ΧΡΗΣΤΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ || xenikol@hotmail.com
Ο ιστορικός ερευνητής, συλλέκτης και συγγραφέας Γιώργος Παλαιόπουλος ανοίγει για την Thessnews το αρχείο του και μας παρουσιάζει 12 επιστολές στρατιωτών! Ο πατριωτικός οίστρος, οι δυσκολίες του πολέμου αλλά και η νοσταλγία για τα αγαπημένα πρόσωπα αποτυπώνονται στα γράμματα των πολεμιστών του μετώπου.
Τα κιτρινισμένα χαρτιά ξεχειλίζουν από νεανικό και πατριωτικό ενθουσιασμό! Στις γραμμές τους αποτυπώνεται ο ενθουσιασμός των μαχητών, που ταπεινώνουν τον εισβολέα αλλά και τα ανθρώπινα στοιχεία τους, όπως η ταλαιπωρία στο θέατρο της μάχης και η νοσταλγία για τα αγαπημένα πρόσωπα!
Η αλήθεια είναι ότι κάθε γεγονός δε θα μπορούσε να περιγραφεί καλύτερα παρά από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές του, ειδικότερα όταν αυτοί γράφουν για ιδιωτικούς λόγους! Έτσι, στις επιστολές που στέλνουν οι στρατιώτες του Βορειοηπειρωτικού Μετώπου προς τις μανάδες ή τα αδέλφια τους αποτυπώνεται με απόλυτα καθάριο τρόπο ο ψυχισμός της Νίκης και της Θυσίας…
Ο ιστορικός ερευνητής, συγγραφέας και συλλέκτης Γιώργος Παλαιόπουλος ανοίγει για μας το πολύτιμο αρχείο του και παρουσιάζει για πρώτη φορά δημόσια 12 γράμματα από το μέτωπο!
Όπως μας λέει, «είναι κάτι το συγκλονιστικό. Κρατάς στα χέρια σου αυτά τα ιστορικά κειμήλια και σκέφτεσαι ότι αυτό γράφτηκε στην ανάπαυλα μίας ματωμένης μάχης, στα γόνατα ενός πολεμιστή, για να καθησυχάσει μάνες και αδέλφια, να δώσει κουράγιο… Είναι από τα πιο πολύτιμα κομμάτια της συλλογής μου»…
Απλά παιδιά του Λαού που βρέθηκαν στο Μέτωπο γράφουν με ενθουσιασμό για τις μάχες σα να’ ναι πανηγύρι, εκφράζουν τη φιλοπατρία τους με τρόπο απόλυτο και (κάτι το απίθανο) δίνουν κουράγιο στους συγγενείς τους που ανησυχούν. Με λόγια νοσταλγίας αναφέρονται σε αγαπημένα πρόσωπα και μέρη…
«Μην στεναχωριέστε», γράφει ένας μαχητής, «με τη βοήθεια του Θεού θα έλθει η νίκη». Άλλος κάνει αστεία λέγοντας ότι παρακολουθεί κάθε μέρα υπερθέαμα διασκέδασης με τις αερομαχίες και συναυλίες του πυροβολικού και άλλος μιλά για «υπέροχη φασολάδα» αλλά και σκηνές τόσο διασκεδαστικές! Άλλος διαβεβαιώνει ότι κρατά το γράμμα της μάνας πάνω του, για να το ανοίγει σε κάθε ευκαιρία και άλλος περιγράφει κωμικές σκηνές της μάχης με τις… ψείρες! Πολεμιστής διαβεβαιώνει τη μητέρα του ότι με τόσες δουλειές που έμαθε στο Μέτωπο θα είναι έτοιμος για γαμπρός, ενώ άλλος περιγράφει (με συμπάθεια) την εικόνα των αιχμαλώτων, που λίγες μέρες πριν πρόσβαλαν την Ελλάδα! Νεαρός προς τον πατέρα του φιλοσοφεί για την ασχήμια του πολέμου, ενώ κάποιοι ζητούν τρόφιμα, γάντια και κάλτσες, για να αντέξουν τις απερίγραπτα δύσκολες καιρικές συνθήκες…
Υπάρχει και μία επιστολή γονιού προς τον πολεμιστή, στην οποία ο συντάκτης της, με φανερή αγωνία, αναφέρεται στις νίκες και εκφράζει τον θαυμασμό για τον Στρατό μας αλλά και την προσωπική του ευτυχία, επειδή ο γόνος του αποτελεί μέρος του θαυμάσιου αυτού σκηνικού!
Στις επιστολές τους δίνουν τη μυρωδιά και το χρώμα του πολέμου…
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ 27 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1940
”Στείλετε σταφίδα, καρύδια διαλεγμένα, κάνα λουκούμι και ό,τι άλλο. Επίσης 4 ζεύγη μάλλινες κάλτσες. Η διαμονή μας ευχάριστη και διασκεδαστική από τα συμβαίνοντα γύρω μας».
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ 30/1/41
“Αγαπημένη μου μητέρα. Δεν πρέπει να έχεις παράπονο. Γράφουμε τακτικά όσο μπορούμε κι αν καμμιά φορά αργείτε να λάβετε γράμμα μας, δεν πρέπει να ανησυχείτε- πόλεμο έχουμε άλλωστε – δεν πρωτεύει η αλληλογραφία έχουμε τόσα πολλά πράγματα που προηγούνται! Και τώρα που είμαστε εύκαιροι γράφουμε καθημερινώς, όπως βλέπεις. Δεν σου έγραψα όμως ιδιαιτέρως, γιατί είχα δουλειές του νοικοκυριού μου. Και εσύ ξέρεις αφού είσαι νοικοκυρά γυναίκα και δε θα μου θυμώσεις. Μου ‘χαν μείνει οι δουλειές ακάμωτες! Αυτά για σήμερα, γιατί το καζάνι μάς καλεί κι έχουμε μία φασολάδα με λάδι τέλεια…»
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ 12/1/41
«Σεβαστέ θείε.
Σας χαιρετώ. Σήμερον που σας γράφω έλαβον το δέμα, περιέχον δύο ζεύγη γάντια, ένα ζεύγος κάλτσες σύκα και σταφίδες, σας ευχαριστώ πολύ. […] Τους χαιρετισμούς εις όλους, η θεία τι κάνει να μην στενοχωρήτε, ο θεός μας βοηθεί εις όλα εις υγείαν και την νίκην. Σας φιλώ μετά σεβασμού
Ο ανεψιός σας
Σπύρος».
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ 3/4/41
«Αγαπητοί μου Σας φιλώ! Είμεθα όλοι καλά, το ίδιο ποθούμε και για σας. Σήμερα σας γράφω από ένα καινούργιο στέκι, αποσπάσθηκα στη Μεραρχία και έτσι είμαι πιο πίσω από το Χρίστο και το Σταύρο […]. Όπως σας έγραψα προχθές έλαβα το δέμα σας αλλά το περιεχόμενον ήταν σχεδόν τρίματα, μόνον τα παξιμάδια γλύτωσαν, βρήκα τα φάκελλα τις κάρτες και τα χαρτόνια[…].
Σας φιλώ όλους Σπύρος».
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ 21/3/41
«Αδελφέ μου Πάνο. Σε φιλώ.
[…]θεάματα όπως και άλλοτε σας έγραψα βλέπουμε ζωντανά αερομαχίες, αεροναυμαχίες και τέλος τις συναυλίες των όπλων του πεζικού. […]Τις τελευταίες μέρες σας βλέπω όλους τακτικά στον ύπνο μου αφού δεν μπορώ να σας δω στο ξύπνο μου!
Σε φιλώ ο αδελφός Σπύρος».
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ 30/1/41
«Αγαπημένη μου μητέρα!
Έλαβα προ ημερών το γράμμα σου και τόβαλα πρόχειρο να το διαβάζω κάθε τόσο.[…]Θα είχε γούστο να μ’ έβλεπες να τσακώνουμε με τον Σταύρο στο ζεμάτισμα των ρούχων και στο ξέβγαλμα κατόπιν όταν θυμηθήκαμε πως μας έλειπε το λουλάκι!… Αμ που δεν μας έκανε καιρό να τα στεγνώσουμε λίγο τόχεις αυτό; Χρειάστηκε στη φωτιά ένα ένα να στεγνωθούν. Ύστερα να τινάζουμε τις κουβέρτες μας να ηλιάσουμε τα προβατοτόμαρά μας που χρησιμοποιούμε για στρώματα και ένα σωρό ερμιές που δεν τελειώνουν ποτέ! Ε τι να γίνει; κάποιος μας έλεγε προχθές που έπλενε δίπλα μας πως ο πόλεμος μας προετοιμάζει για νοικοκυραίους, και μόλις απολυθούμε θάμαστε ικανοί για πανδρειά! . λοιπόν, λοιπόν νάχεις τίποτε υπ’ όψιν σου μόλις γυρίσουμε αφού είμαστε έτοιμοι καθ’ όλα!..
Σε φιλώ ο γυιός σου
Σπύρος».
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ 6/2/41
«Αγαπητέ μου Πάνο. Σας φιλώ όλους.
Χθες ήμουν όλη μέρα με μαζί με τον Λάμπη κάναμε κατ’ αρχήν ένα ταξειδάκι 2 ώρες με το αυτοκίνητο σε κάποιο λιμάνι της Αλβανίας, σε ποιό; δεν το λέω δεν το λέω!.. Εκεί που λες τα κοπανίσαμε στα καλά με κρασί μπρούσκο Ιταλικό, θυμηθήκαμε για λίγο τα παλιά μας και με λύπη διαπιστώσαμε πως έλειπαν δύο από το συνηθισμένο καρρέ, ο Πάνος και ο Αλέκος, πίνοντας όμως σιγά-σιγά σας φέραμε κοντά μας, σας παραγγείλαμε ποτήρια σας τα γεμίζαμε κάθε φορά τσουγκρίζαμε και τα τέσσερα πότε εγώ με τον Πάνο πότε με τον Αλέκο και πότε με τον Λάμπη. Εννοείται πως τα ποτήρια σας δούλεψαν καλά σας αντικατέστησαν επαξίως οι δύο που τάβλεπαν τέσσερα και στο τέλος ο Λάμπης μου λεγε πως είναι ο Παπάγος και εγώ ο Καβαλέρο, να μη στα πολυλογώ κλείσαμε…ειρήνη-αλήθεια αν έπινε κρασί όλος ο κόσμος ποτέ δεν θα γινότανε πόλεμος-μα από την κρασοφαντασία μας ήρθε να μας βγάλη το αυτοκίνητο που διασταυρωθήκαμε στο γύρισμα με τις φωνές του Τσούρμο-Τσούρμο επιβατών του΄΄ιταλιάνο Αλπίνι΄΄ ήταν η απάντηση που έδιδε η καλαθιά των αιχμαλώτων της ημέρας εκείνης. Αυτό μας συνέφερε και μας υπενθύμισε πως ο πόλεμος εξακολουθεί!…………………..
Σε φιλώ ο αδελφός σου
Σπύρος».
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ «28/Χ/ριστ. ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ ΑΘΗΝΩΝ
[…]Όλοι ξέρουμε πως ο Έλληνας πολεμά σαν λιοντάρι, και το χώμα της Πατρίδος του είναι γι’ αυτόν ιερό και δεν θ’ αφήση τον ξένο να το πατήση πολεμώντας κανείς όμως δεν εφαντάζετο τέτοιο Ηρωισμό, τέτοια αυταπάρνηση, κανείς δεν ενόμιζε ότι τα ιδανικά στην καρδιά του είναι τόσο Μεγάλα. Υπερηφανεύομαι για σένα που συγκαταλέγεσαι μεταξύ αυτών των λιονταριών. Εύγε σου Σταύρο, έτσι να βαδίσης ως το τέλος. Σου έστειλα προ των Χριστουγέννων ένα μικρό κιβώτιο. Άρα γε το έλαβες;[…]Κρύο δριμύ εδώ, δεν είδαμε γαλάζιο ουρανό προ πολλών ημερών, το μόνο γαλάζιο είναι η Σημαία μας που κυματίζει υπερήφανη κάθε φορά που ο στρατός μας νικά».
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ 30/12/40
«Σεβαστέ μας θείε και θεία.
Κάπου από το χιονισμένο αλβανικό μέτωπο τα δύο ανηψίδια σας Σταύρος και Σπύρος σας χαιρετούν θερμά. Ασφαλώς θα ξεύρετε από τους δικούς μας σχετικώς νέα μας. Ηθέλαμε από καιρό να σας γράψουμε και ιδιαιτέρως αλλά μόλις σήμερα το καταφέραμε. Γράψτε μας πώς περνάτε τι γίνεται ο Σταυράκης, ο πόλεμος τούκοψε την όρεξι για το σχολείο που θα σταμάτησαν ασφαλώς. Οι δουλειές πως πάνε, πως περνάτε με τους Ιταλούς αιχμαλώτους διασκεδάζετε λιγάκι; Ελπίζουμε πολύ σύντομα ή να τους φέρουμε όλους τους εδώ Ιταλούς να ιδούν την Αθήνα ή να τους στείλουμε να πάρουν μια ψυχρή βουτιά στην Αδριατική θάλασσα για να τους έρθη ο λογισμός που φαντάσθηκαν πως μπορούσαν να μας κάνουν υποκατάστημά τους…
Για τον καινούργιο χρόνο τις καλλίτερες ευχές μας και το σπουδαιότερο να περικλείη την ειρήνη για όλο τον κόσμο. Στείλτε μας κάνα ταχυδρομικό δεματάκι με συκαρέλια σταφιδοκάρυδα παξιμάδια να τα φάμε στην υγειά σας και να ζεσταθούμε λιγάκι.
Σας φιλούμε όλους σας
Τα ανήψια σας
Σταύρος-Σπύρος».
ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΔΕΛΤΑΡΙΑ – ΕΠΙΣΤΟΛΙΚΟΝ ΔΕΛΤΑΡΙΟΝ
Πολύ συχνή για τους πολεμιστές του Μετώπου ήταν και η χρήση Ταχυδρομικών Δελταρίων, όπως τα δύο παραπάνω. Αυτά είχαν περίτεχνες και πατριωτικές απεικονίσεις και σφραγίδες και λίγο χώρο για τα μυνήματα των αγωνιστών προς τα αγαπημένα τους πρόσωπα…
Ποιος είναι ο Γιώργος Παλαιόπουλος
Ο Γεώργιος Στ. Παλαιόπουλος είναι ιστορικός ερευνητής. Απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Φλώρινας, του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης ΑΠΘ, της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ και του Τμήματος Βαλκανικών Σπουδών ΠΔΜ, είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Σπουδών ΠΔΜ με ειδίκευση στις Κοινωνικές, Πολιτισμικές και Πολιτικές Δομές των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα κινούνται σε θέματα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, με επίκεντρο την Κατοχή, την Αντίσταση και τον Εμφύλιο και τη σχέση τους με επιμέρους θέματα, όπως το Μακεδονικό Ζήτημα και το Παιδομάζωμα. Είναι ο συγγραφέας του σημαντικότατου πονήματος για τις εργασίες της ειδικής επιτροπής που είχε συστήσει ο ΟΗΕ, για να ερευνήσει καταγγελίες για την παραβίαση των ελληνικών συνόρων από την πλευρά των γειτονικών σοσιαλιστικών χωρών, στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου.
Από το φύλλο της THESSNEWS #25 (29-30/10/2016)