Lock Down στα Βαλκάνια

Με κλειστά σύνορα, απαγόρευση κυκλοφορίας, μοιραίες ελλείψεις εξοπλισμού και νοσηλευτικού προσωπικού, παραιτήσεις υπουργών, πτώσεις κυβερνήσεων αλλά και αναβολές εκλογών, υποδέχθηκαν στα Βαλκάνια την έλευση της πανδημίας του Covid-19. Τα Βαλκάνια, η “πιο δυσλειτουργική οικογένεια στην Ευρώπη”, πιάστηκαν για μια ακόμη φορά απροετοίμαστα απέναντι στην πανδημία. Μάλιστα ορισμένοι Βαλκάνιοι πολιτικοί περιφρονούσαν ως πρόσφατα το μέγεθος της απειλής που αντιπροσώπευε ο Covid-19 για τη δημόσια υγεία.

“Οι Σέρβοι έχουν καλά γονίδια”: η αρχική υποτίμηση της απειλής του Covid-19

Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς ο οποίος, λίγες μόλις εβδομάδες πριν, θεωρούσε τον Covid-19 “παραφουσκωμένη απειλή”. Μάλιστα ο Νεστόροβιτς, ο υπουργός Υγείας της Σερβίας, δήλωσε, βρισκόμενος δίπλα στον Βούτσιτς, πως “αυτός ο ιός είναι ο πιο αστείος στον κόσμο” και πως “οι Σέρβοι έχουν καλά γονίδια” και ότι “αφού επιβίωσαν από τους βομβαρδισμούς του 1999, θα επιβιώσουν εύκολα κι από τον Covid-19”. Και ο πρόεδρος της Σερβίας γέλασε αυτάρεσκα με αυτά τα λόγια του υπουργού του μπροστά στις κάμερες. Ο ίδιος ωστόσο, έπειτα από δύο βδομάδες, αρνήθηκε πως ο Νεστόροβιτς είπε κάτι τέτοιο, αν και οι κάμερες κατέγραψαν τη δήλωση του.

Την Κυριακή 15 Μαρτίου 2020 ο Βούτσιτς, ο οποίος προηγουμένως υποστήριζε πως ο Covid-19 ήταν μια “παραφουσκωμένη απειλή”, κήρυξε τη Σερβία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, έκλεισε σύνορα, σχολεία και υπηρεσίες, και απαγόρευσε την κυκλοφορία. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο λαϊκιστής Βούτσιτς -πολιτικός φίλος του Όρμπαν, του Γκρουέφσκι και του Ερντογάν- έκανε μια τέτοια θεαματική κυβίστηση. Αυτή τη φορά τουλάχιστον είχε ως σκοπό την προστασία της δημόσιας υγείας του σέρβικου λαού.

Και η κήρυξη κατάστασης Έκτακτης Ανάγκης στη Σερβία

Κι εκεί που ο  Covid-19 ήταν απλά μια “παραφουσκωμένη απειλή” ξαφνικά έγινε “θανατηφόρα επιδημία” και “σοβαρός κίνδυνος για την υγεία και τη ζωή” του σέρβικου λαού. Η απαγόρευση της κυκλοφορίας από τη Δευτέρα 16 Μαρτίου το πρωί συνοδεύτηκε από περιπολίες ένοπλων στρατιωτών στο κέντρο του Βελιγραδίου, που συνοδευόταν πάντα κι από δύο αστυνομικούς. Το να βλέπεις οπλισμένους στρατιώτες να περιπολούν στον πεζόδρομο της Κνεζ Μιχαήλοβα και στην Τργκ Ρεπούμπλικ, στο κέντρο του Βελιγραδίου, αυτό ήταν ασυνήθιστο θέαμα ακόμη και για μία χώρα που γνώρισε πόλεμο πριν από 21 χρόνια.

Μετά από δύο μέρες το σέρβικο κράτος επέβαλε απαγόρευση κυκλοφορίας. Η απαγόρευση ήταν ολοκληρωτική, αρχικά από τις έντεκα το βράδυ μέχρι τις πέντε το πρωί, και στη συνέχεια από τις πέντε το απόγευμα μέχρι τις πέντε το πρωί. Όποιος δεν υπακούει συλλαμβάνεται και καταλήγει στη φυλακή. Σχεδόν εκατό άτομα μέχρι τώρα είχαν αυτή τη μοίρα. Επίσης εξ αρχής απαγορεύτηκε σε όλους όσους ήταν άνω των 65 ετών να κυκλοφορούν γενικώς, παρά μόνον όταν υπήρχαν συγκεκριμένοι και επείγοντες λόγοι. Τους επιτράπηκε να πηγαίνουν για ψώνια στο σούπερ μάρκετ αποκλειστικά και μόνο μεταξύ 4 με 7 τα ξημερώματα, πολύ πριν δηλαδή αρχίσει να πηγαίνει για ψώνια ο υπόλοιπος πληθυσμός. Το θέαμα της απόκοσμης ουράς γερόντων και γιαγιάδων, με μάσκες και γάντια, να στέκονται μέσα στο σκοτάδι και στην πρωινή παγωνιά περιμένοντας να τους επιτραπεί η είσοδος στο σούπερ μάρκετ, δεν είχε γνωρίσει ποτέ ως τώρα το πολύπαθο Βελιγράδι.

Από την άλλη τα σχολεία μπορεί να έκλεισαν από τις 16 Μαρτίου, αλλά δεν επιτράπηκε στους μαθητές να γυρίζουν έξω τις ώρες που κανονικά θα είχαν σχολείο. Άρχισαν να γίνονται τηλεμαθήματα μέσω της δημόσιας σερβικής τηλεόρασης, σε ειδικά στούντιο, ορισμένες πρωινές ώρες, που οι μαθητές ήταν υποχρεωμένοι να παρακολουθούν. Αυτό θα επέτρεπε να “μη χαθεί η χρονιά”, καθώς οι εξετάσεις λένε πως θα γίνουν κανονικά.

Ένα ασθενές δημόσιο σύστημα υγείας: Η Σερβία ζήτησε από τους γιατρούς της τα διαβατήρια!

Το σύστημα δημόσιας υγείας στη Σερβία, που δεν συνήλθε ποτέ από τα πλήγματα της δεκαετίας του 1990 και τις ιδιωτικοποιήσεις που ακολούθησαν μετά το 2000, υποφέρει από σοβαρές ελλείψεις εξοπλισμού, αναλώσιμων υλικών, καθώς και ανθρώπινου δυναμικού. Γιατροί και νοσηλευτές, κακοπληρωμένοι και δυσαρεστημένοι από το πολιτικά τοξικό περιβάλλον της Σερβίας, έφευγαν κατά χιλιάδες όλα τα προηγούμενα χρόνια με κατεύθυνση χώρες της Δύσης. Αυτό το brain drain εξέλαβε τέτοιο ρυθμό τα τελευταία χρόνια, που δημιουργούσε μεγάλα κενά το δημόσιο σύστημα υγείας της Σερβίας. Το φαινόμενο γιατροί και νοσηλεύτριες να παραιτούνται και να μεταναστεύουν στο εξωτερικό ήταν πολύ συνηθισμένο και δημιουργούσε προβλήματα αναπλήρωσης.

Μάλιστα τον Ιανουάριο η κυβέρνηση Βούτσιτς πήρε τη ριζοσπαστική απόφαση να διατάξει τους γιατρούς και τους νοσηλευτές, που εργαζόταν στο δημόσιο σύστημα υγείας, και παραιτούνταν για “προσωπικούς λόγους”, να παραδώσουν τα διαβατήρια τους, ώστε να μη μπορούν να φύγουν στο εξωτερικό. Αυτό δεν ανέκοψε όμως την έξοδο, διότι πολλοί εργαζόμενοι στον τομέα υγείας, απλά δεν δήλωναν πλέον παραίτηση αλλά απλά διέφευγαν στο εξωτερικό, χωρίς να ενημερώσουν κανένα, όπου και έβρισκαν γρήγορα εργασία. Κοντολογίς το σύστημα της δημόσιας υγείας στη Σερβία ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει την επέλαση του Covid-19 με σημαντικές ελλείψεις σε γιατρούς και ειδικά νοσηλευτές.

Μέχρι σήμερα 27 Μαρτίου στη Σερβία των επτά εκατομμυρίων κατοίκων δηλώθηκαν 400 κρούσματα και λίγοι νεκροί ακόμη. Αλλά τα χειρότερα είναι μπροστά, διότι η κυβέρνηση Βούτσιτς άργησε να πάρει μέτρα ανακοπής της πανδημίας. Αφού υποδέχθηκε δύο αεροπλάνα γεμάτα με ιατρική βοήθεια (κυρίως μάσκες ιατρικές) από τη, φίλη και επενδύντρια, Κίνα, η Σερβία σήμερα βρίσκεται σε μια κατάσταση “ελεγχόμενου πανικού”. Τα περίπτερα της Διεθνούς Έκθεσης Βελιγραδίου γέμισαν με 3.000 πρόχειρα κρεβάτια προκειμένου να υποδεχθούν μελλοντικούς ασθενείς του Covid-19. Και στο εμπόριο οι απλές μάσκες που πριν κόστιζαν 5 λεπτά η μία, πλέον κοστίζουν ένα ευρώ.

Κορωνοϊός και η αναβολή των εκλογών στη Σερβία

Εξυπακούεται πως, υπό αυτές τις συνθήκες της παρατεταμένης καραντίνας, η κυβέρνηση Βούτσιτς σκοπεύει να αναβάλει τις πρόωρες εθνικές εκλογές, που ήταν προγραμματισμένες για τις 27 Απριλίου 2020. Ο Βούτσιτς είχε προκηρύξει αυτές τις εκλογές με σκοπό και πάλι να τις κερδίσει. Πλέον, με την οικονομία σε ύφεση και με τις ξένες επενδύσεις στον αέρα, δεν έχει λόγο να βιάζεται, οπότε ο πολιτικός του ορίζοντας παραμένει ανοικτός, την περίοδο μάλιστα που απαγορεύονται οι διαδηλώσεις και οι πολιτικές συγκεντρώσεις και η σέρβικη αντιπολίτευση μοιάζει διαλυμένη.

Βόρεια Μακεδονία: «Πράσινο φως» από την Ε.Ε. και αναβολή των εκλογών της 12ης Απριλίου

Στη Βόρεια Μακεδονία, των δύο εκατομμυρίων κατοίκων και των 200 επίσημων κρουσμάτων για την ώρα, η προσωρινή κυβέρνηση αναγκάστηκε να αναβάλει τις πρόωρες εκλογές που ήταν προγραμματισμένες για τις 12 Απριλίου. Νέα ημερομηνία δεν έχει ακόμη οριστεί διότι όλοι περιμένουν πρώτα να “περάσει η καταιγίδα” του Covid-19. То ενθαρρυντικό όμως είναι πως η Βόρεια Μακεδονία έλαβε επιτέλους το πολυπόθητο «Πράσινο φως» για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είχε άλλωστε πράξει ό,τι περνούσε από το χέρι της για να είναι συνεπής με τις υποχρεώσεις της απέναντι στην Ε.Ε. Το γεγονός αυτό θα αποτελέσει αναμφίβολα ένα ισχυρό όπλο στην προεκλογική φαρέτρα του φιλοευρωπαϊκού κόμματος του Ζόραν Ζάεφ, αν και η διαρκώς επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση στη χώρα θα αυξήσει τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους.

Αλβανία: «Πράσινο φως» αλλά με αστερίσκους από την Ε.Ε

Στην Αλβανία η κυβέρνηση του Έντι Ράμα μπορεί να χάρηκε που σταμάτησαν ξαφνικά οι διαδηλώσεις εναντίον της, αλλά σίγουρα δεν ικανοποιήθηκε για τους σοβαρούς αστερίσκους που υιοθέτησαν για τη χώρα οι Βρυξέλλες. Αν και η Αλβανία έλαβε και αυτή το «Πράσινο φως» για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε. Ε. Ωστόσο υπάρχουν πολλά που πρέπει να κάνει ακόμη στον τομέα της διαφθοράς, της εγκληματικότητας, της διαφάνειας στη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, στην ανεξαρτησία του Συνταγματικού Δικαστηρίου κλπ. ώστε να προχωρήσει η διαδικασία. Γαλλία, Ολλανδία και Δανία εξέφρασαν σοβαρές επιφυλάξεις για την πρόοδο της Αλβανίας, ενώ και η Ελλάδα έχει ζητήματα ανοικτά με κυριότερο το σεβασμό των δικαιωμάτων της ελληνικής εθνικής μειονότητας.

Τα Τίρανα έκλεισαν κι αυτά τα σύνορα τους και, παρά τα 200 κρούσματα για την ώρα, αναμένεται να υπάρξει εκθετική άνοδος τις επόμενες εβδομάδες καθώς, μόνον από την Ιταλία, επέστρεψαν αυτό το μήνα περίπου 100.000 Αλβανοί μετανάστες, αρκετοί εκ των οποίων ενδέχεται να είναι ασυμπτωματικοί φορείς του κορωνοϊού, που θα μεταφέρουν έτσι πίσω στην Αλβανία. Όσο για το δημόσιο σύστημα υγείας της Αλβανίας, είναι προφανές πως δεν είναι ικανό να αντιμετωπίσει την έξαρση της πανδημίας και θα χρειαστεί οπωσδήποτε έξωθεν βοήθεια. Πρέπει να σημειωθεί επίσης πως η Αλβανία δεν έχει επουλώσει ακόμη τα σοβαρά τραύματα από τους πρόσφατους καταστρεπτικούς σεισμούς στο Δυρράχιο.

Κόσοβο: παραίτηση Κούρτι λόγω πανδημίας ή αμερικανικού δακτύλου;

Κι ενώ στη Ρουμανία παραιτήθηκε ο υπουργός υγείας Βίκτορ Κοστάκε εξαιτίας μεγάλων ελλείψεων στα νοσοκομεία της χώρας, στο γειτονικό παραιτήθηκε ολόκληρη η κυβέρνηση! Πράγματι έπειτα από 51 ημέρες στην εξουσία ο Κοσοβάρος πρωθυπουργός Άλμπιν Κούρτι αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Με 82 ψήφους το κοινοβούλιο υπερψήφισε τελικά την πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης που κατέθεσαν βουλευτές από το κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης Κοσόβου (DSK) που συγκυβερνούσε. Η πρόταση δυσπιστίας κατατέθηκε εξαιτίας της απόφασης του Άλμπιν Κούρτι να καθαιρέσει τον υπουργό Εσωτερικών Άγκιμ Βελίου του DSK.

Ο Βελίου είχε υποστηρίξει την άποψη του προέδρου της Δημοκρατίας Χάσιμ Θάτσι, που ζητούσε να κηρυχτεί στο Κόσοβο κατάσταση έκτακτης ανάγκης εξαιτίας του κοροναϊού, αλλά ο Κούρτι διαφωνούσε με αυτήν την πρόταση. Ο ίδιος υποστήριξε πως η ανατροπή της εφήμερης κυβέρνησής του σχεδιάστηκε από τον Ρίτσαρντ Γκρενέλ. Τον ειδικό απεσταλμένο του προέδρου των ΗΠΑ στο διάλογο Βελιγραδίου- Πρίστινας για την επίλυση του προβλήματος του Κοσόβου. Ο Κούρτι κατήγγειλε ότι οι ΗΠΑ και ο πρόεδρος του Κοσόβου Χάσιμ Θάτσι προωθούν λύση για ανταλλαγή εδαφών με την Σερβία -κάτι που φαίνεται πως συμφωνεί και ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς- ενώ ο ίδιος ήταν εμπόδιο σε κάτι τέτοιο. Οπότε δεν είναι σίγουρο αν ο Κούρτι παραιτήθηκε λόγω Covid-19 ή λόγω διαφωνίας του με τις αμερικανικές πρωτοβουλίες για το Κόσοβο. Σε κάθε περίπτωση το Κόσοβο, η φτωχότερη χώρα των Βαλκανίων, θα έχει, εν μέσω πανδημίας, κι ένα πολιτικό πρόβλημα να λύσει. Δεν είναι λίγοι μάλιστα αυτοί που πιστεύουν πως η πανδημία θα δράσει ως καταλύτης και επιταχυντής εξελίξεων για όλη την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων.