Δημήτρης Καμπουράκης
Και τα δύο ήταν προγενέστερα του δικτάτορα Μεταξά. Και τα δύο οφείλονται σε νόμους του Ελευθέριου Βενιζέλου, απλώς η προπαγάνδα του Μεταξικού καθεστώτος δημιούργησε τον μύθο του «πατερούλη Μεταξά που πρόσεχε τους εργάτες και τους αγρότες». Αδιάψευστη απόδειξη: Πρώτος διοικητής ήταν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος
Ας μιλήσουμε σήμερα για άλλον έναν ελληνικό μύθο, ο οποίος σιγά-σιγά επικράτησε δίχως να έχει καμία ιστορική βάση. Θα έχετε ακούσει προφανώς ότι το καθεστώς της 4ης Αυγούστου του Ιωάννη Μεταξά, μπορεί να είχε μύρια κακά ως δικτατορικό, ουσία ναζιστικό και τρομερά καταπιεστικό, πλην άφησε πίσω του σοβαρό έργο στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής. Αργά-αργά άρχισε να παγιώνεται μια εικόνα πως ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν αυτός που έφτιαξε το κοινωνικό κράτος στην Ελλάδα, αφού αυτός ήταν που καθιέρωσε το οκτάωρο και έφτιαξε το ΙΚΑ. Ουδέν ψευδέστερον τούτων.
Ούτε το οκτάωρο καθιερώθηκε επί 4ης Αυγούστου, ούτε το ΙΚΑ φτιάχτηκε. Και τα δύο ήταν προγενέστερα. Αυτό που έγινε κατά τη διάρκεια της Μεταξικής περιόδου ήταν η ανάπτυξη μιας τρομακτικής ισχύος προπαγάνδας που διαφήμιζε τον δικτάτορα ως πατέρα του Έλληνα εργάτη και αγρότη, κατά τα πρότυπα των καθεστώτων του Χίτλερ και του Μουσολίνι που έκαναν ακριβώς τα ίδια πράγματα. Η αντιγραφή των μεθόδων του γερμανικού αστέρα της πλύσης εγκεφάλου, του υπουργού προπαγάνδας του χιτλερικού καθεστώτος Γκέμπελς, με την παράλληλη απουσία οποιασδήποτε αντιπολιτευτικής φωνής, έκαναν εν’ μέρει το θαύμα τους στις απληροφόρητες και σχετικά αγράμματες μάζες των Ελλήνων της εποχής. Ο πατερούλης Μεταξάς τα είχε φτιάξει όλα.
Κι όμως, το ΙΚΑ το έφτιαξε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο ιδρυτικός νόμος του ΙΚΑ ήταν ο 5733 και ψηφίστηκε από τη Βουλή το 1932. Τον είχε επεξεργαστεί ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο εξαίρετος σοσιαλιστής πολιτικός. Μόλις έπεσε ο Βενιζέλος, ο νόμος αυτός καταργήθηκε και επανήλθε από το λαϊκό κόμμα δυο χρόνια αργότερα, σαφώς φιλικότερος προς τους εργοδότες και τους γιατρούς, ως νόμος 6298 που ψηφίστηκε το 1934. Ο Ιωάννης Μεταξάς όμως ανέλαβε την εξουσία στις 13 Απριλίου του 1936, άρα πως έφτιαξε αυτός τον μεγαλύτερο ασφαλιστικό οργανισμό της χώρας; Για να τελειώνουμε μάλιστα μ’ αυτό τον μύθο, υπάρχει και ένα ακόμα αδιάψευστο ιστορικό στοιχείο, εντελώς άγνωστο στον πολύ κόσμο.
Πρώτος πρόεδρος του ΙΚΑ διορίστηκε ένας σπάνιος διανοούμενος, ιστορικός και πολιτικός, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, αργότερα πρωθυπουργός της χώρας και σημαντικότατος πολιτικός παράγοντας της μεταπολεμικής Ελλάδας. Υπάρχει κάποια ιστορική υπόνοια ότι ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ήταν Μεταξικός; Ίσα-ίσα, μόλις ο Μεταξάς ανέλαβε τον έδιωξε κι έβαλε στη θέση του ένα πειθήνιο όργανο του, τον Σπύρο Κορώνη.
Τα ίδια ακριβώς λένε και για το οκτάωρο, ότι το καθιέρωσε δηλαδή ο Μεταξάς. Αυτό κι αν είναι ιστορική ανακρίβεια. Το οκτάωρο είχε ήδη καθιερωθεί δεκάξι ολόκληρα χρόνια πριν βρεθεί ο Μεταξάς στην εξουσία. Κι αυτό το έφερε ο Βενιζέλος, κυρώνοντας νομοθετικά τη Διεθνή Σύμβαση Εργασίας με τον νόμο 2269 του 1920. Όμως το οκτάωρο δεν έγινε μέσα σ’ ένα βράδυ, επεκτάθηκε σιγά-σιγά στις πόλεις και στους εργασιακούς κλάδους. Κάθε κυβέρνηση έφερνε διατάγματα στα οποία περιλαμβάνονταν νέα επαγγέλματα στο νόμο περί οκταώρου, αφού είχαν προηγηθεί συνομιλίες εργοδοτών κι εργαζομένων και συχνότατα απεργίες και σκληροί εργατικοί αγώνες.
Το 1934 έγινε κωδικοποίηση όλων των διατάξεων για το οκτάωρο, που είχε περιλάβει πια μετά από μιάμιση δεκαετία σχεδόν τους πάντες. Το μόνο που έκανε ο Μεταξάς ήταν το βασιλικό διάταγμα 368 του 1936, με το οποίο πρόσθετε ακόμα κάποια επαγγέλματα που είχαν απομείνει έξω απ’ το οκτάωρο, όπως γινόταν από χρόνια. Απλώς οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί του Μεταξά διατυμπάνισαν το οκτάωρο ως επίτευγμα του καθεστώτος, όχι τόσο στους εργάτες που ήξεραν, αλλά στη μεγάλη μάζα των αγροτών και των δημοσίων υπαλλήλων που δεν είχαν σχέση με μισθωτή εργασία και πίστευαν αυτά που άκουγαν.