29 Μαρτίου 1870: γεννιέται ο Μακεδονομάχος στρατιωτικός Παύλος Μελάς – Χρησιμοποιούσε το όνομα Μίκης Ζέζας
Η προσωπικότητά του και ο θάνατός του κινητοποίησε την ελληνική κοινωνία ώστε να αναλάβει πρωτοβουλίες για την προάσπιση της Μακεδονίας που βρισκόταν τότε υπό οθωμανική κυριαρχία.
Γεννήθηκε στη Μασσαλία στις 29 Μαρτίου 1870 και το 1874 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του.
Το 1886 θα εισαχθεί στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία θα αποφοιτήσει το 1891 με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού Πυροβολικού.
Το 1897 θα συμμετάσχει στον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο.
Εν μέσω του πολέμου ανατέθηκε στο Μελά η οργάνωση των άτακτων σωμάτων που θα εισχωρούσαν στην οθωμανική μεθόριο και θα προκαλούσαν δολιοφθορές στον τουρκικό στρατό.
Επίσης, θα διεξήγαγαν επιχειρήσεις αντιπερισπασμού και θα δημιουργούσαν αντάρτικα σώματα με τους Έλληνες της περιοχής.
Στις αρχές του 20ου αιώνα η δραστηριοποίηση των Βούλγαρων Κομιτατζήδων στην περιοχή της Μακεδονίας και οι επιθέσεις τους στα ελληνικά χωριά είχαν δημιουργήσει μία ανήσυχη κατάσταση.
Ο γαμπρός του και πρόξενος της Ελλάδος στο Μοναστήρι Ίων Δραγούμης στην αλληλογραφία τους θα τον ενημερώσει
για τη δραστηριότητα της βουλγαρικής εξαρχίας καθώς και τις επιθέσεις των Βούλγαρων κομιτατζήδων κατά του ελληνικού στοιχείου.
Ο Παύλος Μελάς θα περάσει για πρώτη φορά τα ελληνοτουρκικά σύνορα το Φεβρουάριο του 1904 μαζί με τους συντρόφους του, χρησιμοποιώντας το όνομα Μίκης Ζέζας.
Σκοπός της πρώτης αυτής αποστολής ήταν να αναγνωριστεί η υφιστάμενη κατάσταση και να εξεταστούν οι δυνατότητες οργάνωσης ενόπλων τμημάτων.
Τον Ιούλιο του ίδιου έτους ο Μελάς θα επιστρέψει στη Μακεδονία σε μία δεύτερη αναγνωριστική προσπάθεια και θα δραστηριοποιηθεί αυτή τη φορά στην περιοχή της Κοζάνης.
Στις 18 Αυγούστου 1904 θα πραγματοποιηθεί η τρίτη και τελευταία αποστολή του. Αφού συγκρότησε ένα ένοπλο σώμα στη 35 ανδρών στην πόλη της Λάρισας, προωθήθηκε στην περιοχή της Μακεδονίας στις 28 Αυγούστου.
Στην περιοχή του Βογάτσικου ο Παύλος Μελάς και οι άνδρες του ήρθαν σε σύγκρουση με τους κομιτατζήδες αρκετά ένοπλα σώματα των οποίων εξουδετέρωσαν.
Παράλληλα προχώρησαν στην οργάνωση ενόπλων τμημάτων προερχομένων από τα χωριά της περιοχής για την καλύτερη άμυνά τους.
Στις 13 Οκτωβρίου ένα τούρκικο σώμα ειδοποιείται από τον κομιτατζή Μήτρο Βλάχο να κινηθεί προς το χωριό Στάτιστα, όπου βρισκόταν το ένοπλο ελληνικό σώμα.
Το χωριό περικυκλώθηκε και πολιορκήθηκε από τους Τούρκους.
Στη δίωρη μάχη που ακολούθησε τραυματίστηκε στην οσφυϊκή χώρα και μετά από λίγο υπέκυψε στα τραύματά του.
Το σώμα του Μελά τάφηκε πρόχειρα στο χωριό και οι εναπομείναντες σύντροφοί του διέφυγαν.
Στο μεταξύ όταν στην Αθήνα έγινε γνωστή η είδηση του θανάτου του το τουρκικό προξενείο έδωσε τις πληροφορίες στην τουρκική ηγεσία,
η οποία έψαχνε να βρει το σώμα του Μελά για να το χρησιμοποιήσει ως αποδεικτικό στοιχείο ελληνικού παρεμβατισμού στην οθωμανική επικράτεια.
Ο προεστός του χωριού Ντίνας επιχείρησε να ξεθάψει το σώμα, εκείνη την ώρα όμως ένα τούρκικο απόσπασμα διερχόταν.
Υπό το φόβο της αποκάλυψης ο Ντίνας πήρε την απόφαση να κόψει το κεφάλι του Μελά, το οποίο ετάφη στο παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής Πισοδερίου.
Οι τούρκικες αρχές κρατούσαν το σώμα του για αναγνώριση στην Καστοριά.
Τότε ο Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης περικύκλωσε μαζί με Έλληνες το διοικητήριο της πόλης απαιτώντας το σώμα του νεκρού Έλληνα Ζέζα,
υποστηρίζοντας ότι η άρνηση των Οθωμανών να παραδώσουν το σώμα ενός Έλληνα για ταφή μπορεί να οδηγούσε σε ταραχές.
Τελικά το σώμα του παραδόθηκε και ενταφιάστηκε με τιμές στο Ναό των Ταξιαρχών της πόλης.
Ο Παύλος Μελάς υπήρξε υπόδειγμα γενναιότητας, αυταπάρνησης και πατριωτισμού.
Ο θάνατός του κινητοποίησε την ελληνική κοινή γνώμη, ώστε να ληφθούν πρωτοβουλίες για το ζήτημα της Μακεδονίας.