ θα συνεχίσει να δυσκολεύεται πολύ να ανακάμψει με ουσιαστικό τρόπο καθώς η ενεργειακή εικόνα χειροτερεύει και οι κίνδυνοι για την οικονομική ανάπτυξη αυξάνονται σημαντικά», δήλωσε ο αναλυτής της MUFG, Ντέρεκ Χάλπενι.
Επίσης, οι Ευρωπαίοι ταξιδιώτες που επιλέγουν τις Ηνωμένες Πολιτείες ως προορισμό τους, θα πρέπει να σκάψουν πιο βαθιά από το συνηθισμένο, στις τσέπες τους, γιατί θα παίρνουν λιγότερα δολάρια για τα ευρώ τους. «Όλα αυτά σημαίνουν μόνο ένα πράγμα», γράφει η γερμανική FAZ: «Από τεχνική άποψη, τα πράγματα πάνε προς τα κάτω». Ο οικονομικός δείκτης Sentix του Ιουλίου έδειξε ότι το ηθικό των επενδυτών και τις 19 χώρες της ευρωζώνης έχει βυθιστεί στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάιο του 2020, υποδεικνύοντας μια «αναπόφευκτη» ύφεση.