Κόντρα στις κυρώσεις και με την αγορά ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου να συνεχίζεται, το πρώτο τρίμηνο του 2022 η Ρωσία κατέγραψε το υψηλότερο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών στην πρόσφατη ιστορία της.
Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, η χώρα εξήγαγε αγαθά και υπηρεσίες αξίας 58,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων περισσότερα από την αξία των εισαγωγών της, ξεπερνώντας περισσότερο από δυόμισι φορές το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών που είχε το πρώτο τρίμηνο του 2021.
Τους τελευταίους 12 μήνες, το ρωσικό πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε σε 157,8 δισεκατομμύρια δολάρια.
Πρόκειται για υψηλότερο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών από κάθε προηγούμενο έτος, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Russian Current Account Surplus Q1 2022
Το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών φαίνεται να ενισχύεται από τις συνεχιζόμενες υψηλές τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, επιτρέποντας στη Ρωσία να έχει υψηλότερη τιμή για τις δικές της εξαγωγές ορυκτών καυσίμων που συνεχίζουν να αγοράζουν ορισμένες χώρες της ΕΕ.
Η ΕΕ «στηρίζει» την ρωσική οικονομία
Ενώ οι ΗΠΑ απαγόρευσαν τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας, η ΕΕ δεν έχει περιορίσει την αγορά ρωσικής ενέργειας βραχυπρόθεσμα, καθώς ορισμένα κράτη μέλη εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Η ΕΕ σχεδιάζει να καταργήσει σταδιακά τις εισαγωγές ρωσικού άνθρακα εντός τεσσάρων μηνών, αλλά η αξία του ρωσικού άνθρακα ανέρχεται μόνο στο 4% περίπου της αξίας των εισαγωγών ρωσικού αερίου και πετρελαίου από την ΕΕ.
Σε συνάντηση τη Δευτέρα (11 Απριλίου), οι υπουργοί Εξωτερικών των κρατών μελών της ΕΕ συζήτησαν αλλά δεν συμφώνησαν σε εμπάργκο πετρελαίου.
«Δεν θέλουμε να επιβάλλουμε κυρώσεις που βλάπτουν την ΕΕ περισσότερο από ό,τι βλάπτουν τη Ρωσία», είπαν επανειλημμένα αξιωματούχοι της ΕΕ όταν ρωτήθηκαν για τον δισταγμό της Ευρώπης να επιβάλει περαιτέρω κυρώσεις.
Ενώ οι ρωσικές παραδόσεις ενέργειας είναι σημαντικές για πολλά κράτη μέλη, συνιστά επίσης τον πιο σημαντικό μοχλό πίεσης που έχει η ΕΕ στη ρωσική οικονομία, όπως δείχνουν τα παρακάτω στοιχεία.
Source: Eurostat (EXT_ST_EU27_2020SITC)
Η συνεχής αγορά ρωσικής ενέργειας στηρίζει επίσης το ρωσικό εθνικό νόμισμα, το ρούβλι.
Μετά την επιβολή κυρώσεων από τις ΗΠΑ και την ΕΕ στην Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας στις 28 Φεβρουαρίου, το εθνικό νόμισμα έκανε μια πρώτη βουτιά στις αγορές συναλλάγματος.
Ωστόσο, οι έλεγχοι κεφαλαίων που επιβλήθηκαν από την κεντρική τράπεζα καθώς και η σταθερή εισροή συναλλάγματος λόγω των εξαγωγών ενέργειας βοήθησαν το ρούβλι να ανακάμψει κοντά στα επίπεδα πριν από τις 24 Φεβρουαρίου, όταν η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της στην Ουκρανία.
«Το ρούβλι ενισχύεται λόγω των εξαιρετικά υψηλών εισροών συναλλάγματος από τις πωλήσεις ενέργειας, των αυστηρών κεφαλαιακών ελέγχων στη μετατρεψιμότητα του ρουβλίου και της χαμηλής ρευστότητας στην αγορά», έγραψε σε πρόσφατη ανάλυση η αναπληρώτης επικεφαλής οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών, Ελίνα Ριμπάκοβα.
Αν και η συναλλαγματική ισοτιμία δεν καθορίζεται από την ελεύθερη αγορά, η σταθερότητα του ρουβλίου ήταν ωστόσο «πραγματική» επειδή «οδηγήθηκε από τις υψηλές εισροές τρεχουσών συναλλαγών της Ρωσίας» υποστήριξε.
Επιπλέον, η Ribakova επεσήμανε ότι οι κυρώσεις θα πρέπει να προσαρμοστούν με την πάροδο του χρόνου για να συνεχίσουν να βλάπτουν τη ρωσική οικονομία.
The development of the RUB to EUR exchange rate over the past six months. The values on the y-axis are in 100 RUB. [UBS]
Η εξέλιξη της συναλλαγματικής ισοτιμίας RUB προς ευρώ τους τελευταίους έξι μήνες. Οι τιμές στον άξονα y είναι σε 100 RUB. [UBS]
Οποιαδήποτε προσαρμογή που θα έβλαπτε σοβαρά τη ρωσική οικονομία θα έπρεπε να αντιμετωπίσει την ικανότητα του ρωσικού κράτους να χρηματοδοτηθεί μέσω των εξαγωγών ενέργειας.
Θα απαγορεύσει η ΕΕ τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας;
Την περασμένη εβδομάδα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόταση για την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικής ενέργειας με μεγάλη πλειοψηφία.
«Ο ενεργειακός εθισμός μας, τα χρήματά μας, επιτρέπουν τη δολοφονία Ουκρανών», είπε ο φιλελεύθερος βουλευτής Λουίς Γκαρικάνο, υποστηρίζοντας την απαγόρευση.
«Δεν είναι ξεκάθαρο ότι το αέριό μας είναι μολυσμένο με αίμα και ότι οι ένοχοι είμαστε εμείς που χρηματοδοτούμε αυτό το τέρας;» αυτός πρόσθεσε.
Ωστόσο, το Κοινοβούλιο δεν έχει επίσημη εξουσία να αποφασίσει για μια τέτοια απαγόρευση εισαγωγών, η οποία θα πρέπει να εγκριθεί από τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εν τω μεταξύ, υποστηρίζει ότι οι κυρώσεις της ΕΕ είναι αποτελεσματικές.
«Οι κυρώσεις της ΕΕ ακρωτηριάζουν την ικανότητα του Κρεμλίνου να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο», είπε εκπρόσωπος της Κομισιόν στην EURACTIV σε σχόλια μέσω email, προσθέτοντας ότι «συνεχίζουμε να εργαζόμαστε για περαιτέρω κυρώσεις».
Το εμπάργκο του ρωσικού πετρελαίου θα μπορούσε να είναι μέρος του επόμενου πακέτου κυρώσεων της ΕΕ, λένε οι υπουργοί.
Η Κομισιόν συντάσσει προτάσεις για εμπάργκο πετρελαίου της ΕΕ στη Ρωσία, δήλωσαν οι υπουργοί Εξωτερικών της Ιρλανδίας, της Λιθουανίας και της Ολλανδίας τη Δευτέρα (11 Απριλίου), αν και δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία για την απαγόρευση του ρωσικού αργού.