Ηλίας Παπαγεωργιάδης
Την ώρα που εμείς στην Ελλάδα χαιρόμαστε γιατί κάποιες μεγάλες εταιρείες πληροφορικής ίσως επενδύσουν σε Data Centers (αν λύσουν τα πολεοδομικά και τα δεκάδες άλλα προβλήματα που ανακύπτουν για τέτοιες επενδύσεις χαμηλής προστιθέμενης αξίας), εταιρείες όπως η Amazon μάλλον δεν διαβάζουν πόσο καλά είναι τα πράγματα στην Ελλάδα και πόσο ελκυστικές οι επενδύσεις εδώ και συνεχίζουν να επενδύουν αλλού.
Όταν μιλάμε για τη ΝΑ Ευρώπη, περίπου το 80 – 90% των πολυεθνικών εταιρειών συνεχίζουν να επενδύουν μαζικά στη Ρουμανία. Γιατί συνεχίζει να συμβαίνει αυτό; Τι θα πρέπει να αλλάξουμε αν ποτέ αποφασίσουμε ότι θέλουμε και εμείς δεκάδες χιλιάδες δουλειές υψηλής προστιθέμενης αξίας; Το παράδειγμα του αμερικανικού κολοσσού προσφέρει πολλές απαντήσεις…
Η Amazon στη Ρουμανία. Ήρθε το 2005, έχει 3.000+ προσωπικό
Ο πολυεθνικός κολοσσός ήρθε στη Ρουμανία το 2005, όταν η χώρα ήταν τελείως διαφορετική. Όμως ήδη από τότε είχε αρκετά πλεονεκτήματα, κυρίως την πολύ γρήγορη ταχύτητα του internet, τη σύνδεση των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας, τους χιλιάδες καλούς προγραμματιστές λογισμικού κ.α. Μάλλον βοήθησε και το ότι από εκείνη τη χρονιά ο φόρος εισοδήματος μισθωτού προγραμματιστή πήγε στο 0 (μηδέν) και εκεί παραμένει ως και σήμερα.
Σήμερα η εταιρεία έχει πάνω από 2.500 εργαζομένους στη Ρουμανία, υποστηρίζοντας σημαντικά τμήματα των υπηρεσιών της. Πριν λίγες μέρες ανακοίνωσε ότι θα προσλάβει άλλα 500 άτομα, ιδρύοντας νέα τμήματα στην Timisoara και το Ιάσιο. (Η αγορά εκτιμά ότι οι μέσοι μισθοί των 3.000 υπαλλήλων της κυμαίνονται στα 1.500 Ευρώ / μήνα). Το γραφείο στην Timisoara θα ασχοληθεί με το Amazon Devices Line, που περιλαμβάνει το Ring Security Services. Στο Ιάσιο θα ανοίξει γραφείο στο τέλος του έτους και θα φιλοξενήσει το Retail Business Support Department.
Το 2023 η Amazon θα μεταφερθεί στο Palas Campus στο Ιάσιο (ένα από τα κτήρια γραφείων σε ένα απίστευτο project αστικής ανάπλασης μικρογραφία του «Ελληνικού») και εκεί θα έχει δεκάδες τμήματα: Compliance Ops, Retail Business Support, Creative Ops & Production,Imaging Support, Customer Behavior Analytics, Information Security & Privacy, Compliance Tech, AWS Global IT, and Content Creation Tools teams.
Συνολικά η εταιρεία ως τώρα έχει επενδύσει στη Ρουμανία 100 εκ. Ευρώ.
Γιατί η Ελλάδα ΔΕΝ μπορεί (και δεν θέλει; ) να φιλοξενήσει τέτοιου είδους επενδύσεις
Θα πει κάποιος «μα γιατί λες ότι δεν θέλουμε τέτοιες επενδύσεις στην Ελλάδα; Φυσικά και τις θέλουμε». Στη θεωρία ναι, έτσι λέμε. Όμως στην πράξη υποστηρίζω ότι «δεν τις θέλουμε», μιας και για να τις κερδίσουμε θα πρέπει να κάνουμε τόσες πολλές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, που στην πράξη είναι ανέφικτο…
Οι πάσης φύσεως άσχετοι και γραφικοί που κοροϊδεύουν τους ανενημέρωτους πολίτες θα πουν ότι «οι ξένοι θέλουν να δίνουν χαμηλούς μισθούς». Όμως η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Αυτά που ζητάνε οι ξένες μεγάλες εταιρείες και εμείς δεν θέλουμε να προσφέρουμε είναι, μεταξύ άλλων:
1. Πολεοδομική ευελιξία
Η Amazon στεγάζεται σε μεγάλα κτήρια γραφείων, με 1.500 – 2.500 τετραγωνικά μέτρα ανά όροφο, τουλάχιστον. Τα θέλει A Class, με δεκάδες άλλες ευκολίες. Συνήθως θέλει να είναι τμήμα ενός μεγαλύτερου project, με δεκάδες πλεονεκτήματα για τους εργαζομένους της.
Στην Ελλάδα λίγα τέτοια κτήρια έφτιαξε παλιά ο κ. Βωβός. Τον χλεύασαν όλοι, έμπλεξε με τον Βοτανικό και έχασε τα πάντα. Αν σήμερα εμφανιστεί κάποιος επενδυτής και ζητήσει να κτίσει ένα μεγάλο συγκρότημα τέτοιων κτηρίων στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη ή την Πάτρα και το Ηράκλειο, με άνω των 100.000 τ.μ. ανωδομή, θα αρχίσουμε να γελάμε όλοι μαζί. Δεν θα βρει οικόπεδα, δεν θα βγάλει εύκολα άκρη με τις άδειες, θα εμφανιστούν οι πάσης φύσεως «ειδικοί» και θα πουν ότι δεν θέλουμε τέτοια κτήρια και δεν ταιριάζουν στην ψυχοσύνθεσή μας, θα γίνουν προσφυγές, θα πάει στο Συμβούλιο της Επικρατείας κλπ. Άρα θα φύγει τρέχοντας.
Στη Ρουμανία εύκολα και αρκετά γρήγορα κάποιος μπορεί να αγοράσει ένα οικόπεδο, να καταθέσει στον Δήμο πρόταση αλλαγής των πολεοδομικών όρων του και σε περίπου 2 χρόνια να βγάλει άδεια κατασκευής. Όχι τυχαία, η Timisoara έχει περισσότερα A Class γραφεία από την Ελλάδα, ενώ το Βουκουρέστι έχει περισσότερα από όλα τα Βαλκάνια μαζί. Η χώρα έχει 3.000.000 τμ τέτοιων γραφείων, γεμάτα με εκατοντάδες χιλιάδες υπαλλήλους Ρουμανικών και πολυεθνικών εταιρειών και πολλά δις Ευρώ συνεισφοράς στην οικονομία κάθε χρόνο.
2. Φορολογική και εργασιακή ευελιξία
Οι προγραμματιστές υπολογιστών δεν είναι «κανονικοί υπάλληλοι». Είναι άνθρωποι που μπορούν να δουλέψουν σχεδόν από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου έχει γρήγορο internet. Μία εταιρεία που απασχολεί πολλούς τέτοιους ανθρώπους θέλει εργασιακή ευελιξία και φυσικά φορολογική, μιας και τα έσοδά τους είναι άμεσα συγκρίσιμα με αυτά που μπορούν να βγάλουν σε άλλες χώρες. Πχ ένας ταμίας σούπερ μάρκετ δεν μπορεί να συγκρίνει τον μισθό του με αυτόν σε άλλη χώρα, μιας και από πχ την Αθήνα δεν μπορεί να εξυπηρετήσει κάποιον στο Λονδίνο. Ο προγραμματιστής όμως μπορεί.
Στην Ελλάδα η φορολογία είναι μεγάλη, εξαιρέσεις δεν υπάρχουν και εργασιακά η ευελιξία είναι «συζητήσιμη». Με δεδομένο ότι η πλειοψηφία έχει υποστεί πλύση εγκεφάλου και θεωρεί κακό καθετί που δεν μας εξισώνει προς τα κάτω, ακούει με χαρά τις αριστερές φωνές που εναντιώνονται σε κάθε μορφή εργασίας που προσαρμόζεται στις ανάγκες μίας εταιρείας. Άρα η εταιρεία θα δουλέψει στην Ελλάδα με μεγάλα κόστη και μικρή ευελιξία.
Στη Ρουμανία ο προγραμματιστής θα έχει 0% φορολογία (ενώ θα πληρώσει κανονικά ασφαλιστικές εισφορές), ή θα κάνει δικιά του εταιρεία, θα πληρώσει 1% επί του τζίρου για τζίρο ως 1.000.000 Ευρώ προσλαμβάνοντας τον εαυτό του σε αυτή και θα συνεργαστεί με τη μεγάλη εταιρεία σχεδόν όπως το επιθυμούν και οι δύο. Έτσι για να του μείνουν 50.000 ή 100.000 Ευρώ, η εταιρεία θα επιβαρυνθεί με πολύ λιγότερα χρήματα από αυτά που θα επιβαρυνθεί στην Ελλάδα.
3. Σύνδεση πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας και υποδομές
Οι ξένοι θέλουν υποδομές και ειδικά μία τεχνολογική εταιρεία θέλει υποδομές γρήγορου internet, με σταθερή σύνδεση και χωρίς εκπλήξεις. Επίσης δουλεύουν στενά με τα πανεπιστήμια, από όπου θέλουν να πάρουν τα καλύτερα μυαλά και να τα προσλάβουν, αλλά και να «εξηγήσουν» στα πανεπιστήμια για το πώς πρέπει να μάθουν στους σπουδαστές τους κάποια βασικά πράγματα, έτσι ώστε να μπορούν γρήγορα να αφομοιώσουν τον τρόπο εργασίας στον ιδιωτικό τομέα.
Στην Ελλάδα το internet έχει την ταχύτητα που είχε στη Ρουμανία περίπου πριν από 8 – 10 χρόνια, και την τιμή που είχε πριν από 10+ χρόνια. Με τις νέες επενδύσεις που έχουν ανακοινώσει οι μεγάλοι παίκτες της (ολιγοπωλιακής) αγοράς της χώρας μας, μέχρι το 2025 ίσως να μειώσουμε λίγο το χάσμα. Για τα πανεπιστήμια, που είναι μόνο δημόσια από… άποψη, δεν έχουμε να πούμε πολλά. Ίσως λιγότερα από 10 είναι σήμερα ανοικτά σε συνεργασίες ουσίας με ιδιωτικές εταιρείες. Η πλειοψηφία τους «απέχει από τέτοια ανθυγιεινά σπορ». Οι πόλεις μας συχνά στερούνται βασικών υποδομών που αφορούν την ποιότητα ζωής (με εξαίρεση το κλίμα).
Στη Ρουμανία η πλειοψηφία των πανεπιστημίων, δημοσίων και ιδιωτικών, είναι συνδεδεμένα με τις ιδιωτικές εταιρείες. Για αυτό και άπειροι φοιτητές μπορούν να βρουν καλές δουλειές ακόμη και όταν σπουδάζουν και φυσικά επαγγελματική αποκατάσταση αμέσως μετά. Το internet εκεί είναι από τα πιο γρήγορα και φθηνότερα στον κόσμο, ενώ οι υποδομές των πόλεών τους είναι αρκετά καλές για να προσφέρουν πολύ καλή ποιότητα ζωής (με εξαίρεση το καλύτερο κλίμα που έχει η Ελλάδα).
4. Τάξη και όχι αναρχία + Ανοιχτές πόρτες στους ξένους
Τέλος, όπως εμείς δεν πάμε για επίσκεψη στο σπίτι κάποιου που ξέρουμε ότι δεν μας θέλει, το ίδιο κάνουν και οι ξένοι επενδυτές. Αποφεύγουν τις μεγάλες επενδύσεις σε χώρες που δεν τους πολυθέλουν, που θεωρούν λογικό να «βάζουν βόμβα έξω από τα γραφεία της Χ εταιρείας για να δείξουν με τον τρόπο αυτόν» κλπ. Όπως και εμείς όταν πάμε να κάνουμε δουλειές έξω θέλουμε τάξη και όχι αναρχία, έτσι το ίδιο θέλουν και οι άλλοι αν έρθουν εδώ. Αυτονόητα ελέγχουν και το κατά πόσο η κοινωνία θέλει τους ξένους και τις επενδύσεις τους, ή αν τους αντιμετωπίζει εχθρικά. Αν καταλάβουν ότι υπάρχει εχθρότητα και ουσιαστικά «θέλουν μόνο τα λεφτά τους, χωρίς να τους αφήσουν να κερδίσουν χρήματα με εύκολο τρόπο όπως κάνουν αλλού», τότε αντί να επενδύσουν παραγωγικά, θα ανοίξουν γραφεία αντιπροσωπείας ή «κέντρα έρευνας και ανάπτυξης» με λίγους υπαλλήλους, κρατώντας τις μεγάλες επενδύσεις για εκεί που είναι καλοδεχούμενοι.
Στη Ρουμανία το 51% της οικονομίας ελέγχεται από ξένους (με τους Έλληνες να έχουν μεγάλο μερίδιο), οι ξένοι είναι καλοδεχούμενοι, μπορούν να κάνουν εύκολα δουλειές και η χώρα έχει τάξη και ασφάλεια. Η έννοια της αναρχίας είναι απλώς… ακατανόητη. Φυσικά ο ξένος μπορεί να δουλέψει χωρίς την ανάγκη ντόπιου συνεταίρου.
Ρουμανία, όχι παράδεισος, αλλά με κατεύθυνση προς τη δυτική Ευρώπη
Η Ρουμανία δεν είναι παράδεισος. Έχει και αυτή τα θέματά της, πχ στο θέμα της ταχύτητας απονομής Δικαιοσύνης, όπου υστερεί όπως και η Ελλάδα. Όμως στη χώρα αυτή έχουν ξεκαθαρίσει πολλά πράγματα, η κοινωνία έχει επιλέξει τον δρόμο της και η κατεύθυνση είναι να μοιάσουν με τη δυτική Ευρώπη, να φέρουν επενδύσεις, να απλοποιήσουν τα πράγματα για τους ξένους και να δουν τους κατοίκους τους να ευημερούν.
Μέχρι να αποφασίσουμε να κάνουμε και εμείς το ίδιο στην Ελλάδα, αν ποτέ μας βρούμε χρόνο από τις προτεραιότητες που φαίνεται να έχουμε (συντάξεις, επιδόματα, μη μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο, Κουφοντίνας κλπ), οι μεγάλες ξένες εταιρείες θα μας «φλομώνουν» στα ωραία λόγια και τα ευχολόγια, όμως θα αποφεύγουν όπως ο διάολος το λιβάνι τις μεγάλες επενδύσεις στη χώρα μας εκτός του τουρισμού.
Αν αυτό μας ικανοποιεί και μας γεμίζει με «επαναστατική περηφάνια», τότε όλα είναι καλά.
Αν όμως θέλουμε και εμείς καλοπληρωμένες δουλειές για τους συμπολίτες μας, τότε ας ξεκινήσουμε να λύνουμε τον γρίφο του «πώς αδειοδοτείς εύκολα και γρήγορα ένα μεγάλο κτήριο γραφείων στην Αθήνα, χωρίς πολιτική παρέμβαση».
* Ο κ. Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης είναι διευθύνων σύμβουλος της MORE στη Ρουμανία, που περιλαμβάνει και τη MORE Consulting, επί χρόνια μία εκ των κορυφαίων συμβουλευτικών εταιριών στη Ρουμανία.