Του Γιώργου Παλαιτσάκη
gpal@naftemporiki.gr
Χωρίς δυσάρεστες εκπλήξεις για τους φορολογούμενους αναμένεται να εξελιχθεί φέτος η διαδικασία υποβολής και εκκαθάρισης των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος. Τα εκκαθαριστικά σημειώματα που θα λάβουν από το σύστημα TAXISnet αμέσως μόλις ολοκληρώσουν την ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων, θα αναγράφουν είτε μηδενικά ποσά φόρων είτε σημαντικά μειωμένα ποσά φόρων προς καταβολή, είτε μεγάλου ύψους ποσά επιστροφών φόρου.
Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) προτίθεται να θέσει σε λειτουργία στο σύστημα TAXISnet την εφαρμογή για την ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, εντός του πρώτου δεκαημέρου του Μαΐου.
Συνολικά 8,9 εκατομμύρια φορολογούμενοι αναμένεται να υποβάλουν ηλεκτρονικά τις δηλώσεις τους για τα εισοδήματα του προηγούμενου έτους. Φέτος όμως τα πράγματα θα είναι εντελώς διαφορετικά ως προς τα αποτελέσματα της εκκαθάρισης των φορολογικών δηλώσεων. Κι αυτό διότι με νόμους που ψηφίστηκαν τα έτη 2019 και 2020 επήλθαν σημαντικές αλλαγές στις παραμέτρους υπολογισμού των φόρων, όπως η μείωση του κατώτατου φορολογικού συντελεστή από το 22% στο 9%, η μείωση των φορολογικών συντελεστών κατά μία ποσοστιαία μονάδα για τα εισοδηματικά κλιμάκια άνω των 20.000 ευρώ, καθώς επίσης και η προσωρινή κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για τα εισοδήματα του 2020 που δεν προέρχονται από μισθούς ή συντάξεις.
Με δεδομένη και τη σημαντική μείωση την οποία υπέστησαν πέρυσι -εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού- τα φορολογητέα εισοδήματα μεγάλου αριθμού φορολογουμένων με ατομικές επιχειρήσεις, μισθωτών του ιδιωτικού τομέα και ιδιοκτητών εκμισθούμενων ακινήτων, θεωρείται βέβαιο ότι φέτος, στη συντριπτική τους πλειονότητα, τα φυσικά πρόσωπα είτε δεν θα πληρώσουν καθόλου φόρο είτε θα καταστούν δικαιούχοι είσπραξης επιστροφών φόρου, είτε θα κληθούν να πληρώσουν ποσά φόρων σημαντικά μειωμένα σε σύγκριση με αυτά που εκλήθησαν να καταβάλουν πέρυσι.
Συγκεκριμένα, με βάση τα όσα ισχύουν, αυτή τη στιγμή, κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος που θα υποβληθούν φέτος, για να δηλωθούν τα εισοδήματα του έτους 2020, θα εφαρμοστούν τέσσερις σημαντικές αλλαγές στους κανόνες υπολογισμού των φόρων, από τις οποίες θα προκύψουν μεγάλου ύψους μειώσεις στις επιβαρύνσεις των περισσότερων φορολογουμένων. Οι αλλαγές αυτές θα είναι οι ακόλουθες:
Κλίμακα υπολογισμού φόρου
1) Αναμόρφωση της κλίμακας υπολογισμού του φόρου για εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις, επιχειρηματικές και αγροτικές δραστηριότητες. Στην κλίμακα εκκαθάρισης του φόρου για τα εισοδήματα αυτά επέρχονται οι ακόλουθες αλλαγές:
α) Μείωση εισαγωγικού (ελάχιστου) φορολογικού συντελεστή από 22% στο 9% για τα πρώτα 10.000 ευρώ του ετησίου εισοδήματος.
β) Μείωση του φορολογικού συντελεστή που αντιστοιχεί στο τμήμα του εισοδήματος από τα 20.000,01 έως τα 30.000 ευρώ, από το 29% στο 28%.
γ) Μείωση του φορολογικού συντελεστή που αντιστοιχεί στο τμήμα του εισοδήματος από τα 30.000,01 έως τα 40.000 ευρώ, από το 37% στο 36%.
δ) Μείωση του φορολογικού συντελεστή που αντιστοιχεί στο τμήμα του εισοδήματος πάνω από τα 40.000 ευρώ, από το 45% στο 44%.
Ετήσια έκπτωση φόρου
2) Μείωση της ετήσιας έκπτωσης φόρου που παρέχεται για τα εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις και για τα εισοδήματα από αγροτικές δραστηριότητες των κατά κύριο επάγγελμα αγροτών. Η έκπτωση φόρου μειώνεται ως εξής:
* Από 1.900 σε 777 ευρώ για κάθε φορολογούμενο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 1.950 σε 810 ευρώ για κάθε φορολογούμενο με ένα εξαρτώμενο τέκνο.
* Από 2.000 σε 900 ευρώ για κάθε φορολογούμενο με δύο εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 2.100 σε 1.120 ευρώ για κάθε φορολογούμενο με τρία εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 2.100 σε 1.340 ευρώ για κάθε φορολογούμενο με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 2.100 σε 1.560 ευρώ για κάθε φορολογούμενο με πέντε εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 2.100 σε 1.780 ευρώ για κάθε φορολογούμενο με έξι εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 2.100 σε 2.000 ευρώ για κάθε φορολογούμενο με επτά εξαρτώμενα τέκνα.
Η μείωση της ετήσιας έκπτωσης για όσους μισθωτούς, συνταξιούχους και κατ’ επάγγελμα αγρότες βαρύνονται με εξαρτώμενα τέκνα είναι σε ποσοστό πολύ μικρότερη από τη μείωση του ελάχιστου συντελεστή φόρου, με αποτέλεσμα το αφορολόγητο όριο εισοδήματος, το οποίο προκύπτει εμμέσως από τη διαίρεση της έκπτωσης φόρου με τον ελάχιστο φορολογικό συντελεστή, να αυξηθεί:
* Από 8.863,63 ευρώ σε 9.000 ευρώ για όσους βαρύνονται με ένα εξαρτώμενο τέκνο.
* Από 9.090,90 ευρώ σε 10.000 ευρώ για όσους βαρύνονται με δύο εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 9.545,45 ευρώ σε 11.000 ευρώ για όσους βαρύνονται με τρία εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 9.545,45 ευρώ σε 12.000 ευρώ για όσους βαρύνονται με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 9.545,45 ευρώ σε 13.000 ευρώ για όσους βαρύνονται με πέντε εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 9.545,45 ευρώ σε 14.000 ευρώ για όσους βαρύνονται με έξι εξαρτώμενα τέκνα.
* Από 9.545,45 ευρώ σε 15.000 ευρώ για όσους βαρύνονται με επτά εξαρτώμενα τέκνα.
Κατά περίπτωση έκπτωση
3) Περιορισμός της ισχύουσας κατά περίπτωση έκπτωσης φόρου των 777-1.340 ευρώ για μισθωτούς, συνταξιούχους και κατ’ επάγγελμα αγρότες με ετήσιο εισόδημα άνω των 12.000 ευρώ. Για όσους από τους μισθωτούς, τους συνταξιούχους και τους κατ’ επάγγελμα αγρότες έχουν ετήσιο εισόδημα άνω των 12.000 ευρώ και δεν βαρύνονται με εξαρτώμενα τέκνα ή βαρύνονται με 1 έως 4 εξαρτώμενα τέκνα, η ισχύουσα κατά περίπτωση έκπτωση φόρου, όπως προκύπτει σύμφωνα με τα παραπάνω περιγραφέντα, μειώνεται κατά το 2% του πέραν των 12.000 ευρώ τμήματος του ετησίου εισοδήματος.
Εισφορά αλληλεγγύης
4) Προσωρινή κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για τα εισοδήματα του 2020 που δεν προέρχονται από μισθούς και συντάξεις. Στους φορολογούμενους που απέκτησαν το 2020 εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ προερχόμενα μόνο από μισθούς ή και συντάξεις θα επιβληθεί και φέτος, κατά την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων, ειδική εισφορά αλληλεγγύης υπολογιζόμενη κλιμακωτά, ως εξής:
* 2,2% στο τμήμα ετησίου εισοδήματος από τα 12.001 έως τα 20.000 ευρώ,
* 5% στο τμήμα ετησίου εισοδήματος από 20.001 ως 30.000 ευρώ,
* 6,5% στο τμήμα ετησίου εισοδήματος από 30.001 ως 40.000 ευρώ,
* 7,5% στο τμήμα ετησίου εισοδήματος από 40.001 ως και 65.000 ευρώ,
* 9% στο τμήμα ετησίου εισοδήματος από 65.001 ως και 220.000 ευρώ και
* 10% στο τμήμα ετησίου εισοδήματος πάνω από τα 220.000 ευρώ.
Τα εισοδήματα του 2020 από όλες τις άλλες πηγές, δηλαδή από επιχειρηματικές και αγροτικές δραστηριότητες, από ακίνητα, από μερίσματα, από τόκους, από υπεραξίες μετοχών και άλλων χρηματοοικονομικών προϊόντων κ.λπ. εξαιρούνται από την επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης.
Οι άλλοι κανόνες
Κατά τα λοιπά, οι κανόνες με τους οποίους θα γίνει φέτος ο υπολογισμός των φόρων στα εισοδήματα του 2020 για τα φυσικά πρόσωπα θα είναι ίδιοι με αυτούς που ίσχυσαν πέρυσι, εκτός εάν η κυβέρνηση αποφασίσει εν τω μεταξύ να προχωρήσει και σε άλλες αλλαγές, όπως η μείωση ή η αναστολή των τεκμηρίων διαβίωσης, του τέλους επιτηδεύματος και της προκαταβολής φόρου εισοδήματος. Συγκεκριμένα, με βάση τα όσα προβλέπονται αυτή τη στιγμή, φέτος θα ισχύσουν και οι εξής κανόνες:
* Εφαρμογή αυτοτελούς κλίμακας φορολογίας για τα εισοδήματα από ακίνητα, με συντελεστές από 15% έως 45%: Προβλέπεται αυτοτελής φορολόγηση των εισοδημάτων από την εκμετάλλευση ακίνητης περιουσίας με κλίμακα στην οποία ισχύουν συντελεστές φόρου:
α) 15% μέχρι το επίπεδο ετησίου εισοδήματος 12.000 ευρώ.
β) 35% στο τμήμα ετησίου εισοδήματος από τα 12.001 έως τα 35.000 ευρώ.
γ) 45% στο τμήμα ετησίου εισοδήματος πάνω από τα 35.000 ευρώ.
* Εφαρμογή εναλλακτικού τρόπου προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων: Τα τεκμήρια διαβίωσης (το ελάχιστο ποσό τεκμηρίου διαβίωσης των 3.000 ευρώ για κάθε άγαμο φορολογούμενο ή των 5.000 ευρώ για τους εγγάμους ή τους συνάψαντες σύμφωνα συμβίωσης, καθώς επίσης και τα συγκεκριμένα προκαθορισμένα ποσά των τεκμαρτών δαπανών χρήσης για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα, σκάφη κ.λπ.) συναθροιζόμενα με τυχόν πραγματικές δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων που πραγματοποίησε ο φορολογούμενος (αγορές σπιτιών, αυτοκινήτων, αποπληρωμή δανείων καταναλωτικών κ.λπ.) κατά τη διάρκεια του 2020 θα προσδιορίσουν με εναλλακτικό τρόπο το φορολογητέο εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου, για το έτος 2020. Σε κάθε περίπτωση κατά την οποία τα τεκμήρια θα προσδιορίσουν το φορολογητέο εισόδημα σε επίπεδο υψηλότερο του δηλωθέντος, ο φορολογούμενος θα έλθει αντιμέτωπος με τον κίνδυνο επιβάρυνσης με επιπλέον φόρο εισοδήματος. Για να αποτραπεί ένας τέτοιος κίνδυνος, ο φορολογούμενος θα πρέπει να έχει μεριμνήσει ώστε να καλύψει τη διαφορά μεταξύ χαμηλού δηλωθέντος και υψηλού τεκμαρτού εισοδήματος με διάφορους τρόπους, όπως η ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών, η επίκληση εισοδημάτων που απαλλάσσονται από τον φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο, η επίκληση εσόδων εισπραχθέντων εντός του 2020 από την πώληση περιουσιακών στοιχείων ή από γονικές παροχές ή δωρεές χρηματικών ποσών ή από δάνεια κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση δωρεάς ή γονικής παροχής θα πρέπει να έχει προηγηθεί συμβολαιογραφική πράξη από την οποία να προκύπτει ότι η ημερομηνία πραγματοποίησης της δωρεάς ή της γονικής παροχής έγινε μέχρι και την 31η-12-2020. Οι παραπάνω κατηγορίες ποσών που καλύπτουν τεκμήρια δηλώνονται στους κωδικούς του πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης.
* Επιβολή προκαταβολής φόρου εισοδήματος έναντι του επόμενου έτους με συντελεστή 100% επί του κυρίου φόρου εισοδήματος, σε όσους δηλώνουν εισοδήματα από επιχειρηματικές ή και αγροτικές δραστηριότητες: Η προκαταβολή επιβάλλεται επί του φόρου εισοδήματος που αναλογεί σε εισοδήματα από επιχειρηματικές ή και αγροτικές δραστηριότητες. Αν συνυπάρχουν και εισοδήματα από μισθούς ή συντάξεις συμψηφίζεται με τους παρακρατηθέντες φόρους επί των εισοδημάτων αυτών και αναλόγως μειώνεται ή μηδενίζεται.
* Επιβολή τέλους επιτηδεύματος από 400 έως 650 ευρώ σε κάθε φορολογούμενο που έχει ασκήσει επιχειρηματική ή αγροτική δραστηριότητα: Οι φορολογούμενοι που άσκησαν ατομικά επιχειρηματικές δραστηριότητες το 2020, καθώς και οι αγρότες που συμπλήρωσαν μέχρι τις 31-12-2019 πενταετία στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ οφείλουν να πληρώσουν φέτος το ετήσιο τέλος επιτηδεύματος το οποίο ανέρχεται σε 650 ευρώ και σε επιπλέον 600 ευρώ, για κάθε υποκατάστημα. Ειδικά για τους εργαζόμενους με «μπλοκάκια», δηλαδή τα φυσικά πρόσωπα που το εισόδημά τους προέρχεται από ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή ελευθέριο επάγγελμα και έχουν έγγραφη σύμβαση με μέχρι 3 φυσικά ή και νομικά πρόσωπα, ή το 75% των ακαθάριστων εσόδων τους προέρχεται από 1 φυσικό ή νομικό πρόσωπο, τα ποσά του τέλους επιτηδεύματος ανέρχονται σε 400 ευρώ ετησίως, εφόσον η έδρα βρίσκεται σε τουριστικό τόπο ή σε πόλεις-χωριά με πληθυσμό έως 200.000 κατοίκους, και σε 500 ευρώ ετησίως εφόσον η έδρα βρίσκεται σε πόλη με πληθυσμό πάνω από 200.000 κατοίκους.
Η περιοχή του Νομού Αττικής λογίζεται ως μια πόλη, καθώς και το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης.
Σε περίπτωση διακοπής της δραστηριότητας μέσα στη χρήση του 2020, το τέλος επιτηδεύματος θα περιορίζεται ανάλογα με τους μήνες λειτουργίας της επιχείρησης ή της άσκησης του επαγγέλματος μέσα στο 2020. Χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 15 ημερών θα λογίζεται ως μήνας.
Εξαιρούνται από την επιβολή του τέλους επιτηδεύματος:
α) τα πρόσωπα που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%.
β) όσοι ασκούν τη δραστηριότητά τους σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά κάτω από 3.100 κατοίκους, εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους.
γ) οι φορολογούμενοι για τους οποίους δεν έχουν παρέλθει 5 έτη από την πρώτη έναρξη εργασιών, καθώς και εκείνοι για τους οποίους υπολείπονται λιγότερα από 3 έτη μέχρι το 65ο έτος της ηλικίας.
δ) Οι Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας με τη μορφή Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης ή Συνεταιρισμού Εργαζομένων.
ε) Τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες που βρίσκονται σε κατάσταση αδράνειας, εκκαθάρισης ή πτώχευσης.
στ) Οι αγρότες, οι οποίοι είναι μέλη αγροτικών συνεταιρισμών που πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 8 του ν. 4384/2016.
ζ) Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί και οι σχολικοί συνεταιρισμοί του άρθρου 46 του ν. 1566/1985.
* Επιβολή φόρου πολυτελούς διαβίωσης: Σε όσους φορολογούμενους κατείχαν κατά τη διάρκεια του 2020 αυτοκίνητα Ι.Χ. με κινητήρες άνω των 1.928 κυβικών εκατοστών τα οποία κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2011 και μετά, σκάφη αναψυχής μήκους άνω των 5 μέτρων, πισίνες και αεροσκάφη θα επιβληθεί και ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης. Για όσους κατείχαν το 2020 επιβατικά αυτοκίνητα Ι.Χ. από 1.929 έως 2.500 κ. εκ. ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης υπολογίζεται με συντελεστή 5% επί του τεκμηρίου διαβίωσης κάθε αυτοκινήτου. Για όσους κατείχαν το 2020 επιβατικά αυτοκίνητα Ι.Χ. άνω των 2.500 κ. εκ., πισίνες, σκάφη αναψυχής και αεροσκάφη ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης θα υπολογιστεί με συντελεστή 13% επί του ισχύοντος κατά περίπτωση τεκμηρίου διαβίωσης.
* Έκπτωση παρακρατηθέντων και προκαταβληθέντων φόρων: Από τον φόρο που αναλογεί στο σύνολο των εισοδημάτων του φορολογούμενου από όλες τις βασικές πηγές (από μισθούς, συντάξεις, επιχειρηματικές δραστηριότητες, αγροτικές δραστηριότητες, ακίνητα, κινητές αξίες κ.λπ.) αφαιρούνται οι φόροι που παρακρατήθηκαν το 2020 (από εισπραττόμενα ποσά μισθών ή συντάξεων, από αμοιβές για παροχή υπηρεσιών κ.λπ.) καθώς και οι φόροι που προκαταβλήθηκαν εντός του 2020. Επιπλέον, από το συνολικό ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης που αναλογεί στο συνολικό εισόδημα από μισθούς ή συντάξεις θα αφαιρεθεί το άθροισμα των ποσών της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης που παρακρατείτο κάθε μήνα του 2020 από τους μισθούς ή τις συντάξεις του έτους αυτού.
«Παράθυρο» εφαρμογής πρόσθετων ελαφρύνσεων
Αν, όπως αναφέρουν οι υπάρχουσες πληροφορίες, η κυβέρνηση προχωρήσει σε πρόσθετες παρεμβάσεις για να ελαφρύνει ακόμη περισσότερο από τα φορολογικά βάρη όσους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ιδιωτικούς υπαλλήλους υπέστησαν το 2020 τεράστιες απώλειες εισοδήματος, λόγω των περιοριστικών μέτρων που εφαρμόστηκαν κατά της εξάπλωσης του κορονοϊού, τότε τα πράγματα θα γίνουν ακόμη καλύτερα. Αν δηλαδή η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών προχωρήσει στη μείωση ή την αναστολή των τεκμηρίων διαβίωσης, του τέλους επιτηδεύματος και της προκαταβολής φόρου εισοδήματος για τις ατομικές επιχειρήσεις και τους αγρότες που επλήγησαν οικονομικά από τα lockdowns, αν αναστείλει για δεύτερη συνεχή χρονιά το τέλος επιτηδεύματος για τους αγρότες που συμπληρώνουν πενταετία στο κανονικό καθεστώς του ΦΠΑ κι αν μειώσει τα τεκμήρια διαβίωσης και για τους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίοι ετέθησαν κατά τη διάρκεια του 2020 σε αναστολές συμβάσεων για πολλούς μήνες, τότε πολλοί φορολογούμενοι θα επωφεληθούν με ακόμη μεγαλύτερες φοροελαφρύνσεις.