Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Το περιοδικό Le Point είναι ένα από τα κυριότερα όργανα της γαλλικής συντηρητικής δεξιάς. Πρόσφατα κυκλοφόρησε με τίτλο στο εξώφυλλο: «Η Γαλλία μπροστά στην ιστορία της» και υπότιτλο «1648, 1789, 1830, 1848, 1871… Τέσσερις αιώνες επαναστάσεων».
Το εξώφυλλο διακοσμείται με έναν πίνακα του Πιερ-Ζερόμ Λορντόν, που εμφανίζει τους διαδηλωτές και τον στρατό να συγκρούονται στη Rue de Babylone του Παρισιού κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1830. Ίσως να έδωσε ιδέες στον πρώην Υπουργό του Σιράκ, τον Φερύ, που βγήκε πριν από δύο ημέρες και ζήτησε να αρχίσουν οι αστυνομικοί να πυροβολούν και να σκοτώνουν τα κίτρινα γιλέκα.
Μην απορείτε αν δεν το ακούσατε αυτό από την τηλεόρασή σας, ούτε γιατί δεν γνωρίζετε ότι η αστυνομική καταστολή στη Γαλλία, σε βία, νεκρούς, τραυματίες και συλληφθέντες έχει υπερβεί κάθε επίπεδο που γνώρισε η χώρα μετά το 1968. Ούτε ότι αγνοείτε πιθανώς τη νέα καμπάνια που άρχισαν μερικά Γιλέκα καλώντας τους συμπολίτες τους να αποσύρουν τα λεφτά τους από τις τράπεζες. Ούτε ότι σας έχουν αφήσει να πιστεύετε ότι η όλη υπόθεση έχει να κάνει με το φόρο της βενζίνης ή την αύξηση του κατώτατου μισθού.
Η συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών «μέσων ενημέρωσης» δεν έχει μπει καν στον κόπο να ενημερώσει τους αναγνώστες ή τηλεθεατές τους, για τα κύρια πολιτικά αιτήματα των Κίτρινων Γιλέκων. Καμμιά προσπάθεια σοβαρής ερμηνείας σε βάθος όσων συμβαίνουν στη Γαλλία, ελάχιστα σοβαρά ρεπορτάζ επί τόπου, στα χωριά και τους αυτοκινητοδρόμους της Γαλλίας.
Ολοκληρωτισμός
Μετά την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλώ, οι ευρωπαϊκές Δυνάμεις συνέπηξαν την Ιερά Συμμαχία και απηγόρευσαν τις Επαναστάσεις.
Στη σημερινή εποχή, οι Επαναστάσεις έχουν απλώς κηρυχθεί αδιανόητες (ο Σόρος και όχι μόνο κάνει τεράστιο αγώνα να τις βγάλει και από τα σχολικά βιβλία ιστορίας). Αφού είναι αδιανόητες δεν μπορούν να συμβούν. Αφού δεν μπορούν να συμβούν δεν συμβαίνουν.
Πάνε τώρα τα ευρωπαϊκά Μέσα στη Γαλλία, μετράνε τους διαδηλωτές ανάμεσα Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά και τους βρίσκουν λίγους. Φυσικά δεν μετράνε τους 150.000 αστυνομικούς και στρατιώτες που παρέταξε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ο Μακρόν. Μετά φροντίζουν να μην πάρουν τα ίδια θέση, απλώς συγκρίνουν αριθμό διαδηλωτών, υποβάλλοντας στους τηλεθεατές την εντύπωση ότι όπου νάναι τελειώνουμε, μπόρα ήταν και πέρασε.
Διαβάζω σε μία από τις πιο «σοβαρές» ελληνικές εφημερίδες, στις 30.12, ένα άρθρο μιας ολόκληρης σελίδας για την Ευρώπη. Μισή φράση μόνο, κι αυτή χωρίς νόημα, για τα γιλέκα. Αντιθέτως, η εφημερίδα βρίσκει τον τρόπο να χώσει στο άρθρο την εντελώς βλακώδη δήλωση ενός παράγοντα της Ευρωπαϊκής Δεξιάς που αποδίδει περίπου την ευρωπαϊκή κρίση στην … ύπαρξη του Russia Today και του Sputnik! Κι όταν επιτέλους βρήκα σε ένα σάιτ ένα κάπως σοβαρότερο άρθρο για τη Γαλλία, διαπίστωσα ότι είχε γραφτεί για να μας πείσει ότι όσα συμβαίνουν στη Γαλλία δεν έχουν ασφαλώς καμιά σχέση με το 1789 ή το 1968;
Κρίμα μόνο που οι … ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι, οι Γάλλοι δεν διαβάζουν ελληνικά. Θα καταλάβαιναν ότι δεν έχει νόημα να γράφουν «Επανάσταση» στα γιλέκα τους, να μην τραγουδάνε το τραγούδι του 1789 στις διαδηλώσεις τους, να μην οργανώνουν συμβολικές τελετές δημόσιου «αποκεφαλισμού» του Μακρόν, αλά Λουδοβίκος 16ος. Δεν θα συνέκρινε ο γαλλικός αστικός τύπος κάθε μέρα αυτά που γίνονται στη χώρα με αυτά που έγιναν και το 1968 και το 1789.
Ο ολοκληρωτισμός δεν μας απειλεί. Είναι ήδη παρών, απλώς φρόντισε να μην μας το ανακοινώσει.
Ο τρόμος της μπουρζουαζίας
Η γαλλική μπουρζουαζία είναι η πολιτικά πιο πεπειραμένη της Ευρώπης. Δεν έχει αυταπάτες για την πρόκληση που αντιμετωπίζει. Το Point τιτλοφορεί τον σχετικό φάκελο για τα Κίτρινα Γιλέκα με τον εύγλωττο τίτλο «Τι μας περιμένει».
Πριν από μερικούς μήνες ακόμα, μόνο επαίνους διαβάζαμε εντός και εκτός Γαλλίας για τον Μακρόν, το ανερχόμενο αστέρι της ευρωπαϊκής πολιτικής, τον άνθρωπο που πέρναγε τη μια μεταρρύθμιση μετά την άλλη, που καμιά αντίσταση δεν μπορούσε να τον σταματήσει, που θα έσωζε και θα επανίδρυε την Ευρώπη. Μέχρι κι ο Βαρουφάκης τον θαύμαζε και τον υποστήριζε, ήδη από τον πρώτο γύρο των εκλογών του 2017.
Τώρα, ο εκλεκτός έχει γίνει βάρος για αυτούς που τον τοποθέτησαν στη θέση τους. Μερικοί θέλουν να απαλλαγούν όσο πιο γρήγορα μπορούν από δαύτον, να τον αντικαταστήσουν με κάποιον άλλο, αλλά δεν είναι και τόσο εύκολο, πολύ περισσότερο με τις μοναρχικές εξουσίες που δίνει το γαλλικό σύνταγμα στον Πρόεδρο. Το σύνταγμα είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα ενός Προέδρου που πρέπει να υπερασπιστεί την εξουσία του από τον λαό, όχι για να δυσκολέψει την Ολιγαρχία να τον … απολύσει.
Αλλά και ποιος τολμάει να κάνει βουλευτικές, για να μην πούμε προεδρικές εκλογές σε τέτοια κατάσταση, σαν αυτή της Γαλλίας σήμερα; Ποιος μπορεί να ξέρει τι θα βγει από δαύτες; Ο Μακρόν άλλωστε δεν έχει κόμμα, με την έννοια της πολιτικής δύναμης. Έχει μια ομοσπονδία φίλων που ωφελούνται όσο είναι στην εξουσία, αλλά βλάπτονται όταν καταρρέει.
Ο Βασιλιάς είναι γυμνός
«Ο Βασιλιάς είναι γυμνός», διαπιστώνει το editorial του Point, προτού θέσει με σαδιστική ωμότητα το ερώτημα: «τι μπορεί να κάνει μια κυβέρνηση όταν ένα αξιοσημείωτο τμήμα του λαού την κάνει εμετό;»
Αλλά δεν είναι μόνο ο Βασιλιάς που είναι γυμνός. Όλο το σύστημα είναι γυμνό. Στις πολλές σελίδες που αφιερώνει το περιοδικό, για να αποδείξει ότι είναι ανέφικτα αυτά που θέλουν τα Γιλέκα, δεν υπάρχει ούτε μισή ιδέα για το πως μπορούν να αντιμετωπιστούν οι βαθιές αιτίες που οδήγησαν τους Γάλλους να επαναστατήσουν. Ο σημερινός καπιταλισμός, του Μακρόν, της Μέρκελ, του Τραμπ, δεν παράγει Ρούζβελτ και Νιου Ντηλ, δεν παράγει Λαϊκά Μέτωπα, θα δούμε αν μπορεί να παράξει Χίτλερ, όπως κάποιοι το προσπαθούν, προς το παρόν παράγει όμως Γιλέκα!
Το πρόβλεπαν, το έβλεπαν, δεν το πίστευαν!
Κι όμως, θα μπορούσαν να τα έχουν προβλέψει όλα αυτά. Θα αρκούσε να πάρουν στα σοβαρά και να μελετήσουν ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2016 στη Γαλλία, έξη μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές, υπογραμμίζοντας τον εκρηκτικό χαρακτήρα της κοινωνικής κατάστασης και προειδοποιώντας για τον κίνδυνο επανάστασης και εμφυλίου πολέμου.
Ο τίτλος του βιβλίου ήταν «Επανάσταση». Ο συγγραφέας του δεν ήταν άλλος από τον Εμμανουέλ Μακρόν τον ίδιο. Θα γινόταν, έξη μήνες μετά, Πρόεδρος της Γαλλίας, για να επαληθευθούν τελικά και μάλλον θεαματικά οι προβλέψεις του. Μάλλον όμως, ούτε ο ίδιος πήρε πολύ στα σοβαρά αυτά που έγραφε για να κερδίσει τις εκλογές.
Λέγοντας διαρκώς ψέματα, οι πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι και οι διανοούμενοί μας λογικά κατέληξαν να πιστεύουν ότι και τα δικά τους λόγια δεν έχουν καμιά σημασία. ‘Ότι μπορούν να λένε δηλαδή και να κάνουν ότι θέλουν, χωρίς συνέπειες.
Στο αριστούργημα του Όσκαρ Ουάιλντ «Ντόριαν Γκρέυ», ο ήρωας κοιτάει κάθε βράδυ το απαίσιο πραγματικό είδωλό του στον καθρέφτη. Αλλά το κοιτάει μόνος του.
Εκεί ακριβώς έκανε το μοιραίο σφάλμα ο Μακρόν, αλαζών, αποκομμένος όσο κανείς άλλος από την πραγματικότητα, με τη σιγουριά των ισχυρών δυνάμεων που τον επέλεξαν και τον επέβαλαν και την περιφρόνηση για τον λαουτζίκο που τον διακρίνει.
Δεν έκανε καμιά προσπάθεια να κρυφτεί, τόσο σίγουρος ήταν για τον εαυτό του, τόσο το περιβάλλον του είχε πεισθεί ότι θα μπορούσε επ’ άπειρον να κάνει ότι θέλει χωρίς συνέπειες (το ίδιο που έχει νομίσει και ο δικός μας, ο Τσίπρας).
Άφησε έτσι, Άφρων και Αλαζών, μερικά εκατομμύρια μάτια να δουν το πραγματικό του πρόσωπο. Ήταν η σταγόνα που έλειπε στον γαλλικό λαό, για να οριστικοποιήσει τα συμπεράσματα που είχε αρχίσει να βγάζει και προηγουμένως, επί Σαρκοζί και Ολάντ, αν όχι και πολύ πιο πίσω. Κατάλαβε τι τον περιμένει. Ένοιωσε με την πλάτη κολλημένη στον τοίχο, ότι δεν είχε παρά τον εαυτό του να στηριχτεί, ότι έπρεπε ο ίδιος να αναλάβει δράση να σώσει τον εαυτό του και τη χώρα του.
Ο Μακρόν ως Προβοκάτορας και ο τρόμος στην Πομπηία
Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, η ιστορική λειτουργία του Μακρόν ολοκληρώθηκε. Ολοκληρώνοντας την κυριαρχία του Χρήματος στην Πολιτική, προκάλεσε την Επανάσταση.
Τότε ακριβώς, από τα βάθη της ιστορικής μνήμης ξεπήδησε, χωρίς καβαλάρη, ο Βουκεφάλας, έτοιμος να σαρώσει τα πάντα στο πέρασμά του.
Τον κοιτάει τώρα έντρομη η εξουσία, έντρομη όμως τον κοιτάει και η «ριζοσπαστική δεξιά» και η «ριζοσπαστική αριστερά». Η Λεπέν κάλεσε ήδη τους διαδηλωτές να γυρίσουν στα σπίτια τους και να της δώσουν ονόματα να κατεβάσει στις ευρωεκλογές!
Ο Μελανσόν υποστηρίζει τα Γιλέκα, αλλά δεν έχει τολμήσει κι αυτός να ζητήσει την παραίτηση του Μακρόν, υιοθετώντας την ουρανομήκη, πλην ορφανή κραυγή που δονεί απ’ άκρου εις άκρον τη Γαλλία: «Μακρόν παραιτήσου»! Ίσως και να μην νοιώθει ότι έχει πίσω του την ατσάλινη δύναμη και θέληση που χρειάζεται κάποιος για να δοκιμάσει να ηγηθεί ενός τέτοιου κινήματος.
Η ηγεσία των συνδικάτων κάνει ότι μπορεί για να κρατήσει μακριά την εργατική τάξη από τα Γιλέκα, προκαλώντας όμως την εντεινόμενη εξέγερση της βάσης της.
Κοιτάνε κατατρομαγμένοι τώρα τον οργισμένο Βουκεφάλα που τρέχει και πολλοί καθιερωμένοι «αριστεροί» ή «ριζοσπάστες» διανοούμενοι, που περνούσαν γενεές δεκατέσσερις τον καπιταλισμό, αλλά που το τελευταίο πράγμα που ήθελαν ήταν να ξεσπάσει μια αληθινή επανάσταση κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Θέλουν έναν σταθερό καπιταλισμό, του οποίου να αποτελούν τη «συνείδηση», βγάζοντας βιβλία, εμφανιζόμενοι σε εκπομπές και δίνοντας διαλέξεις, αναλύοντας τις κρίσεις του και εξηγώντας τα δεινά που προκαλεί. Ούτε κι απ’ αυτωνών το μυαλό πέρασε η ιδέα ότι ο ίδιος ο Λαός θα έπαιρνε κάποια στιγμή στα σοβαρά αυτά που τούλεγαν!
Στην πραγματικότητα είναι κι αυτό μια επιβεβαίωση του βάθους του ξεσηκωμού. Ο Λένιν, που τέλος πάντων από επαναστάσεις κάτι ήξερε, έγραψε το 1917: “Σε μια επαναστατική κατάσταση, το Κόμμα είναι εκατό φορές πιο αριστερά από την Κεντρική Επιτροπή, οι εργάτες εκατό φορές πιο αριστερά από το Κόμμα».
«Επαναστατική Κατάσταση» και Κενό Εξουσίας
Σήμερα τέσσερις στους πέντε Γάλλους αποδοκιμάζουν την πολιτική Μακρόν και ένας στους δύο ζητάει να φύγει αμέσως. Υποθέτουμε ότι αυτό το ποσοστό είναι μεγαλύτερο από το ποσοστό των Ρώσων που ήθελαν την απομάκρυνση του Τσάρου Νικολάου του Β’ τον Φεβρουάριο του 1917.
Η Γαλλία είναι σήμερα σε κατάσταση περίπου κενού εξουσίας. Ο Πρόεδρος και η κυβέρνηση δεν μπορούν ουσιαστικά να ασκήσουν την εξουσία τους, ο λαός δεν μπορεί να τους ανεχθεί. Δεν πρόκειται για κατάσταση δυαδικής εξουσίας, αλλά για κατάσταση δυαδικής νομιμότητας, κατά την προσφυή έκφραση του Μελανσόν.
Αυτός είναι ο τυπικός ορισμός μιας επαναστατικής κατάστασης. ‘Όπως μας μαθαίνει η Ιστορία, η εμφάνιση μιας τέτοιας κατάστασης είναι αναγκαία, όχι όμως και ικανή συνθήκη για μια νικηφόρα Επανάσταση. Για να μεταβληθεί μια εξέγερση σε επανάσταση και να νικήσει, χρειάζεται να εμφανισθεί ικανή ηγεσία με επαρκή στρατηγική και πρόγραμμα. Προς το παρόν τουλάχιστον, αυτό το στοιχείο δεν υπάρχει στη σημερινή Γαλλία, όπως δεν υπήρξε ούτε τον Μάιο του 1968, ούτε κατά τη διάρκεια της Ρωσικής Επανάστασης του Φλεβάρη 1917. Γι’ αυτό η παρούσα κατάσταση παραμένει ανοιχτή σε όλα τα δυνατά τελικά ενδεχόμενα, ταυτόχρονα όμως δεν υπάρχει αμφιβολία για το ότι ανοίγει μια περίοδο εντονότατων πολιτικών και ταξικών συγκρούσεων στην Ευρώπη, κι ότι επίσης, η Ευρώπη που ξέραμε αποτελεί ήδη παρελθόν.
Η Λαϊκή Κυριαρχία στο κέντρο των αιτημάτων
Από τον φόρο της βενζίνης που τους απασχολούσε, οι ξεσηκωμένοι Γάλλοι έχουν τώρα θέσει στο κέντρο των αιτημάτων τους, εκτός από την παραίτηση του Μακρόν,
- τη διατήρηση της αγοραστικής δύναμης των φτωχότερων στρωμάτων, π.χ. με την κατάργηση του ΦΠΑ στα είδη πρώτης ανάγκης, ώστε να εξασφαλίζεται η αξιοπρεπής διαβίωση όλου του πληθυσμού,
- το δικαίωμα των πολιτών να ζητάνε τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων για οποιοδήποτε ζήτημα, το δημοψήφισμα λαϊκής πρωτοβουλίας (RIC), περιλαμβανομένων και δημοψηφισμάτων για την ανάκληση των αιρετών εκπροσώπων (Προέδρου, βουλευτών, δημάρχων κλπ.) όταν παραβιάζουν την εντολή τους, το όλο στα πλαίσια εγκαθίδρυσης μιας ‘Εκτης Γαλλικής Δημοκρατίας.
Ζητάνε δηλαδή την ριζική, εκ βάθρων, «μεταρρύθμιση» του καθεστώτος της δυτικής, αστικής δημοκρατίας, όπως τη γνωρίζουμε, προς την κατεύθυνση της άμεσης δημοκρατίας, ώστε να πάρουν πίσω το κράτος, που έχει ολοκληρωτικά, αν και δημοκρατικοφανώς, περάσει σταδιακά στον άμεσο, πλήρη έλεγχο του Χρηματιστικού Κεφαλαίου και των υπαλλήλων του. ‘Η τουλάχιστο, να αποκτήσουν έναν αποτελεσματικό τρόπο ελέγχου της κρατικής εξουσίας.
Αυτά δεν τα υποστηρίζει κανένας σύλλογος οπαδών του Πρωταγόρα ή της Αυτοδιαχείρισης, κάποιο γκρουπούσκουλο της αριστεράς ή της δεξιάς, κάποιο κλαμπ διανοουμένων. Ούτε καν μόνο τα πιο φτωχά στρώματα του γαλλικού λαού.
Τα υποστηρίζουν τα τρία τέταρτα τουλάχιστον των Γάλλων πολιτών, δηλαδή και ένα σημαντικό τμήμα των λιγότερο φτωχών στρωμάτων. Συγκροτούν στην πραγματικότητα την ίδια τη Βούληση του Λαού και του Έθνους.
Τα Γιλέκα δεν είναι παρά η μαχητική πρωτοπορία του. Κι επειδή ακριβώς είναι η απόλυτη πλειοψηφία του λαού που νοιώθει ότι τα χρειάζεται, έστω κι αν έχει μειωθεί το ποσοστό της, από τις αρχές Δεκέμβρη μέχρι σήμερα, εξακολουθεί να τα θέλει τα Γιλέκα στους δρόμους.
Αντιστρέφοντας την περίφημη φόρμουλα του Μαρξ στη Γερμανική Ιδεολογία, οι ιδέες της άρχουσας τάξης δεν άρχουν, δεν κυριαρχούν στην Κοινωνία. Γι’ αυτό τον λόγο η κατάσταση μπορεί να περιγραφεί ως επαναστατική.
Και επίσης γιατί δεν έχει χρεωκοπήσει, ή τουλάχιστο απονομιμοποιηθεί, σε μεγάλο βαθμό, μόνο ο ίδιος ο Πρόεδρος και η κυβέρνηση, αλλά και όλοι οι κρατικοί και πολιτικοί Θεσμοί, τα κόμματα, τα συνδικάτα, τα Μέσα «ενημέρωσης», οι «ιδεολόγοι» του καθεστώτος.
Η αμφισβήτηση του καθεστώτος είναι τόσο βαθειά, που τα επιχειρήματα περί βίας και των διαδηλωτών, δεν μειώνουν την υποστήριξη της κοινωνίας προς αυτούς. Πολλοί – όχι όλοι – καταδικάζουν μεν τη βία, δεν υπάρχουν όμως πολλοί που να μην προσθέτουν, αμέσως μετά την υπενθύμιση της κοινωνικής βίας του καθεστώτος κατά του λαού. ‘Όταν ένας διάσημος πυγμάχος έχασε την ψυχραιμία του και πλάκωσε μερικούς βιαιοπραγούντες χωροφύλακες στο ξύλο, έκαναν μέσω Ίντερνετ λογαριασμό για να ενισχύσουν την νομική υπεράσπισή του. Σε δύο ώρες μαζεύτηκαν 120.000 ευρώ, με αποτέλεσμα να επέμβουν οι αρχές και να κλείσουν τον λογαριασμό, απειλώντας ότι θα αρχίσουν να φακελώνουν όσους δίνουν λεφτά για τέτοιους σκοπούς.
Μέχρι τώρα, η μεγάλη πλειοψηφία του γαλλικού λαού υποστηρίζει τα αιτήματα, και μια απόλυτη πλειοψηφία τις διαδηλώσεις, αλλά φυσικά δύσκολα μια τέτοια αδιέξοδη προς το παρόν κατάσταση ισορροπίας και κενού εξουσίας μπορεί να διατηρηθεί επί πολύ. Αργά ή γρήγορα θα ζητήσει τη λύση της και είναι συνήθης η γοργή μετατόπιση της κοινής γνώμης από το ένα άκρο στο άλλο του πολιτικού φάσματος και τούμπαλιν, σε τέτοιες καταστάσεις, ανάλογα με το ποια δύναμη εμφανίζεται πιο αποφασιστική και ικανή να βγάλει την κοινωνία από την κρίση.
Η οργάνωση του Κινήματος
Επειδή οι ξεσηκωμένοι δεν έχουν εμπιστοσύνη ούτε στα κόμματα, ούτε στα συνδικάτα, ούτε και σε κανέναν άλλο, η ανάγκη τους σπρώχνει να αυτοοργανωθούν και αυτό ήδη κάνουν με Συνελεύσεις Πολιτών που ξεφυτρώνουν τώρα σε χωριά, σε πόλεις και στους καταυλισμούς των αυτοκινητοδρόμων. Στα τέλη του μήνα θα κάνουν μάλιστα, καλώς εχόντων των πραγμάτων, την πρώτη «Συνέλευση των Συνελεύσεων».
Αυτό έχει επίσης παρατηρηθεί σε πολλά επαναστατικά κινήματα τέτοιου τύπου σε διάφορες χώρες. Κλασικό παράδειγμα η αυθόρμητη δημιουργία συμβουλίων (Σοβιέτ) κατά τη διάρκεια των ρωσικών επαναστάσεων του 1905 και του 1917.
Αν και είναι πολύ δύσκολο να σχηματίσει κανείς από μακριά μια γνώμη για την εξέλιξη της κατάστασης, η δημιουργία ενός τέτοιου ενιαίου Μετώπου από τη βάση θα μπορούσε ίσως να δώσει και διέξοδο στην ανάγκη πολιτικής διεύθυνσης του κινήματος, αν όχι και επεξεργασίας ενός μεταβατικού οικονομικού προγράμματος για τη Γαλλία, που πρέπει αναγκαστικά να είναι και μεταβατικό πρόγραμμα για την Ευρώπη.
Σε αντίθεση με την κατάσταση που επικρατούσε πριν από έναν αιώνα, το μορφωτικό επίπεδο των λαϊκών στρωμάτων, η ύπαρξη ενός αριθμού κριτικών, ριζοσπαστών διανοουμένων που έχουν τα αναγκαία πνευματικά εφόδια και το ‘Ιντερνετ, καθιστούν πολύ πιο ρεαλιστική σήμερα μια τέτοια προοπτική.
Γιατί αυτή είναι η Αχίλλειος Πτέρνα του κινήματος. Σχηματίζει ήδη πολιτική πρόταση, δεν διαθέτει όμως προς το παρόν μια οικονομική εναλλακτική, ούτε μια συγκροτημένη πολιτική διεύθυνση, δημοκρατικά ελεγχόμενη από τη βάση.
Η ουσιαστική Δημοκρατία είναι εντελώς απαραίτητη σε ένα τέτοιο μέτωπο, γιατί είναι ο μόνος τρόπος να συντεθούν τα αναπόφευκτα διαφορετικά επίπεδα συνείδησης μέσα στον ίδιο τον Λαό, και να αποφευχθεί η διάσπαση του κινήματος «προς τα αριστερά» και «προς τα δεξιά», ανάμεσα σε αυτούς που είναι έτοιμοι να προσφύγουν στη βία για να πετύχουν τους σκοπούς τους και αυτούς που προτιμάνε πιο ειρηνικές, σταδιακές διαδικασίες.
Ένα τέτοιο «μέτωπο», μπορεί ίσως να γίνει και ο φορέας αποκρυστάλλωσης ενός προγράμματος και ενός οράματος, όπως ήρθαν τα πράγματα, όπου τα διάφορα κόμματα και οι πολιτικές οργανώσεις θα μπορούσαν να συμβάλουν.
Στην Κριτική της Ρωσικής Επανάστασης, η εκ των ηγετών της γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας, Ρόζα Λούξεμπουργκ ασκεί δριμύτατη, ίσως και λίγο άδικη σε μερικά σημεία, κριτική στους Μπολσεβίκους. Τελειώνει όμως το κείμενό της με μια φράση: «Αυτοί τουλάχιστον τόλμησαν».
Σπρωγμένος από την αδήριτη Ανάγκη, καθοδηγούμενος από την ιστορική του συγκρότηση, διαθέτοντας ένα Πλεόνασμα Συνείδησης, δηλαδή συνθέτοντας τα συμπεράσματα από τις πληροφορίες που όλοι έχουμε για τους κινδύνους που απειλούν τις χώρες και το γένος μας, ο γαλλικός λαός διέβη ήδη τον Ρουβίκωνα.
Έκανε ήδη, θέτοντας εμπράκτως και μαζικά, τα αιτήματα που θέτει, ένα γιγαντιαίο βήμα προς τα εμπρός και προς τα πάνω, ανεξαρτήτως της συνέχειας, και ξαναβρέθηκε, για άλλη μια φορά στην ιστορία του, στη θέση μιας παγκόσμιας πρωτοπορίας στην προσπάθεια αντιμετώπισης των φοβερών οικονομικών, οικολογικών, πυρηνικών και τεχνολογικών απειλών κατά του ανθρώπινου πολιτισμού και της ίδιας της επιβίωσης της ανθρωπότητας.
Χωρίς την ενσυνείδητη είσοδο μεγάλων μαζών στο ιστορικό προσκήνιο, με όλους τους κινδύνους και τις αβεβαιότητες που αναγκαστικά συνεπάγεται κάτι τέτοιο, δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς πως θα επιβιώσει η ανθρωπότητα.