Ο θυρεοειδής είναι ένας ενδοκρινής αδένας, που βρίσκεται στο πρόσθιο μέρος του λαιμού. Η ετυμολογία της λέξης (θυρεός + είδος) σημαίνει μορφή μεγάλης ασπίδας.
Ο θυρεοειδής συνθέτει, αποθηκεύει και απελευθερώνει στο αίμα τις θυρεοειδικές ορμόνες, που ρυθμίζουν πολλές λειτουργίες του μεταβολισμού. Οι ορμόνες αυτές είναι αναγκαίες για τη σωστή λειτουργία όλων των ιστών και των οργάνων του σώματος.
Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει αυξημένη επίπτωση των θυρεοειδικών παθήσεων, αλλά συχνά δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές λόγω των μη ειδικών συμπτωμάτων τους. Οι παθήσεις που αφορούν στο θυρεοειδή αδένα διακρίνονται σε μορφολογικές, όπως η βρογχοκήλη και οι όζοι του θυρεοειδούς, οι οποίοι μπορεί να υποκρύπτουν κάποια κακοήθεια, και σε λειτουργικές, δηλαδή υπερλειτουργία (υπερθυρεοειδισμός) ή υπολειτουργία (υποθυροειδισμός) του αδένα.
Ωστόσο, υπάρχει περίπτωση να συνυπάρχουν τόσο μορφολογικές όσο και λειτουργικές παθήσεις, για παράδειγμα κάποιος να έχει όζους θυρεοειδούς και υποθυρεοειδισμό ή υπερθυρεοειδισμό.
Τα αίτια είναι ποικίλα και εξαρτάται από την εκτίμηση του ιατρού και ειδικότερα του ενδοκρινολόγου να τα διερευνήσει. Σε αυτά περιλαμβάνονται κληρονομικά αίτια, ο έντονα στρεσσογόνος τρόπος ζωής, αλλά και τοξικές ουσίες του περιβάλλοντος (ενδοκρινικοί διαταράκτες), ιδιαίτερα όταν μιλάμε για αυτοάνοσες παθήσεις, όπως η νόσος Graves και η θυρεοειδίτιδα Hashimoto που αφορούν στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.
Τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα του υπο- και του υπερθυρεοειδισμού είναι μη ειδικά και επιδεινώνονται με τη διάρκεια της νόσου όταν δεν θεραπεύεται. Τέτοια είναι η κόπωση, η αδυναμία, διαταραχές μνήμης, σωματικού βάρους, γονιμότητας, γαστρεντερικές διαταραχές, ψυχολογικές διακυμάνσεις ή/και δερματικές εκδηλώσεις. Η βρογχοκήλη και οι όζοι του θυρεοειδούς γίνονται αντιληπτά είτε στην επισκόπηση όταν μεγαλώσουν αρκετά, είτε λόγω πίεσης των παρακείμενων οργάνων (δυσκαταποσία, δύσπνοια), είτε βέβαια σε προληπτικό έλεγχο από τον ενδοκρινολόγο.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Με τις αιματολογικές εξετάσεις ελέγχεται η λειτουργία του αδένα, μετρώντας τα επίπεδα των ορμονών του θυρεοειδούς και γίνεται έλεγχος αυτοανοσίας, μετρώντας τα επίπεδα των θυρεοειδικών αντισωμάτων. Οι μορφολογικές παθήσεις διαγιγνώσκονται και παρακολουθούνται με απεικονιστικά μέσα, όπως ο υπέρηχος ή η αξονική ή μαγνητική απεικόνιση. Αν υπάρχουν όζοι, ο γιατρός μπορεί να συστήσει σπινθηρογράφημα, το οποίο παρέχει πληροφορίες για τη λειτουργικότητά τους ή και παρακέντηση, ώστε να αξιολογηθεί η ποιότητα των κυττάρων του όζου για το ενδεχόμενο κακοήθειας.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο; Οι όζοι του θυρεοειδούς, εμφανίζουν ένα βαθμό κληρονομικότητας, οπότε οι συγγενείς ατόμων που πάσχουν θα πρέπει να ελέγχονται. Σε ό,τι αφορά στις κακοήθειες του θυρεοειδούς, το ιστορικό ακτινοβολίας στην περιοχή του τραχήλου, αποτελεί παράγοντα κινδύνου. Επίσης, έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας πρέπει να γίνεται απαραιτήτως σε περίπτωση κύησης και διαταραχών ανάπτυξης των παιδιών.
Ποια είναι η θεραπεία;
Ο ενδοκρινολόγος έχει τις κατάλληλες γνώσεις για να καθοδηγήσει τη διερεύνηση και την αντιμετώπιση. H θεραπεία του υποθυρεοειδισμού είναι η καθημερινή χορήγηση θυροξίνης και χρειάζεται τις ειδικές γνώσεις του ενδοκρινολόγου για την εξατομίκευση της δόσης, βάσει των αναγκών του οργανισμού. Ο υπερθυρεοειδισμός αντιμετωπίζεται είτε συντηρητικά με φάρμακα, είτε με τη χρήση ραδιενεργού ιωδίου ή χειρουργικά. Η χειρουργική αντιμετώπιση προτείνεται στις περιπτώσεις μεγάλης βρογχοκήλης ή όζων που προκαλούν πιεστικά φαινόμενα και κυρίως όταν εγείρουν υποψία κακοήθειας. Τα τελευταία χρόνια οι επεμβατικές τεχνικές αφαίρεσης του θυρεοειδούς έχουν εξελιχθεί πολύ και όταν πραγματοποιούνται από εξειδικευμένους χειρουργούς έχουν πολύ μικρό κίνδυνο επιπλοκών και γρήγορη μετεγχειρητική αποκατάσταση.