«Όλοι φταίνε», «Δεν υπάρχει καμία ελπίδα», «Είναι όλα προαποφασισμένα», «Που να μπλέκεις τώρα;» Αυτές είναι μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές εκφράσεις ανθρώπων κάθε ηλικίας –πολλώ δε μάλλον των νέων- όταν η συζήτηση κινείται γύρω από την πολιτική και τη συμμετοχή μας σε αυτή. Η αλήθεια είναι ότι μετά από τόσα χρόνια συνεχόμενης και έντονης οικονομικής και πολιτικής κρίσης, οι συνθήκες έχουν αλλάξει άρδην. Υπερφορολόγηση, ανεργία, αναξιοκρατία, αποκάλυψη σκανδάλων, πολιτικές «κωλοτούμπες», πόλωση και διάφορες ακόμη καταστάσεις έχουν οδηγήσει τους πολίτες είτε σε ακραίες πολιτικές δυνάμεις , είτε στην απόλυτη απαξίωση των θεσμών και των εκλογών.
Αν ανοίξουμε την τηλεόρασή μας και παρακολουθήσουμε μία συνέντευξη ενός πολιτικού, σίγουρα θα ακούσουμε πολλές φορές τους «δύσκολους καιρούς», την πολυσυζητημένη «ανάπτυξη», τις «επενδύσεις», τη «σκληρή διαπραγμάτευση» και άλλα πολλά.. Φυσικά όλα αυτά πλασαρισμένα με την βολική και διαχρονική «ξύλινη γλώσσα» που δε δημιουργεί παρεξηγήσεις, βολεύει και είναι πάντοτε «political correct». Μικροί και μεγάλοι, αναζητούν επιτέλους από τους πολιτικούς έργα, συνέπεια, αμεσότητα, αλήθειες και όχι τις τυπικότητες και τις ρητορείες. Το «είναι», κι όχι το «φαίνεσθαι», λείπει έντονα από την πολιτική σκηνή της χώρας μας.
Μέσα λοιπόν σε αυτές τι συνθήκες οι νέοι είναι αγανακτισμένοι. Από τη μία τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που ζουν και βλέπουν γύρω τους. Από την άλλη τα δικά τους πιο εξειδικευμένα παράπονα. Οι μαθητές αντιδρούν για το εκπαιδευτικό σύστημα, τις ελλείψεις, τις συνεχόμενες αλλαγές. Οι φοιτητές σπουδάζουν αλλά δεν μπορούν να κάνουν όνειρα. Οι μεγαλύτερες γενιές με πτυχία, μεταπτυχιακά και διδακτορικά είναι στην ουρά του ΟΑΕΔ, κάνουν κάποια άσχετη δουλειά για τα απαραίτητα, στέλνουν βιογραφικά μανιωδώς και οι πιο τολμηροί ετοιμάζουν βαλίτσες και φεύγουν. Δεδομένων των συνθηκών, δεν μπορεί κανένας να περιμένει υψηλά επίπεδα υπομονής και ύπαρξης ενδιαφέροντος για ενασχόληση με την πολιτική. Θυμός, αβεβαιότητα, πίεση, άγχος είναι μερικά από τα συναισθήματα που κυριαρχούν στην εποχή.. Εξαιτίας όλων αυτών θεωρείται πολύ έντονα ότι η πολιτική και η νεολαία έχουν ελάχιστη, αν όχι μηδενική επαφή.
Η νέα γενιά όμως πρέπει να έχει θέση και λόγο. Η προβληματική σημερινή κατάσταση μπορεί να γίνει το έναυσμα για μια ουσιαστική αλλαγή. Έτσι το ίδιο το πρόβλημα θα βοηθήσει στη λύση του. Η πολιτική για πολλούς είναι επάγγελμα, για άλλους είναι χόμπι ή συνήθεια, για μερικούς άλλους είναι το βήμα για να αισθάνονται δραστήριοι και σημαντικοί . Στην παρούσα όμως φάση η πολιτική είναι ο μόνος τρόπος για να διεκδικήσουμε κάτι καλύτερο. Ο καθένας με το δικό του τρόπο. Στη χώρα που γεννήθηκε η δημοκρατία, στη χώρα που πιστεύει ότι μπορεί να τα καταφέρνει και να περνάει τις κρίσεις, η νεολαία πρέπει να είναι στην πρώτη γραμμή. Σίγουρα η ενασχόληση με τα κοινά είναι απαιτητική, κάπως κουραστική και ίσως να καταλήγει κάποιες φορές να είναι δυσάρεστη. Παρόλα αυτά, ας μην την αφήσουμε αποκλειστικά στα χέρια των «επαγγελματιών-πολιτικών» που έχουν ελάχιστη επαφή με την καθημερινή ζωή και τα ουσιαστικά προβλήματα.
Αν κοιτάξει κανείς το μέσο όρο ηλικίας των μελών του Ελληνικού Κοινοβουλίου ή του οικείου Περιφερειακού-Δημοτικού συμβουλίου, θα εκπλαγεί. Είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις νέων που «πέφτουν στα βαθιά» και καταφέρνουν μάλιστα να εκλεγούν. Προφανώς οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας με πείρα και γνώσεις, είναι πάντοτε άκρως σημαντικοί και πολύτιμοι στην πολιτική και γενικά στο δημόσιο βίο. Συνδυαστικά όμως, ένα νεανικό «αντίβαρο» που εκ των πραγμάτων θα έχει αρκετές φρέσκιες ιδέες, ενθουσιασμό και όραμα θα οδηγούσε σε μία «χρυσή τομή» συμμετοχικότητας και συνεργασίας.
Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να αλλάξει από τη μία μέρα στην άλλη. Χρειάζονται σημαντικά βήματα και καίριες αλλαγές από όλες τις πλευρές για να δημιουργηθεί το απαραίτητο ισορροπημένο και βοηθητικό κλίμα. Η Πολιτεία για αρχή πρέπει να αναλογιστεί τις ευθύνες της και να ασχοληθεί με τα προβλήματα των νέων. Όχι όμως επιφανειακά με μικροπολιτική-επικοινωνιακή διάθεση, αλλά με ισχυρή θέληση αλλαγής και βελτίωσης. Η Παιδεία πρέπει να ασχολείται με την αγωγή του πολίτη, την κριτική σκέψη και την ανάλυση των κοινωνικών προβλημάτων. Τα Μέσα Ενημέρωσης φυσικά οφείλουν να είναι στο πλευρό των νέων και να δώσουν μάχη κατά του λαϊκισμού και των fake news. Επιπλέον, οι πνευματικοί άνθρωποι, οι καλλιτέχνες, οι ακαδημαϊκοί και τα δημόσια πρόσωπα με κοινωνική επιρροή, που δυστυχώς συνηθίζουν να είναι σιωπηλοί, πρέπει να αγωνίζονται για την προβολή σωστών και δημιουργικών προτύπων. Το πιο σημαντικό όμως είναι ο κάθε ένας ξεχωριστά, η κάθε οικογένεια, ο κάθε νέος άνθρωπος να μπει στη διαδικασία να ενημερωθεί, να σκεφτεί, να οραματιστεί και κυρίως να μη φοβηθεί να εκφραστεί αν το θελήσει.
Πέρα από κόμματα, χρώματα, ιδεολογικές διαφορές και ιστορίες του παρελθόντος η ενασχόληση των νέων θα πρέπει να καθοδηγείται από τους δημοκρατικούς θεσμούς και το κοινό καλό. Οι εξτρεμιστικές τάσεις, τα άκρα, η βία και οι διχόνοιες είναι το πιο μεγάλο «αγκάθι» της πολιτικής ζωής. Το μεγαλείο της δημοκρατίας είναι ότι μπορούμε να συμφωνούμε, να διαφωνούμε και γενικώς να εκφραζόμαστε ελεύθερα.
Συμπερασματικά, ο καθένας από μας, σκεπτόμενος την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τις συνθήκες των ημερών μας, αντιλαμβάνεται απόλυτα την ανάγκη για μια συνεχή εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων και αναγνωρίζει τη σημασία μιας ισότιμης και δυναμικής συμμετοχής των νέων στο δημόσιο διάλογο και στην πολιτική ζωή του τόπου. Ίσως το 2019 –που θα είναι γεμάτο με πολιτικές εξελίξεις και κάλπες- να είναι μία σπουδαία ευκαιρία για τους νέους να ενημερωθούν, να συζητήσουν και αν το επιθυμούν να μετέχουν άμεσα ή έμμεσα.
* O Άγγελος Μιχ. Μπαγιάτης είναι φοιτητής Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης ΕΚΠΑ