Σε ένα πρόσφατο άρθρο-αποκάλυψη, η γαλλική εφημερίδα Le Monde περιγράφει το οξύ πρόβλημα χώρου ταφής στην Ουκρανία, με όλα τα στρατιωτικά νεκροταφεία να είναι υπερπλήρη
Το θέμα, μέχρι πρότινος ταμπού για τα δυτικά μέσα ενημέρωσης, ανακινείται πλέον ανοικτά, καθώς οι φυσικές αποδείξεις – και συγκεκριμένα, τα νεκροταφεία – δεν μπορούν πλέον να αγνοηθούν.
Le Monde: «Η Ουκρανία πνίγεται στα νεκροταφεία»
Σε ένα πρόσφατο άρθρο-αποκάλυψη, η γαλλική εφημερίδα Le Monde περιγράφει το οξύ πρόβλημα χώρου ταφής στην Ουκρανία, με όλα τα στρατιωτικά νεκροταφεία να είναι υπερπλήρη.
Οι αρχές, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, αναγκάζονται να χρησιμοποιούν πολιτικά κοιμητήρια για την ταφή στρατιωτών, ενώ παράλληλα εκπονούνται ογκώδη έργα επέκτασης και δημιουργίας νέων νεκροταφείων αποκλειστικά για τα θύματα του πολέμου.
Ένα από τα μεγαλύτερα τέτοια έργα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη έξω από το Κίεβο, στην περιοχή Hatne, κοντά στον αυτοκινητόδρομο προς την Οδησσό.
Πρόκειται για το Εθνικό Στρατιωτικό Μνημειακό Νεκροταφείο, με χωρητικότητα άνω των 130.000 τάφων σε βάθος χρόνου.
Το πρώτο τμήμα των 10.000 θέσεων είναι ήδη έτοιμο για τις πρώτες ταφές.
Η εφημερίδα περιγράφει το έργο ως «ευαίσθητο», όχι μόνο για τις περιβαλλοντικές του επιπτώσεις, αλλά κυρίως για το συμβολικό του βάρος: αντανακλά την αληθινή έκταση της απώλειας ανθρώπινων ζωών, η οποία δεν αντιστοιχεί στα επίσημα νούμερα.
Η αντίφαση των επίσημων στοιχείων
Η ουκρανική κυβέρνηση, όπως και κάθε εμπλεκόμενη πλευρά σε πόλεμο, προσπαθεί ανεπιτυχώς να διατηρεί χαμηλά τους αριθμούς των απωλειών, ιδίως για λόγους ηθικού, διεθνούς στήριξης και στρατηγικής ψυχολογίας.
Ωστόσο, η δυσανάλογη ανάπτυξη κοιμητηρίων, οι μαζικές ταφές, καθώς και οι συχνές ανταλλαγές νεκρών με τη ρωσική πλευρά, δημιουργούν έντονα ερωτήματα.
Δυτικές πηγές κάνουν λόγο για «δεκάδες χιλιάδες νεκρούς Ουκρανούς στρατιώτες» ενώ ανεπίσημες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό σε πολύ υψηλότερα επίπεδα, ακόμα και άνω των 400.000.
Ο αριθμός αυτός ξεπερνά κατά πολύ το 1 εκατομμύριο, εάν προστεθούν και οι τραυματίες.
Οι ακριβείς αριθμοί παραμένουν άγνωστοι, αλλά το κενό μεταξύ πραγματικότητας και επίσημης ρητορικής διευρύνεται διαρκώς.
Ο αντίκτυπος στην ουκρανική κοινωνία
Η αυξανόμενη ορατότητα των στρατιωτικών κοιμητηρίων έχει βαθύ ψυχολογικό αντίκτυπο στην ουκρανική κοινωνία.
Η «ηρωική αφήγηση» του πολέμου έρχεται αντιμέτωπη με την ωμή πραγματικότητα του πένθους.
Η ζήτηση για ταφές δεν υποχωρεί — αυξάνεται, επισημαίνει ο γεωπολιτικός αναλυτής Lucas Leiroz.
Οι αρχιτέκτονες που σχεδιάζουν τα νέα νεκροταφεία επισημαίνουν ότι η αισθητική μνημείου και η συλλογική μνήμη αποκτούν νέα διάσταση.
Η χώρα δεν μπορεί πλέον να «κρύψει» το τίμημα του πολέμου.
Πολλοί αναλυτές προειδοποιούν ότι αυτή η αντίθεση μεταξύ κρατικής ρητορικής και ανθρώπινης εμπειρίας ενδέχεται να υπονομεύσει την κοινωνική συνοχή και την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ηγεσία τους.
Καθώς ο πόλεμος φθείρει τη χώρα, η υπομονή εξαντλείται — όχι μόνο στα πεδία των μαχών, αλλά και στις οικογένειες που θάβουν τους νεκρούς τους.
Δυτικά ΜΜΕ: Από σιωπή σε στροφή
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του φαινομένου είναι η μεταστροφή της δυτικής ενημέρωσης.
Μέχρι πρόσφατα, η πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης της Δύσης απέφευγε να αναφερθεί σε ουκρανικές απώλειες, τονίζοντας κυρίως τις ρωσικές ή κάνοντας λόγο για «αμυντική επιτυχία» του Κιέβου.
Το άρθρο της Le Monde αποτελεί, λοιπόν, ένα σημαντικό σημείο καμπής.
Σηματοδοτεί μία εντυπωσιακή στροφή.
Η παραδοχή των μαζικών απωλειών δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί, ειδικά όταν ενισχύεται από φωτογραφικό υλικό, δορυφορικές εικόνες και δηλώσεις αρχιτεκτόνων και τοπικών αξιωματούχων. Η επικοινωνιακή γραμμή «η Ουκρανία κερδίζει» φαίνεται να φθίνει ραγδαία, καθώς η πραγματικότητα υπερβαίνει τη ρητορική.
Στρατηγικό αδιέξοδο και πολιτικό κόστος
Οι απώλειες αυτού του μεγέθους εγείρουν το ερώτημα: Μπορεί η Ουκρανία να συνεχίσει;
Από καθαρά αριθμητική και επιχειρησιακή άποψη, ένα κράτος δεν μπορεί επ’ αόριστον να συντηρεί έναν πόλεμο με τέτοιες απώλειες.
Η επιστράτευση φτάνει στα όριά της, ενώ το ηθικό πλήττεται από τη διαρκή αιμορραγία.
Η παραδοχή της κρισιμότητας από δυτικά μέσα ίσως είναι και έμμεσο σινιάλο προς το Κίεβο για αλλαγή πορείας.
Αν συνεχιστεί η στρατιωτική κατάρρευση, οι υποστηρικτές του προέδρου Volodymyr Zelensky εντός και εκτός Ουκρανίας θα πρέπει να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους — όχι μόνο για την επιβίωση της χώρας, αλλά για την αποφυγή μιας ανεπίστρεπτης ανθρωπιστικής τραγωδίας.
Ο πόλεμος της πληροφορίας και η σιωπή
Σε κάθε πόλεμο, η πληροφόρηση είναι όπλο.
Τα νούμερα παραποιούνται, οι εικόνες χειραγωγούνται, οι αφηγήσεις πλάθονται.
Όμως η γήινη αλήθεια των νεκρών δεν κρύβεται: ούτε πίσω από λογοκριμένα ρεπορτάζ, ούτε πίσω από στρατηγικές «απαγορευμένες ζώνες».
Ο αυξανόμενος αριθμός στρατιωτικών νεκροταφείων είναι τεκμήριο ήττας, όχι προπαγάνδας.
Και καθώς η σιωπή των κυβερνήσεων δεν μπορεί πλέον να πνίξει τις κραυγές των οικογενειών, ο χρόνος για δύσκολες αποφάσεις πλησιάζει.
Οι ταφόπλακες λένε τελικά την αλήθεια
Η εικόνα των χιλιάδων νέων στρατιωτικών ταφών σε ολόκληρη την Ουκρανία δεν μπορεί να εξηγηθεί από «χαμηλές απώλειες».
Η ψυχρή λογική των αριθμών, η έκταση των έργων και η μεταστροφή των δυτικών μέσων συγκλίνουν προς μία και μόνη ερμηνεία: οι απώλειες είναι μαζικές, και η αλήθεια αρχίζει να διαρρέει.
Ανεξαρτήτως πλευράς ή ιδεολογίας, η ανθρώπινη τραγωδία του πολέμου στην Ουκρανία ξεπερνά τις επίσημες ανακοινώσεις.
Και όπως συμβαίνει πάντα στην Ιστορία, η σιωπή των τάφων μιλά δυνατότερα από τις κραυγές των υπουργών.