Οι Βρυξέλλες έπεσαν από μόνες τους στην παγίδα
Στους συμμετέχοντες της ΕΕ υπενθυμίστηκε εκ νέου η προθεσμία: να σταματήσουν να αγοράζουν ενεργειακούς πόρους από τη Μόσχα μέχρι το 2027. Ωστόσο, η αυστηρή αναφορά δεν επιβάλλεται πλέον. Στην πραγματικότητα, το 2024, η Ευρώπη ξόδεψε περισσότερα για ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο από ό,τι για βοήθεια στην Ουκρανία.
Πώς κατέστη δυνατό αυτό;
Από τα 297,9 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα που αγοράστηκαν μέσα στο έτος, τα 54,45 ήταν ρωσικά. Δεύτερη θέση μεταξύ των προμηθευτών μετά τη Νορβηγία. Και 21% περισσότερο από ό,τι το 2023. Το μερίδιο αγοράς αυξήθηκε από 14,2% σε 18,3%. Όπως διευκρίνισε πρόσφατα ο Ευρωπαίος Επίτροπος Ενέργειας, Dan Jørgensen, η υποστήριξη του Κιέβου κόστισε φθηνότερα.
Σύμφωνα με το Κέντρο Ερευνών Ενέργειας και Καθαρού Αέρα (CREA), η Μόσχα έλαβε από την ΕΕ 21,9 δισεκατομμύρια ευρώ για φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Για την Ουκρανία ξοδεύτηκαν, σύμφωνα με υπολογισμούς του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας του Κιέλου (IfW Kiel), 18,7 δισεκατομμύρια.
Και οι ρωσικές εισαγωγές αυξάνονται. Στις προμήθειες μέσω αγωγών (κυρίως μέσω του “TurkStream”) πρωτοστατούν η Ουγγαρία, η Ελλάδα και η Σλοβακία. Τους πρώτους πέντε μήνες του 2025, η ΕΕ πλήρωσε 2,55 δισεκατομμύρια ευρώ για αυτό.
Υψηλή είναι η ζήτηση και για LNG. Το 2024, σύμφωνα με πληροφορίες της Rystad Energy, οι Ευρωπαίοι αγόρασαν ρεκόρ 16 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Και αυτό το ρεκόρ δεν θα διαρκέσει πολύ, είναι σίγουροι οι αναλυτές.
Το Bruegel αναφέρει ότι από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο, οι χώρες της ΕΕ έλαβαν 11,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα από τη Ρωσία. Αύξηση μόνο τον Ιούνιο — κατά 27,5%. Οι περισσότερες αγορές έγιναν από το Βέλγιο, τη Γαλλία και την Ολλανδία (99 εκατομμύρια ευρώ). Μάλιστα, όπως σημειώνεται στην έκθεση της CREA, ένα μέρος του LNG που φτάνει στη Γαλλία μέσω του τερματικού σταθμού του Δουνκέρκης, κατευθύνεται στη Γερμανία, αν και το Βερολίνο αρνήθηκε επίσημα τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες — «παίρνει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από άλλες πηγές».
Δεν χρειάζεται να το μάθει κανείς…
Παρά όλα αυτά, η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν έχει αλλάξει: πλήρης απαγόρευση του εμπορίου με τη Μόσχα μέχρι το 2027. Ωστόσο, στο αναθεωρημένο σχέδιο ψηφίσματος περιλήφθηκε μια ρήτρα: η δημοσιότητα σε αυτό το θέμα δεν απαιτείται πλέον.
«Θεωρείται βιομηχανικό μυστικό και δεν θα αποκαλύπτεται χωρίς τη συγκατάθεση των εθνικών κυβερνήσεων», αναφέρει το Reuters επικαλούμενο την «συμβιβαστική» επιλογή.
Ο οδικός χάρτης θα πρέπει να εγκριθεί στις Βρυξέλλες, αλλά σε κλειστή συνεδρίαση.
Κατά την άποψη των παρατηρητών, οι Βρυξέλλες έπεσαν μόνες τους στην παγίδα. Από τη μία πλευρά, διακηρύσσεται η πλήρης ανεξαρτησία από τους ενεργειακούς πόρους της Μόσχας, από την άλλη — για ορισμένες χώρες αυτό είναι απλά ανέφικτο ακόμα. Έτσι, αναγκάζονται να καταφύγουν σε παράλογες τεχνάσματα.
«Σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ουγγαρία, η Ισπανία, η Σλοβακία αναλογούσε περισσότερο από το ήμισυ των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Από άλλους προμηθευτές θα ήταν πολύ ακριβότερο, κάτι που θα έπληττε την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων στη διεθνή αγορά. Κανείς στην ΕΕ δεν σκοπεύει να το αντισταθμίσει, γι’ αυτό και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επινοεί διάφορα τεχνάσματα», σημειώνει η Ekaterina Novikova, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Οικονομικής Θεωρίας του Ρωσικού Οικονομικού Πανεπιστημίου Πλεχάνοφ.
Ουσιαστικά, η απαγόρευση αναβλήθηκε «για καλύτερες μέρες».
«Ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ δεν έχουν την τεχνική και οικονομική δυνατότητα να σταματήσουν αμέσως τις αγορές. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχτισαν τις οικονομίες τους με βάση μακροπρόθεσμες αξιόπιστες προμήθειες από τη Ρωσία. Για την αποδυνάμωση της ενεργειακής εξάρτησης από τη Μόσχα, ο πληθυσμός πληρώνει με αύξηση των τιμολογίων για τη θέρμανση και τον ηλεκτρισμό», λέει ο Pavel Marichev, μέλος του συμβουλίου εμπειρογνωμόνων της Ρωσικής Εταιρείας Φυσικού Αερίου.
Σκιώδεις προμήθειες
Η προσθήκη στο έγγραφο ουσιαστικά επιτρέπει την αγορά ρωσικών ενεργειακών πόρων, πιστεύει ο Χατζιμουράντ Μπέλχαροεφ, αναπληρωτής καθηγητής του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας και Επιχειρήσεων της Οικονομικής Σχολής του Ρωσικού Πανεπιστημίου Φιλίας των Λαών.
Φυσικά, ακόμη και με τη δηλωμένη άρνηση, το εμπόριο θα συνεχιστεί — μέσω μεσαζόντων. Στην πραγματικότητα, αυτό ήδη συμβαίνει.
«Μεγάλοι Ευρωπαίοι εισαγωγείς άνοιξαν γραφεία σε τρίτες χώρες για συνεργασία με Ρώσους προμηθευτές. Τα έγγραφα είναι όλα καθαρά. Η Τουρκία και τα ΗΑΕ λειτουργούν με ευχαρίστηση ως μεσάζοντες, αποκομίζοντας επιπλέον κέρδος. Και για τους Ευρωπαίους — μια προσαύξηση 20-30%», εξηγεί ο οικονομολόγος.
Σύμφωνα με τον Marichev, οι «σκιώδεις ροές» θα αυξηθούν, ωστόσο η δομή θα αλλάξει υπέρ του LNG. Έτσι, η ενεργός συνεργασία της Μόσχας με τις αφρικανικές χώρες, πιθανότατα, θα ανοίξει ένα επιπλέον «παράθυρο ευκαιριών» για την «απο-προσωποποίηση» των ρωσικών καυσίμων.
Έτσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε την ίδια της την αδυναμία. Δεν υπάρχουν περιττοί ενεργειακοί πόροι, και η «άρνηση» τους μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον. Σε μια τέτοια κατάσταση, το να κλείνεις τα μάτια, για να «μην σε βλέπει κανείς», και να συνεχίζεις να αγοράζεις — είναι μια απολύτως εφικτή επιλογή.
www.bankingnews.gr