Κωνσταντίνος Λάππας
Σε αυτά τα 12 πλέον χρόνια της νέας οικονομικής πραγματικότητας, διότι κρίση δεν έχει νόημα να τη λέμε πλέον, το ελληνικό Δημόσιο έχει πληρώσει πολλά δισεκατομμύρια ή έχει απωλέσει σημαντική δυνατότητα παρέμβασης προκειμένου να «σώσει» τις ελληνικές συστημικές τράπεζες. Κι αν η έξοδος από τα μνημόνια το 2018 είχε δημιουργήσει μια αίσθηση ότι αφήνουμε πίσω τις θυσίες για τις τράπεζες, η νέα κρίση που σχετίζεται με την πανδημία έφερε μαζί της, όχι νομοτελειακά, άλλη μια θυσία: την απόφαση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), δηλαδή της κυβέρνησης, να χαρίσει ουσιαστικά μεγάλο μέρος του μεριδίου του στην Τράπεζα Πειραιώς σε άγνωστους προς το παρόν νέους… επενδυτές.
Χωρίς να μπούμε σε δυσνόητες τεχνικές λεπτομέρειες, το ελληνικό Δημόσιο φαίνεται να αποδέχεται πρόθυμα για μία ακόμα φορά το νεοφιλελεύθερο (;) δόγμα σύμφωνα με το οποίο τα κράτη μπαίνουν ως μέτοχοι στις τράπεζες για να τις σώζουν σε περιόδους κρίσης αλλά θεωρούνται πολύ δυσκίνητοι παίχτες για να τις διοικούν σε καιρό ανάπτυξης, κι άρα εθελούσια κατεβάζουν την αξία των τραπεζών για να προσελκυθούν «επιδέξιοι» ιδιώτες επενδυτές.
Στο παράδειγμα της Πειραιώς, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε οι τωρινοί μέτοχοι, με βασικότερο το ΤΧΣ, να «αραιώσουν» τη συμμετοχή τους – το φαινόμενο λέγεται dilution – χάνοντας περίπου τα 15/16 των χρημάτων τους, προκειμένου να δημιουργηθεί ελκυστικό περιβάλλον για νέους μετόχους που μέσω μιας αύξησης μετοχικού κεφαλαίου θα εισφέρουν περί το 1 δισ. ευρώ. Ερωτηματικό παραμένει αν τα μέλη του Δ.Σ της τράπεζας θα δείξουν «αλληλεγγύη» στους μικρομετόχους αρνούμενοι το λεγόμενο stock option, δηλαδή να λάβουν επιπλέον μετοχές αντί για κάποια μερίσματα όταν έρθει η κερδοφορία, ή θα το αξιοποιήσουν διατηρώντας τη δύναμή τους εντός της τράπεζας.
Σε κάθε περίπτωση, αν σκεφτούμε ότι ειδικά μετά την απόφαση της τράπεζας να μην πληρώσει στο ΤΧΣ το ετήσιο τοκομερίδιο των ομολογιών CoCos, το μερίδιο του Δημοσίου μέσω του ΤΧΣ είχε φτάσει το 61,3%, γίνεται σαφές πως χαθούν πολλά δισεκατομμύρια που έρχονται να προστεθούν στα 1,8 που είχαν κάνει φτερά με εκείνη και μόνο την κίνηση. Επίσης χαμένοι πολλοί μικρομέτοχοι της Πειραιώς, μεταξύ αυτών και εργαζόμενοι, οι οποίοι χωρίς να έχουν υποπέσει σε κάποιο «επενδυτικό λάθος», χάνουν μεγάλο μέρος των επενδύσεών τους με κυβερνητική επιλογή.
Παράγοντας της αγοράς εξηγεί στο tvxs.gr ότι η μεγάλη διάρκεια της πανδημίας διόγκωσε εκ νέου τα κόκκινα δάνεια της Πειραιώς με αποτέλεσμα να υπάρχουν δύο επιλογές για τη διοίκησή της, λόγο στην οποία προφανώς έχει και η ελληνική κυβέρνηση μέσω του ΤΧΣ.
Η πρώτη είναι αυτή που βλέπουμε να εξελίσσεται: «εξυγίανση» μέσω αποδυνάμωσης των παλιών μετόχων και προσέλκυση νέων, διατηρώντας ωστόσο ενιαία την τράπεζα. Σε αυτό το σενάριο οι ασφαλώς χαμένοι τώρα παλιοί μέτοχοι αν μπορούν να περιμένουν υπομονετικά, θεωρητικά θα επωφεληθούν μεσο-μακροπρόθεσμα από την αναμενόμενη κερδοφορία.
Η δεύτερη επιλογή θα ήταν το σπάσιμο της τράπεζας σε μια «κακή Πειραιώς» με όλα τα κόκκινα δάνεια που θα ήλεγχε το Δημόσιο και μια «καλή» που θα συνέχιζε να κινείται στον ανταγωνισμό. Ο συνομιλητής μας υποστηρίζει πως δύσκολα οι δύο αυτές σχετικά μικρές τράπεζες θα άντεχαν στις πιέσεις και άρα θα υπήρχε ο κίνδυνος λουκέτου. Ερωτήματα του τύπου «γιατί έπρεπε να φτάσουμε ως εδώ» και ποιός φταίει;» δεν απασχολούν ιδιαίτερα τους τεχνοκράτες τραπεζίτες που αντιλαμβάνονται τη ζημιά του Δημοσίου και των μικρομετόχων ως αναγκαία παράπλευρη απώλεια.
Η αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ
Το θέμα έφερε ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας στη Βουλή την περασμένη Τρίτη λέγοντας: «Για να το κάνω αυτό πιο σχηματικό, στις 7 Απριλίου στη γενική συνέλευση της Τράπεζας Πειραιώς, το ΤΧΣ, ο βασικός μέτοχος δηλαδή σήμερα της τράπεζας, καλείται να εγκρίνει ότι θα χάσει τα χρήματα που έως σήμερα έχει βάλει στην Τράπεζα Πειραιώς το ελληνικό δημόσιο, όλα. Αλλά όχι μόνο αυτό: ως μέτοχος της πλειοψηφίας με την απόφασή του θα καθορίσει και τη μοίρα των μετόχων της μειοψηφίας στερώντας τους το δικαίωμα να συμμετέχουν στην αύξηση κεφαλαίου».
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ μίλησε για «απιστία» στελεχών του ΤΧΣ που λειτουργούν εις βάρος του ελληνικού Δημοσίου και «ληστεία» στα δημόσια ταμεία και στις τσέπες των μικρομετόχων. Η περιγραφή μοιάζει εύστοχη, με την υποσημείωση ωστόσο ότι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών το 2015 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ έγινε σε μια παρόμοια λογική, με το επιχείρημα τότε να μη διογκωθεί περαιτέρω το δημόσιο χρέος για να σωθούν οι τράπεζες.
Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ ζήτησαν τη σύγκληση της Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων για το θέμα, σημειώνοντας ότι το ΤΧΣ, κι άρα το Δημόσιο, έχει ακόμα θεωρητικά τη δυνατότητα να μπλοκάρει την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ασκώντας βέτο.