Η ιδιωτικοποίηση είναι η διαδικασία μέσω της οποίας ένα περιουσιακό στοιχείο του κράτους, ακόμη και δημόσιο αγαθό, περνάει στα χέρια ιδιωτών.
Το σκεπτικό πίσω από αυτή τη διαδικασία είναι πως το σπάταλο κράτος θα μειωθεί, θα εξοικονομήσει πόρους, και σίγουρα θα αυξήσει την αποδοτικότητα ή παραγωγικότητα, μιας και οι ιδιωτικές εταιρίες είναι γενικώς σαφώς πιο ευέλικτες.
Αυτό όμως περί ευελιξίας ίσως να ισχύει σε αναπτυγμένα κράτη που έχουν μια εμπειρία με τον καπιταλισμό και την ελεύθερη αγορά, αλλά σίγουρα δεν ισχύει στη χώρα μας όπου αυτό που υπάρχει είναι στρεβλός καπιταλισμός, ή αλλιώς κρατικοδίαιτος.
Πριν από τη δεκαετία του ’80, η παγκόσμια τάση ήταν τα κράτη να αναλαμβάνουν όλες τις δραστηριότητες που μέχρι πρότινος είχαν οι ιδιώτες.
Θυμόσαστε π.χ. την κρατικοποίηση της Ολυμπιακής από τον Καραμανλή (τον κανονικό);
Έτσι, ακόμη και στις ΗΠΑ, το προπύργιο της ελεύθερης αγοράς, το κράτος (ομοσπονδιακό, αλλά και πολιτειακό) έκτιζε δρόμους, φράγματα, κλπ, ενώ χρηματοδοτούσε την εκπαίδευση, τη γεωργία, και άλλους βασικούς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.
Παράλληλα όμως με αυτό, αύξησε κατακόρυφα την εποπτεία και τον έλεγχο επί των ιδιωτικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (regulation).
Την ίδια εποχή και στην Ευρώπη, και στη Λατ. Αμερική, οι χώρες έσπευδαν να κρατικοποιήσουν ολόκληρες βιομηχανίες, τράπεζες, ακόμη και το σύστημα υγείας, προκειμένου να εξυπηρετηθεί το δημόσιο συμφέρον.
Βέβαια, να μην ξεχνάμε πως μιλάμε για εποχές «ψυχρού πολέμου», όπου τα διάφορα κομμουνιστικά κράτη (το αντίπαλο δέος) είχαν απαγορεύσει διά ροπάλου την ιδιωτική πρωτοβουλία.
Και μετά ήρθαν ο Ρέιγκαν και η Θάτσερ, και όλα αυτά άλλαξαν.
Το κύμα αναστράφηκε, και η νέα μόδα ήταν να δίνονται τα πάντα όλα στους ιδιώτες, με σκοπό τη συρρίκνωση του παμφάγου κράτους, τη μείωση των φόρων, και την αύξηση της αποδοτικότητας.
Μάλιστα, οι φανατικοί οπαδοί αυτής της μόδας επέμεναν πως πέρα από την αύξηση της παραγωγικότητας, η κερδοσκοπική νοοτροπία των γιάπηδων μάνατζερς θα αύξανε και την ικανοποίηση των πολιτών-πελατών!!!!!!
Όλα αυτά λογικά και θεμιτά, αλλά όχι στη μπανανία μας.
Όπου οι διάφορες ΔΕΚΟ κλπ, που συστάθηκαν, ειδικά στα χρόνια της πλέριας δημοκρατίας του ΠΑΣΟΚ, κάθε άλλο παρά αποδοτικές ήταν.
Π.χ. η ΟΑ, που ήταν ανώνυμη εταιρία με μια μόνο μετοχή, η οποία ανήκε στο υπ. Οικονομικών.
Αεροπορική εταιρία, ή απλά μια μαύρη τρύπα μέσα στην οποία έπεφταν δισεκατομμύρια;
Το ίδιο και με τον ΟΤΕ, τη ΔΕΗ, κλπ, κλπ. Μπάχαλο…
Το εκάστοτε κράτος, με δικά του διορισμένα παιδιά, συνήθως αποτυχημένους πολιτευτές και αφισοκολλητές αντί για μάνατζερς, τα έκανε μαντάρα σε κάθε τομέα που αναλάμβανε.
Λογικό, αφού οι επικεφαλής των ΔΕΚΟ ήταν κάποια άσχετα κομματόσκυλα, συνήθως επαγγελματίες άεργοι, ενώ στην πράξη κουμάντο έκαναν οι επιτήδειοι συνδικαλιστές (άλλα λουλούδια και αυτοί).
Είναι δυνατόν να προκόψει έτσι μια επιχείρηση, και μάλιστα επιχείρηση που έχει να κάνει με βασικά δημόσια αγαθά;
Και τι κάνουμε λοιπόν;
Με αρκετή χρονική υστέρηση (ως κλασική μπανανία) αρχίσαμε τις ιδιωτικοποιήσεις (παραχωρήσεις τις λέμε) βασικών υποδομών (τρένα, λιμάνια, ενέργεια, αεροδρόμια, τηλεπικοινωνίες, κλπ) με τον λαό να χαιρετάει ενθουσιασμένος, αφού πρώτα οι εκάστοτε κυβερνώντες φρόντισαν να απαξιώσουν με κάθε τρόπο τις ΔΕΚΟ που λέγαμε, αλλά και τον δημόσιο τομέα γενικότερα.
Και φτάσαμε λοιπόν στο σήμερα, όπου συγκεκριμένοι ιδιώτες ελέγχουν τα πάντα, από τα ΜΜΕ ως την ενέργεια, και όχι κάποιοι τυχαίοι που αναδείχθηκαν μέσα από τη ζούγκλα του ανταγωνισμού, αλλά συγκεκριμένοι εκλεκτοί, είτε «εκβιαστές», είτε φίλα προσκείμενοι στους στενούς κύκλους εξουσίας.
Ιδιωτική πρωτοβουλία όμως χωρίς καμιά κρατική εποπτεία. Χωρίς λογοδοσία, στην πραγματικότητα.
Με δήθεν ρυθμιστικές αρχές, και δήθεν ανεξάρτητες αρχές (η τελευταία μόδα), που απλά αποτελούν μια βιτρίνα άλλοθι, ότι δήθεν ελέγχουν τους ιδιώτες, με διοικήσεις όμως και προσωπικό διορισμένους από την κυβέρνηση… με αχυράνθρωπους δήθεν τεχνοκράτες, που έχουν κάνει καριέρα διοικώντας… ΔΕΚΟ και κρατικούς οργανισμούς, και που το μοναδικό τους προσόν είναι ο εναγκαλισμός με την εκάστοτε κομματική εξουσία.
Κάποιοι μάλιστα εξ αυτών των «περιζήτητων» χρυσοπληρωμένων «μάνατζερς», δεν έχουν ούτε καν πτυχίο… αλλά σε μια χώρα όπου μας κυβερνούν υπουργοί, ακόμη και πρωθυπουργοί, χωρίς ούτε ένα ένσημο… τι να λέμε;
Τρανό παράδειγμα των ιδιωτικοποιήσεων αλά Γκρέκα είναι και το ολιγοπωλιακό τραστ που υφίσταται στην κινητή μας τηλεφωνία.
Λέτε να τους ελέγχει κανείς; Ψάξατε ποτέ να βρείτε το δίκιο σας στον ΕΕΤΤ;
Δοκιμάστε, και μετά ελάτε να μιλήσουμε για το «αόρατο χέρι» που έλεγε ο Άνταμ Σμιθ, και το οποίο τελικά είναι αόρατο επειδή απλά ΔΕΝ υπάρχει.
Και δυστυχώς, εκτός από το αόρατο χέρι του ανταγωνισμού, δεν υπάρχει ούτε κρατική εποπτεία, έτσι ώστε να συμμορφώνονται σε κάποιους στοιχειώδεις κανόνες οι κερδοσκόποι ιδιώτες, που βέβαια μόλις βρουν τα σκούρα τρέχουν στο κακό κράτος για… επιχορηγήσεις.
Π.χ. μεγάλη «ιδιωτική» αεροπορική εταιρία, που πήρε πολλές δεκάδες εκατομμύρια κρατικού χρήματος στο πρώτο λοκντάουν, και που η πρώτη κίνηση που έκανε μόλις τα τσέπωσε ήταν να απολύσει πάνω από 400 υπαλλήλους της.
Στα κέρδη μόνη, στις ζημιές μαζί…
Την έλεγξε κανείς; Το ακούσατε σε κανένα… πετσωμένο ΜΜΕ;
Τουναντίον… χρίστηκε ο νέος «εθνικός μας αερομεταφορέας!!!!» από τον αρμόδιο υπουργό, και τα σκυλιά δεμένα.
Για τέτοια ιδιωτική πρωτοβουλία μιλάμε στην Ελλάδα.
Μια χώρα που διαχρονικά οι ζάπλουτοι «επιχειρηματίες» ήταν απαξάπαντες κρατικοδίαιτοι.
Μια ιδιωτική εταιρία λοιπόν, ακόμη και μια που απλά αναλαμβάνει τη διαχείριση ενός δρόμου, το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να έχει μεγαλύτερα έσοδα απ’ ότι έξοδα.
Τι κάνει λοιπόν όταν μία στις τόσες χιονίζει;
Τα εκχιονιστικά μηχανήματα, οι αλατιέρες, οι εκσκαφείς και τα λοιπά εργαλεία έχουν τεράστια κόστη απόκτησης, συντήρησης και λειτουργίας. Επιπλέον απαιτούν εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό. Όλα τα παραπάνω είναι λειτουργικά κόστη, ήτοι έξοδα και μάλιστα διόλου ευκαταφρόνητα.
Άρα γιατί να επενδύσει σε μηχανήματα και προσωπικό;
Γιατί να κόψει κέρδη από τους μετόχους της;
Αφού έτσι κι αλλιώς αν γίνει κάτι και εγκλωβιστεί κόσμος, θα έρθει το μεγαλόθυμο κράτος με τον στρατό να σώσει την κατάσταση, και ίσως λόγω της καλής της θέλησης να δώσει και καμιά αποζημίωση, ανθυποκλάσμα των τεράστιων κερδών της.
Ποιες συμβάσεις, ποια υπουργεία, και ποιοι έλεγχοι;
Θα έδιναν, λέει, οι αρμόδιοι της Αττικής Οδού νερά και τσάι στους φαντάρους που ακόμη φτυαρίζουν το χιόνι, αλλά… δεν το προβλέπει η σύμβαση.
Ασυδοσία στο τετράγωνο, και μάλιστα με κυβερνητική ανοχή, αν όχι στήριξη.
Το ένα χέρι νίβει το άλλο, και τα δυο μαζί μουντζώνουν εμάς!
Έτσι λειτουργούν οι επιχειρήσεις, με γνώμονα πάντα το κέρδος. Πώς να το κάνουμε δηλαδή;
Αυτός είναι ο καπιταλισμός, και σε όποιον αρέσει.
Όμως άλλο πράγμα ο υγιής καπιταλισμός του ανταγωνισμού και της εξ αυτού προόδου, και άλλο ο δικός μας ο λούμπεν κορπορατιστικός – παρασιτικός καπιταλισμός.
Στον οποίο όχι μόνο δεν υπάρχει ούτε σαν έννοια η προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος, αλλά με τις διάφορες νομοθετήσεις της κυβέρνησης των «αρίστων» παύει ακόμη και η οποιαδήποτε κρατική εποπτεία επί των ιδιωτών σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας και όχι μόνο.
Εν κατακλείδι, καλές οι ιδιωτικοποιήσεις, και πρώτος εγώ τις χειροκροτώ αφού το κράτος επ’ ουδενί δεν είναι ικανό να λειτουργεί επιχειρηματικά με διορισμένα κομματόσκυλα.
Από κει και πέρα όμως, το έλεγε και ο Άνταμ Σμιθ, η ιδιωτική πρωτοβουλία χρειάζεται αυστηρή κρατική εποπτεία (και regulation), έτσι ώστε η κερδοσκοπική ασυδοσία των ιδιωτών να ελέγχεται έστω και λίγο.
Αυτό κάνει η Αμερική, το προπύργιο του καπιταλισμού όπως προείπα, και γι’ αυτό εκεί λειτουργούν οι ιδιωτικές υποδομές. Διότι το κράτος είναι ο μπάστακας, από πάνω τους έτοιμο να τους δαγκώσει αν αρχίσουν τις εκπτώσεις.
Στα καθ’ ημάς, δώσαμε τα πάντα όλα σε ιδιώτες, και σήμερα είμαστε στο έλεος του κάθε γερο Λαδά, και του κάθε κηφήνα, που δηλώνει «επιχειρηματίας» κάνοντας «γρηγοράδες», και ποντάροντας αφ’ ενός στο ότι το κράτος δεν θα τον ελέγξει ποτέ, κι αφ’ ετέρου πως αν τυχόν και γίνει κάτι σοβαρό, τότε το κράτος θα τον ξελασπώσει.
Ναι, αλλά έτσι δεν γίνεται δουλειά…
ΥΓ- Έχουμε ιδιωτική κινητή τηλεφωνία, με τις πιο ακριβές χρεώσεις, και το πιο ακριβό ίντερνετ την Ευρώπη.
Έχουμε ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια κι ακούμε αυτά που ακούμε…
Έχουμε ιδιωτικές εταιρίες ρεύματος, αλλά…
Έχουμε ιδιωτικούς δρόμους, και πάλι αλλά… κ.ο.κ.
ΥΓ2- Αυτό το νεοελληνικό στρεβλό σύστημα «κρατικοδίαιτου» καπιταλισμού θα πρέπει να διδάσκεται στις σχολές Πολιτικής Οικονομίας, ακόμη και στο Χάρβαρντ…