από τη Μυρτώ Τζώρτζου, petpetmag@gmail.com
Όσοι έχουν κάποιο ζωάκι στο σπίτι τους θεωρούν απολύτως φυσιολογικό να συνομιλούν μαζί του. Οι περισσότεροι άλλωστε απευθύνονται σε αυτό όπως ακριβώς θα απευθύνονταν και σε έναν άνθρωπο. Τα κατοικίδιά μας είναι άλλωστε μέλη της οικογένειάς μας. Γίνεται να μη μιλάμε στα μέλη της οικογένειάς μας;
Όσο όμως φυσιολογικό μας φαίνεται εμάς αυτό τόσο περίεργο φαίνεται σε αυτούς που δεν έχουν κατοικίδιο. Και μας κοιτάνε περίεργα. Πόσες φορές δεν έχετε δει να σας κοιτάνε-οι μεγαλύτεροι σε ηλικία περισσότερο- “κάπως” όταν απευθύνεστε στο σκυλάκο σας στη βόλτα; Ή όταν πιάνετε μια μίνι κουβεντούλα μαζί του στο πάρκο; Σε όλους μας έχει τύχει κάτι ανάλογο. Και σε όλους κάποια στιγμή μας έχει τύχει να μας αποκαλέσουν τρελούς. Ή περίεργους. Ή βαρεμένους. Επειδή απλά μιλάμε με το ζωάκι μας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πολλοί από εμάς να κοιτάμε γύρω γύρω ενοχικά όταν θέλουμε να του πούμε κάτι ή να του ψιθυρίζουμε για να μη μας ακούσουν και καλά. Και σίγουρα θα υπάρχουν και κάποιοι που μπορεί να έχουν αναρωτηθεί: “Μήπως όντως έχω τρελαθεί;”
Και η απάντηση είναι: Όχι μόνο δεν έχετε τρελαθεί, όχι μόνο δεν είστε κουτοί ή φευγάτοι όταν μιλάτε στο σκυλάκι, τη γατούλα ή σε κάποιο ζωάκι που συναντάτε στο δρόμο αλλά ακριβώς το αντίθετο, καθώς αυτό δεν είναι δείγμα βλακείας αλλά ευφυίας. Ναι, έτσι ακριβώς. Για να δούμε τι λένε οι ειδικοί:
Σύμφωνα λοιπόν με τους επιστήμονες η συγκεκριμένη ενέργεια του να μιλάτε, όπως θα μιλούσατε σε άνθρωπο, στα ζώα ή ακόμα και σε φυτά, λέγεται ανθρωπομορφισμός. Ανθρωπομορφισμός είναι η συνήθεια των ανθρώπων να αποδίδουν σε μη ανθρώπινα όντα, αντικείμενα, φυσικά ή υπερφυσικά φαινόμενα, ανθρώπινες ιδιότητες ή μορφή, όπως άλλωστε έκανε ανέκαθεν ο άνθρωπος και με τις θεότητες όλων των θρησκειών.
Ο Nicholas Epley, καθηγητής της Συμπεριφορικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, αναφέρει: «Ιστορικά, ο ανθρωπομορφισμός έχει αντιμετωπιστεί ως ένα σημάδι παιδικότητας, παλιμπαιδισμού ή βλακείας. Όμως, στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα φυσικό επακόλουθο της τάσης που κάνει τους ανθρώπους μοναδικά έξυπνους σε αυτόν τον πλανήτη».
Με άλλα λόγια αυτή η παρορμητική τάση να αποδίδουμε τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά των ζώων είναι ο μοναδικός τρόπος μας να χρησιμοποιούμε τα όρια της νοημοσύνης μας, μιας νοημοσύνης που μας ξεχωρίζει από τα άλλα πλάσματα. Συνήθως όταν βλέπουμε μια τέτοια συμπεριφορά από τα παιδιά, μας φαίνεται όμορφο και λογικό. Αντίθετα όταν ένας μεγάλος φέρεται έτσι, δεν μας φαίνεται τελείως φυσιολογικό. Και όμως αυτό είναι σημάδι ευφυίας.
Αυτό ακριβώς ήταν και το θέμα μιας έρευνας που έγινε το 2011 στο πανεπιστήμιο του Χάρβαντ και στην οποία συμμετείχαν ενήλικες. Σε αυτούς δόθηκαν φωτογραφίες μωρών και ενήλικων ζώων για να διαλέξουν. Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες προτίμησαν τις φωτογραφίες μωρών ζώων και συμφώνησαν ότι θα τους έδιναν ονόματα ανθρώπων. Επίσης ανέφεραν ότι θεωρούν απολύτως λογικό να τους μιλήσουν όπως θα μιλούσαν σε ανθρώπους.
Το να δώσεις σε ζώα ή σε αντικείμενα ανθρώπινα ονόματα είναι η πιο συνηθισμένη μορφή ανθρωπομορφισμού. Όχι όμως και η μοναδική. Το να δώσεις στα κατοικίδιά σου χαρακτηριστικά ανθρώπινα, όπως να τα αποκαλέσεις “μωρό μου”, “παππούλη μου” και άλλα είναι και αυτό ένα άλλο είδος ανθρωπομορφισμού, που δείχνει δημιουργικό, έξυπνο μυαλό.
Ο ανθρωπομορφισμός επίσης κάνει καλό και στα ίδια τα ζώα καθώς με το να τους μιλάμε καταλαβαίνουν τις διάφορες λέξεις και μαθαίνουν να τις ξεχωρίζουν. Καταλαβαίνουν τα συναισθήματά μας, και γενικώς τα βοηθάμε να εξελίσσονται. Και μπορεί οι γάτες να μην καταλαβαίνουν τις λέξεις όσο οι σκύλοι, όμως μπορούν να ξεχωρίσουν το ύφος της φωνής μας και μπορούν να αντιληφθούν τι τους ζητάμε. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι γάτες έχουν 16 διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας. Ναι, μας ακούνε όταν μιλάμε και καταλαβαίνουν απλά συχνά επιλέγουν να μη δώσουν σημασία.
Την επόμενη φορά, λοιπόν, που κάποιος θα σας αποκαλέσει “παράξενο” επειδή μιλούσατε με το σκύλο σας στο δρόμο, χαμογελάστε συγκαταβατικά καθώς, από ό,τι φαίνεται μάλλον ο δικός του εγκέφαλος είναι αυτός που δεν λειτουργεί κανονικά!