Πυκνώνουν τα σύννεφα στο Υπουργείο Εργασίας, καθώς εκφράζονται φόβοι για εκτίναξη της ανεργίας το προσεχές διάστημα εξαιτίας των πληγών της πανδημίας, ενώ και το Ασφαλιστικό αποδεικνύεται λερναία ύδρα, με το ένα πρόβλημα να ξεπηδά μετά το άλλο.
Τα περιοριστικά μέτρα στην κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα δημιούργησαν στρεβλή εικόνα, με τα ποσοστά της ανεργίας να μένουν τεχνηέντως χαμηλά, κάτι που αναμένεται να αλλάξει δραματικά από τον Σεπτέμβριο. Παράλληλα, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο τα έσοδα του δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης κατακρημνίστηκαν, χρέη συσσωρεύθηκαν και ο προϋπολογισμός του ΕΦΚΑ εκτροχιάστηκε, χωρίς να υπάρχει άμεσα στον ορίζοντα κάποια ένδειξη για αντιστροφή της κατάστασης.
Οι ρήτρες απασχόλησης που συμπεριελήφθησαν σε προγράμματα κρατικών ενισχύσεων των επιχειρήσεων εξαιτίας του lockdown διατήρησαν την ανεργία σε χαμηλά επίπεδα. Οι αναστολές των συμβάσεων, το πρόγραμμα «ΣΥΝ-Εργασία» (δυνατότητες που δίνει το υπουργείο Εργασίας) και οι κύκλοι της επιστρεπτέας προκαταβολής (τους παρείχε το υπουργείο Οικονομικών) συνοδεύτηκαν από περιορισμούς στις απολύσεις.
Ταυτόχρονα, η ΕΛ.ΣΤΑΤ. προχώρησε σε μια πρωτοφανή λαθροχειρία, καθώς δεν συμπεριέλαβε στη δεξαμενή των ανέργων όσους εργαζομένους τέθηκαν σε αναστολή σύμβασης για διάστημα μικρότερο των τριών μηνών, παρότι αυτοί… έμειναν σπίτι και μάλιστα με το πενιχρό ποσό των 534 ευρώ.
Ανεργία 15% τον Ιούνιο!
Ενδεικτικά, η Ελληνική Στατιστική Αρχή κατέγραψε για τον Φεβρουάριο του 2020 (δηλαδή τον τελευταίο μήνα πριν από το πρώτο lockdown) ποσοστό ανεργίας 16% και 737.000 ανέργους, ύστερα αύξηση τον Ιούνιο του 2020 σε 17,7% και μία σημαντική κάμψη τον Ιούνιο του 2021, με το ποσοστό να πέφτει σε 15% (και τον αριθμό των ανέργων σε 700.000). Βεβαίως, την ίδια στιγμή ο ΟΑΕΔ αποτυπώνει τη σκληρή πραγματικότητα, αφού τον ίδιο μήνα (Ιούνιος 2021) στα μητρώα του οργανισμού ήταν εγγεγραμμένοι 948.722 άνεργοι. Εάν προστεθούν σε αυτούς και:
α) οι περίπου 30.000 εργαζόμενοι που, σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, έλαβαν την αποζημίωση ειδικού σκοπού των 534 ευρώ,
β) οι περίπου 25.000 εργαζόμενοι ενταγμένοι στον μηχανισμό «ΣΥΝ-Εργασία» (που λαμβάνουν μειωμένες αποδοχές κατά 20%),
γ) οι περίπου 50.000 εργαζόμενοι του τουρισμού που λόγω της πανδημίας έμειναν φέτος άνεργοι, ο αριθμός των εργαζομένων χωρίς «μηχανική υποστήριξη», δηλαδή οποιαδήποτε κρατική στήριξη, είναι σημαντικά μικρότερος.
31 Αυγούστου λήγει η ρήτρα μη απόλυσης
Ημερομηνία-ορόσημο για την πορεία της ανεργίας είναι η 31η Αυγούστου, καθώς τότε λήγει η ρήτρα απασχόλησης περίπου 600.000 εργαζομένων σε επιχειρήσεις που έλαβαν τον 7ο κύκλο επιστρεπτέας προκαταβολής. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι:
α) ρήτρα μη απόλυσης ισχύει και για όσες επιχειρήσεις έθεσαν το προσωπικό τους σε αναστολή σύμβασης. Η ρήτρα ισχύει για χρόνο ίσο με το διάστημα της αναστολής. Δηλαδή, απαγόρευση απολύσεων όσων είναι σε αναστολή και υποχρεωτική διατήρηση του ίδιου αριθμού εργαζομένων για ισόχρονο διάστημα μετά τη λήξη ισχύος της αναστολής.
β) απαγορεύεται η απόλυση εργαζομένου ο οποίος είναι ενταγμένος στον μηχανισμό «ΣΥΝ-Εργασία». Εφόσον συνεχιστεί η τάση μείωσης των επιχειρήσεων που κάνουν χρήση των ευεργετημάτων, εξυπακούεται ότι αυξάνεται ο κίνδυνος για τις θέσεις εργασίας.
Με το ποσοστό των εμβολιασμένων να παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό, το μεγάλο ερώτημα είναι εάν η κυβέρνηση θα προχωρήσει στη λήψη μέτρων στο σύνολο των ανεμβολίαστων εργαζομένων.
Χαρακτηριστικά, τις προηγούμενες ημέρες συνεχίστηκαν οι απειλές από τον υπουργό Ανάπτυξης Άδωνι Γεωργιάδη, ενώ ο Κωστής Χατζηδάκης απέφυγε επιμόνως να απαντήσει και περιορίστηκε να πει ότι, μέχρι στιγμής, οι όποιες απολύσεις ανεμβολίαστων αντιμετωπίζονται από το γενικό πλαίσιο του εργατικού δικαίου και όχι με ειδικές διατάξεις. Ολα αυτά κι ενώ ήδη έγινε η πρώτη δημόσια καταγγελία απόλυσης ανεμβολίαστης εργαζόμενης τον Ιούλιο, δηλαδή πριν από την ψήφιση του σχετικού νόμου από τη Βουλή.
Ο νέος νόμος για τα εργασιακά
Σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσει και ο νέος νόμος για τα εργασιακά που ψηφίστηκε τον Ιούνιο. Υπενθυμίζεται ότι, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει τη δυνατότητα έξτρα αποζημίωσης ως εναλλακτική λύση αντί της υποχρεωτικής επαναπρόσληψης για τους μισθωτούς σε περίπτωση που η απόλυσή τους κρίνεται άκυρη από τα δικαστήρια.
Επίσης, σε περίπτωση προειδοποίησης απόλυσης, ο εργαζόμενος δεν θα προσέρχεται πια στην εργασία του, ενώ εκφράζονται φόβοι ότι, καθώς η εξίσωση της αποζημίωσης υπαλλήλων – εργατοτεχνιτών θα ισχύσει από τον Ιανουάριο, έως τότε οι τελευταίοι κινδυνεύουν με άμεση απόλυση, ώστε οι εργοδότες να καταβάλουν την ισχύουσα μειωμένη αποζημίωση. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί, τέλος, και η μείωση των προστατευτικών διατάξεων σε ό,τι αφορά την απόλυση συνδικαλιστικών στελεχών.
«Σωσίβιο» η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου
Μοναδικό αντίβαρο σε ενδεχόμενη εκτίναξη της ανεργίας μπορεί να αποτελέσει η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Οπως, όμως, είναι εύκολα αντιληπτό, αυτή αφορά συγκεκριμένες περιοχές της χώρας και συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας. Την ίδια στιγμή η τάση ανάκαμψης της πανδημίας, με τη νέα αύξηση των κρουσμάτων, δεν επιτρέπει την πλήρη απελευθέρωση της εστίασης και της ψυχαγωγίας (π.χ. εσωτερικοί χώροι, όρθιοι κ.λπ.), κάτι που υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να λειτουργούν με μειωμένο προσωπικό.
Πολλά ανοιχτά μέτωπα για τον… Superman Χατζηδάκη
1. Ασφαλιστικό. Παρά την προσπάθεια του υπουργού Εργασίας να εμφανιστεί σαν νέος… Superman, το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης συνεχίζει να αποτελεί ένα πεδίο στρωμένο με νάρκες. Τα προβλήματα ξεπηδούν το ένα μετά το άλλο, με τελευταίο επεισόδιο τα φουσκωμένα ειδοποιητήρια σε μισθωτούς με παράλληλη απασχόληση, λόγω νέου λάθους του ΕΦΚΑ. Ολα αυτά, κι ενώ συσσωρεύονται συνεχώς οφειλές προς τους συνταξιούχους που μπορεί να ξεπεράσουν τα 5,6 δισ. ευρώ αναλόγως και των αποφάσεων που αναμένονται επί των δικαστικών προσφυγών συνταξιούχων.
2. Σε αυτή τη συγκυρία ο Κωστής Χατζηδάκης επιμένει να πετάει την μπάλα στην εξέδρα, προωθώντας τη μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης. Το άνοιγμα της Βουλής μετά τις θερινές διακοπές θα σημάνει την επανέναρξη της συζήτησης και την ψήφιση του νομοσχεδίου, η επεξεργασία του οποίου άρχισε στις αρμόδιες επιτροπές στα τέλη Ιουλίου, με το νέο σύστημα να εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2022.
Παρά τις εντονότατες αντιδράσεις από την αντιπολίτευση (όχι όμως και από τα συνδικάτα), η κυβέρνηση επιμένει να υποβιβάζει το κόστος μετάβασης στο νέο σύστημα. Αντί για 78 δισ. ευρώ που εκτιμά η Εθνική Αναλογιστική Αρχή, οι κ. Χατζηδάκης και Τσακλόγλου συνυπολογίζουν την υποθετική επίδραση στην οικονομία της επένδυσης των εισφορών των ασφαλισμένων, ώστε να μειώσουν το κόστος σε μόλις 6 δισ. ευρώ, ήτοι 120.000.000 ετησίως, πάντα σε ορίζοντα 50 ετών.
Ταυτόχρονα βέβαια βάζουν χέρι στα κονδύλια που προορίζονται για την ενίσχυση χαμηλόμισθων και χαμηλοσυνταξιούχων, για να καλύψουν την τεράστια τρύπα που θα προκύψει και να κάμψουν τις αντιδράσεις των Ευρωπαίων εταίρων.
Εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης
3. Με τον μύθο του Σισύφου μοιάζει η προσπάθεια μείωσης του τεράστιου αποθέματος των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης. Οι πρωτοβουλίες του υπουργού Εργασίας συναντούν αντιδράσεις από τους εργαζομένους στα ασφαλιστικά ταμεία, που εξάλλου προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη κατά της ανάθεσης διαδικασιών σε πιστοποιημένους ιδιώτες δικηγόρους και λογιστές, οι οποίοι αναμένεται να πιάσουν δουλειά, έπειτα από εκπαίδευση-εξπρές, τον Σεπτέμβριο.
Ταυτόχρονα η παραφιλολογία σχετικά με τη λήξη μεταβατικών διατάξεων του νόμου Κατρούγκαλου από τον Ιανουάριο, που υποτίθεται συνεπάγεται αύξηση ορίων ηλικίας, έχει προκαλέσει ήδη μεγάλο κύμα φυγής, το οποίο αναμένεται να ενταθεί το επόμενο διάστημα.
Ούτως ή άλλως, το κόστος εκκαθάρισης των εκκρεμών αιτήσεων είναι δυσθεώρητο, καθώς ξεπερνά το 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ, προκαλώντας ένα επιπλέον πρόβλημα στα οικονομικά του ΕΦΚΑ. Ετσι, εάν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για περίπου 200.000 νέες αιτήσεις κύριας σύνταξης στο σύνολο του 2021, τόσο το κόστος όσο και η εκκαθάριση των αιτήσεων καθίστανται απαγορευτικά.
Εν αναμονή του ΣτΕ
4. Υπό αυτό το πρίσμα, η πορεία του προϋπολογισμού του ΕΦΚΑ καθίσταται επισφαλής και ενώ εκκρεμεί η πολυσήμαντη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τα αναδρομικά. Η αδικαιολόγητη καθυστέρηση επί της προσφυγής για ένα συνολικό ποσό που φτάνει τα 2,6 δισ. ευρώ έχει προκαλέσει εκνευρισμό και ανησυχία στις τάξεις των συνταξιούχων, καθώς η έκδοσή της αναμενόταν έως τα τέλη Ιουνίου. Πρόκειται για τις περικοπές σε επικουρικές συντάξεις και δώρα του 11μήνου Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016, νόμων που ψηφίστηκαν το 2012 (4051 και 4093) και αφορούν σχεδόν το σύνολο των 2.500.000 τότε συνταξιούχων ή των κληρονόμων τους.
Ρύθμιση για χρέη προς ΕΦΚΑ
Αντιθέτως, η κυβέρνηση προσδοκά ότι με τη νέα ρύθμιση για τα «κορονοχρέη», που αφορά και τις ασφαλιστικές οφειλές, θα δοθεί μια τονωτική ένεση στα έσοδα του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Οπως ισχύει για τις φορολογικές υποχρεώσεις, δίνεται η δυνατότητα σταδιακής αποπληρωμής και για τα χρέη από ασφαλιστικές εισφορές που δημιουργήθηκαν κατά το χρονικό διάστημα της πανδημίας, δηλαδή από τον Μάρτιο του 2020 έως τον Ιούλιο του 2021, τα οποία ρυθμίζονται σε έως 72 δόσεις, με ελάχιστη μηνιαία δόση τα 50 ευρώ.
Οσοι αποπληρώσουν τις οφειλές τους σε 36 δόσεις, αυτές θα είναι άτοκες, ενώ από 36 έως 72 έντοκες, με ετήσιο επιτόκιο 2,5%. Η υπαγωγή στη ρύθμιση γίνεται με την καταβολή της πρώτης δόσης έως 31 Ιανουαρίου 2022, έπειτα από αίτηση του ενδιαφερομένου (μέσα στην ίδια προθεσμία) μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) ή, όπου αυτό δεν είναι δυνατό, μέσω του e-ΕΦΚΑ. Αρμόδια όργανα για την έκδοση της απόφασης υπαγωγής στη ρύθμιση -με την οποία καθορίζονται το ποσό κάθε δόσης, ο αριθμός των δόσεων και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια- είναι οι προϊστάμενοι των περιφερειακών υπηρεσιών των ΚΕΑΟ (αναλυτικό ρεπορτάζ στην επόμενη σελίδα).
5. Κακόγουστη φάρσα είναι, τέλος, η εφαρμογή του (θετικού) νόμου 4670 που προβλέπει αυξήσεις στις συντάξεις για όσους έχουν άνω των 30 ετών ασφάλιση, συνολικού κόστους 120.000.000 ευρώ. Αν και ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο του 2020, δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις της κυβέρνησης και καθώς έχει ημερομηνία έναρξης εφαρμογής τον Οκτώβριο του 2019, ενδέχεται τα αναδρομικά να φτάσουν για ορισμένες κατηγορίες τα δύο χρόνια.
Σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση, περισσότεροι από 100.000 συνταξιούχοι οι οποίοι υπέβαλαν αίτημα συνταξιοδότησης μετά τις 13 Μαΐου 2016 (ν. Κατρούγκαλος) θα πρέπει να περιμένουν μέχρι το φθινόπωρο, καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη ο επανυπολογισμός των συντάξεών τους. Επίσης, το υπουργείο Εργασίας ενημέρωσε ότι θα καθυστερήσει η διαδικασία για επιπλέον 29.032 περιπτώσεις, όπως απασχολούμενοι συνταξιούχοι, συντάξεις λόγω θανάτου, όπου ο θανών απεβίωσε μετά τον Οκτώβριο του 2019, καθώς και περιπτώσεις δικαιούχων που απεβίωσαν επίσης μετά τον Οκτώβριο του 2019 και τα ποσά θα καταβληθούν στους κληρονόμους τους.