Ο υψηλός πληθωρισμός «καίει» την ανάπτυξη

Στη Γερμανία –και ευρύτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση– έχει ξεκινήσει η σοκαριστική συζήτηση για τον «πόνο» που θα προκαλέσει η κλιμακούμενη αντιπαράθεση με τη Ρωσία όσον αφορά τις προμήθειες φυσικού αερίου και πετρελαίου, με σαφείς πλέον αναφορές στην ανάγκη ο πληθυσμός να αποθηκεύσει τρόφιμα και να ετοιμαστεί για διακοπές και δελτίο στο ηλεκτρικό ρεύμα. Στα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης, η πυκνή αρθρογραφία για την ενεργειακή και επισιτιστική κρίση συγκλίνει στην εκτίμηση ότι θα συνεχιστούν για τουλάχιστον μία διετία, ενώ οι πιθανότητες να περιπέσει η διεθνής οικονομία σε ύφεση αυξάνονται διαρκώς. Η έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ καταγράφει μεγάλη «βουτιά» του οικονομικού κλίματος *. Όμως στην Ελλάδα, η κυβερνητική αισιοδοξία περισσεύει και πινακογραφείται στο νέο Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που απεστάλη την περασμένη Παρασκευή στις Βρυξέλλες και παρουσιάστηκε από τον υπουργό Οικονομικών κ. Σταϊκούρα.

Με βάση τις προβλέψεις του, τα προβλήματα θα είναι προσωρινά και θα τελειώσουν μαζί με το τρέχον έτος 2022. Από το 2023 και ύστερα, μέχρι και το 2025 που είναι ο χρονικός ορίζοντας του νέου Μεσοπρόθεσμου, ο πληθωρισμός, το βασικό οικονομικό μέγεθος που συμπυκνώνει τα προβλήματα της οικονομικής συγκυρίας, θα επανέλθει σε πολύ χαμηλά επίπεδα, κάτω του 2%. Η ανάπτυξη θα συνεχιστεί και το 2022 και θα επιταχυνθεί το 2023, ενώ το δημόσιο χρέος θα αποκλιμακωθεί κατά 60 εκατοστιαίες μονάδες από τα επίπεδα του 2020, για να μειωθεί από περίπου 206% του ΑΕΠ το 2020 σε 146,5% του ΑΕΠ το 2025!

Αναρωτιέται κανείς ποιοι απίστευτοι άθλοι περίμεναν την ελληνική οικονομία, αν δεν υπήρχαν ο πόλεμος, η ενεργειακή και η επισιτιστική κρίση για να της προκαλέσουν μερικές γρατσουνιές…

Βεβαίως, στο Μεσοπρόθεσμο υπάρχει και το σενάριο Β, που ονομάζεται δυσμενές, όπου οι προβλέψεις είναι λιγότερο αισιόδοξες. Σε αυτό το σενάριο, ο πληθωρισμός εκτινάσσεται στο 7,6%, δυο μονάδες πάνω σε σχέση με το βασικό σενάριο, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2023 μειώνεται κατά 1% (στο 2,1%), παραπέμποντας σε έναν αρνητικό πολλαπλασιαστή του πληθωρισμού σε σχέση με το ΑΕΠ: κάθε αύξηση του πληθωρισμού κατά μία μονάδα μειώνει το ΑΕΠ κατά 0,5 μονάδα.

Το υπουργείο Οικονομικών παραπέμπει σε αυτό το δυσμενές σενάριο στην περίπτωση που ο πληθωρισμός δεν αποκλιμακωθεί σε επίπεδα μεταξύ 1,5 και 2% του ΑΕΠ, από το 2023. Στην πραγματικότητα, αυτό που το υπουργείο Οικονομικών παρουσιάζει σαν δυσμενές σενάριο είναι περισσότερο ρεαλιστικό, ενώ το βασικό σενάριο είναι υπεραισιόδοξο.

Αστήρικτο success story

Οι βασικές παραδοχές του νέου Μεσοπρόθεσμου παραπέμπουν μάλλον σε οικονομικό success story για πολιτική χρήση, παρά σε στιβαρή οικονομική τεκμηρίωση.

● Η αύξηση του ΑΕΠ σε ονομαστικές τιμές (πραγματικό ΑΕΠ) στηρίζεται στη μεγάλη αύξηση του αποπληθωριστή του ΑΕΠ, που από το 2020 στο 2021 αυξήθηκε από -0,8% σε 2,1% και αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω σε 4,5% το 2023. Επειδή ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ προστίθεται στον πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης, ώστε να προκύψει το ονομαστικό ΑΕΠ, αυτό σημαίνει ότι το 2022 ο πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης είναι αρνητικός: -1,4% (3,1-4,5). Στο δυσμενές σενάριο, ο πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης είναι, αντίστοιχα, -2,4%. Με λίγα λόγια, ο πληθωρισμός (ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ κυμαίνεται σε επίπεδα κοντά στον πληθωρισμό) αυξάνει το ΑΕΠ και δημιουργεί μια παραπλανητική εικόνα ανάπτυξης. Έτσι, το ΑΕΠ αυξάνεται (και άρα το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνεται) επειδή οι πολίτες… φτωχαίνουν.

● Παρ’ όλα αυτά, η προβλεπόμενη θεαματική μείωση του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ δεν τεκμηριώνεται. Το προβλεπόμενο πρωτογενές πλεόνασμα από το 2023 και ύστερα, είναι πολύ χαμηλότερο της δαπάνης για τόκους (που θα κυμανθούν σε όλη την περίοδο αναφοράς περί το 3% του ΑΕΠ), ενώ το γενικό δημοσιονομικό ισοζύγιο θα επανέλθει σε οριακά θετικά επίπεδα το 2024. Οι προβλέψεις για το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ παραπέμπουν σε μείωση του όγκου του χρέους, ακόμη και το 2021, το 2022 και το 2023, έτη με δημοσιονομικό έλλειμμα.

Προσπαθώντας να ωραιοποιήσει τα τρία βασικά μεγέθη που προσφέρονται για πολιτική αξιοποίηση, τον πληθωρισμό, τους ρυθμούς ανάπτυξης και το χρέος, το υπουργείο Οικονομικών επιφυλάσσει για το νέο Μεσοπρόθεσμο τη γνωστή σκληρή μοίρα των επίσημων μακροχρόνιων προβλέψεων: την αναθεώρηση επί τα χείρω – και μάλιστα πολύ σύντομα και πολύ θεαματικά.

p.kosmas@efsyn.gr