Στις 5 Νοεμβρίου 1959 απελάθηκε στη Γερμανία, με την προϋπόθεση να εκτίσει εκεί το υπόλοιπο της ποινής του, ο Μαξ Μέρτεν (1911-1976), που υπηρέτησε στη Θεσσαλονίκη τη διετία 1942-1944, ως σύμβουλος της γερμανικής στρατιωτικής διοίκησης της πόλης. Ήταν ο άνθρωπος που υπέγραψε τη μεταφορά των 45.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο κρεματόριο του Άουσβιτς, ενώ κατηγορούνταν για αρπαγές και λεηλασίες των εβραϊκών περιουσιών και άλλα εγκλήματα πολέμου.
Ο Μαξ Μέρτεν (1911-1976) με στρατιωτική στολή. Ο καταζητούμενος από τις ελληνικές αρχές Μέρτεν επέστρεψε τον Μάιο του 1957 στη Θεσσαλονίκη ως τουρίστας, για να αναζητήσει, κατά μία εκδοχή, τον κρυμμένο θησαυρό που προέρχονταν από την αρπαγή των εβραϊκών περιουσιών. Αναγνωρίστηκε όμως από θύματά του και συνελήφθη, καθώς εκκρεμούσε εις βάρος του ένταλμα σύλληψης από το 1947 για εγκλήματα πολέμου. Το Φεβρουάριο του 1959 άρχισε η δίκη του Μαξ Μέρτεν στο Ειδικό Στρατοδικείο Εγκληματιών Πολέμου της Αθήνας όπου ο κατηγορούμενος άκουσε με ψυχραιμία το κατηγορητήριο και δήλωσε αθώος. Οι μάρτυρες κατηγορίας όμως ήταν καταπέλτης κατά του ναζί αξιωματούχου και προέβησαν σε φοβερές καταγγελίες για τα εγκλήματα που διέπραξε στη Θεσσαλονίκη . Τελικά το στρατοδικείο τού επέβαλε ποινή φυλάκισης 25 ετών κατά συγχώνευση.
Ο Μαξ Μέρτεν μεταφέρεται με χειροπέδες στο στρατοδικείο. Στη δεύτερη φωτογραφία ο Μέρτεν (δεξιά) συνομιλεί με τον συνήγορό του στη διάρκεια της δίκης.
Μπήκε φυλακή, αλλά οι πιέσεις των Γερμανών για την αποφυλάκιση του Μέρτεν γίνονταν πιο έντονες από μέρα σε μέρα. Έτσι τον Ιανουάριο του 1959 η κυβέρνηση Καραμανλή εισάγει στη Βουλή και ψηφίζει νόμο «περί αναστολής διώξεως εγκληματιών πολέμου», με τη δικαιολογία ότι «πρέπει να παραμεριστούν τα εμπόδια δια την ανάπτυξιν των σχέσεών μας με τη Δυτική Γερμανία».
Τελικά η κυβέρνηση Καραμανλή τροποποίησε με νόμο τη σχετική νομοθεσία, με αποτέλεσμα να «αναστέλλεται αυτοδικαίως πάσα δίωξις Γερμανών υπηκόων φερομένων ως εγκληματιών πολέμου, καθώς και η εκτέλεσις πάσης ποινής ή το υπόλοιπον ταύτης». Όμως, στην πατρίδα του όπου στάλθηκε να εκτίσει το υπόλοιπο της ποινής του, τα γερμανικά δικαστήρια τον απάλλαξαν πλήρως… ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων. Ο «Δήμιος των Εβραίων της Θεσσαλονίκης» αποδόθηκε… λευκός στην κοινωνία και την Ιστορία!