Η ιστορικά ανθεκτική και επιτυχημένη ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου βρίσκεται τώρα υπό περισσότερη πίεση από ποτέ.
Για πρώτη φορά από το 1973, το Ισραήλ ενεπλάκη σε μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση με κράτος–έθνος: με το Ιράν, ενεργοποιώντας ένα ντόμινο εξελίξεων που απειλεί να τινάξει στον αέρα τις εύθραυστες ισορροπίες της περιοχής.
Η φονική εκστρατεία στη Γάζα, οι απειλές για εκτοπισμό Παλαιστινίων… στο Σινά και οι ακραίες δηλώσεις Ισραηλινών υπουργών φέρνουν το Κάιρο στο χείλος πολεμικής σύρραξης με το Τελ Αβίβ.
Πίσω από τις δηλώσεις, εξελίσσεται μια γεωπολιτική έκρηξη: η Αίγυπτος προετοιμάζεται στρατιωτικά, συνεργάζεται στενά με την Κίνα, ενώ η σκιά ενός νέου Ψυχρού Πολέμου πέφτει πάνω από τη Μέση Ανατολή.
Και προκύπτει ένα εξαιρετικά κρίσιμο ερώτημα: Θα αντέξει η ειρηνευτική συμφωνία Ισραήλ–Αιγύπτου ή οδεύουμε σε μια ακόμα καταστροφική παγκόσμια στρατιωτική αναμέτρηση;
Νέα φάση
Το άμεσο μέτωπο του Ισραήλ με το Ιράν σηματοδοτεί τον πρώτο του πόλεμο με κράτος–έθνος από τον Πόλεμο του Yom Kippur με την Αίγυπτο το 1973.
Παρά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ή την ιδεολογία της ηγεσίας του, οι δηλωμένοι λόγοι για αυτή τη σύγκρουση απαιτούν να αναγνωρίσουμε τα βαθύτερα προβλήματα που υφίστανται από το 1973.
Η αποτυχία επίλυσης του ισραηλινο–παλαιστινιακού ζητήματος, σε συνδυασμό με τις προσπάθειες περιφερειακών δυνάμεων να επιβληθούν δια της στρατιωτικής ισχύος αντί να επιδιώξουν ενσωμάτωση και ειρήνη, είναι οι υποκείμενοι παράγοντες που κρατούν αυτή τη σύγκρουση ζωντανή και εξελισσόμενη.
Πριν από το πρόσφατο επεισόδιο με το Ιράν, το Ισραήλ δρούσε στο Λίβανο, τη Συρία και την Υεμένη ενάντια σε μη–κρατικούς δρώντες. Ποιος θα ακολουθήσει
Η κλιμάκωση σηματοδοτεί μια νέα φάση που μπορεί να ενισχύσει τις εμπλοκές του Ισραήλ με περιφερειακά κράτη.
Κατά συνέπεια, το ερώτημα δεν είναι πλέον πότε και πώς θα αναζωπυρωθεί ο πόλεμος Ισραήλ–Ιράν, αλλά ποια χώρα μπορεί να ακολουθήσει.
Ένας Ισραηλινός δημοσιογράφος σχολίασε με αρκετές δόσεις χιούμορ ότι μετά την αναμέτρηση με το Ιράν, το Ισραήλ θα αντιμετωπίσει την Τουρκία στον «τελικό», χρησιμοποιώντας αναλογία ποδοσφαιρικού τουρνουά.
Όταν ερωτήθηκε σχετικά, υποβάθμισε τη σημασία της παρατήρησης – ισχυριζόμενος ότι θα μπορούσε να είχε αναφέρει και την Αίγυπτο.
Τα σχόλια αυτού του δημοσιογράφου αντικατοπτρίζουν την παρούσα επιθυμία του Ισραήλ να δείξει τη δύναμή του στην εφαρμογή της περιφερειακής ατζέντας του.
Αυτή η φιλοδοξία πιθανόν να αυξήσει την αστάθεια σε μια περιοχή που δεν επιθυμεί να αντικαταστήσει την ιρανική κυριαρχία με ισραηλινή.
Αυτή η τάση είχε κινήσει το ενδιαφέρον της Αιγύπτου πολύ πριν ξεκινήσει ο πόλεμος με το Ιράν.
Δεν έχει όρια το Ισραήλ
Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, η Αίγυπτος και το Ισραήλ βρίσκονται στο χείλος της αντιπαράθεσης.
Η συνεχιζόμενη επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα – με θύματα πάνω από 55.000, μαζί με μαρτυρίες για λιμοκτονούντες Παλαιστινίους που σκόπιμα στοχοθετήθηκαν και εκτελέστηκαν από Ισραηλινούς στρατιώτες ενώ αναζητούσαν βοήθεια – αποτελούν ανησυχητικά σημάδια για την Αίγυπτο.
Υποδεικνύουν ότι η κυβέρνηση του Netanyahu δεν έχει όρια και δεν θα σεβαστεί τις «κόκκινες γραμμές» που το Κάιρο έχει επανειλημμένα επισημάνει.
Αυτή η κατάσταση οδήγησε τον αιγυπτιακό στρατό να προετοιμαστεί για ενδεχόμενες ενέργειες αν η ισραηλινή κυβέρνηση συνεχίσει να πιέζει στη Γάζα με στόχο να εκτοπίσει τους Παλαιστινίους στο Σινά.
Το σενάριο εκτόπισης διακινείται συστηματικά από ριζοσπαστικά στελέχη της ισραηλινής κυβέρνησης και ενισχύθηκε από την πρόταση του Donald Trump να μετατρέψει τη Γάζα… σε Ριβιέρα.
Ένας εν ενεργεία υπουργός το πήγε ένα βήμα παραπέρα και κάλεσε για … κατάκτηση του Σινά.
Μεγαλύτερη πρόκληση
Ο ειδικός απεσταλμένος του Trump, Steve Witkoff, είχε ήδη προσδιορίσει την Αίγυπτο ως «flashpoint» σε συνέντευξή του στον Tucker Carlson.
Προειδοποιεί ότι ο πόλεμος στη Γάζα θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια της Αιγύπτου ως βασικού συμμάχου λόγω των σοβαρών οικονομικών προβλημάτων και του ενδεχομένου κατάρρευσης της κυβέρνησης.
Ο Witkoff έχει δίκιο στην εκτίμησή του.
Πράγματι, η Αίγυπτος αποτελεί μεγαλύτερη πρόκληση για τις ΗΠΑ από το Ιράν, εάν απομακρυνθεί από τη μακροχρόνια συμμαχία μαζί τους.
Αλλά η σύνδεση της απώλειας της Αιγύπτου με κατάρρευση της κυβέρνησης λόγω οικονομικής κρίσης παραβλέπει το γεγονός ότι η Αίγυπτος μπορεί να απομακρυνθεί από τις ΗΠΑ χωρίς αλλαγή κυβέρνησης.
Σε κίνδυνο η ειρήνη
Αυτό μπορεί να συμβεί εάν οι Αιγύπτιοι νιώσουν να απειλούνται από το Ισραήλ που συνεχίζει να λαμβάνει μια άνευ όρων αμερικανική υποστήριξη.
Για τους Αιγύπτιους, η κατάσταση στη Γάζα και τα προκλητικά σχόλια Ισραηλινών αξιωματούχων δεν αποτελούν απλώς απειλή για την παλαιστινιακή υπόθεση, την οποία έχουν στηρίξει εδώ και καιρό, αλλά και για την ίδια τους την εδαφική ακεραιότητα.
Ως αποτέλεσμα, η ιστορικά ανθεκτική και επιτυχημένη ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου βρίσκεται τώρα υπό περισσότερη πίεση από ποτέ.
Αυτή η κατάσταση έχει συντελέσει στην ενίσχυση της δημόσιας και επίσημης υποστήριξης προς το Ιράν κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, καθώς και στην αυξημένη στρατιωτική παρουσία στο Σινά.
Η στρατιωτικοποίηση… του Σινά
Το Ισραήλ έχει εκφράσει ανησυχία για την αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία στο Σινά, θεωρώντας ότι παραβιάζει την ειρηνευτική συμφωνία.
Η Αίγυπτος, από την πλευρά της, υποστηρίζει ότι οι ενέργειές της είναι αμυντικές.
Οι Ισραηλινοί αναλυτές προειδοποιούν για πιθανές ύποπτες προθέσεις, αυξάνοντας την ένταση στην περιοχή.
Το πάγωμα των διπλωματικών διορισμών σηματοδοτεί ένα πρωτοφανές χαμηλό σημείο στις σχέσεις τους.
Εφιαλτικό σενάριο
Η Αίγυπτος βρίσκεται σε ευάλωτη οικονομική θέση και διστάζει να πάει σε πόλεμο.
Παρ’ όλα αυτά, αν υπονομευτεί η εθνική της ασφάλεια – όπως με την εκτόπιση των Παλαιστινίων στο Σινά – η κυβέρνηση μπορεί να αναγκαστεί να δράσει.
Σε αυτή την περίπτωση, ο αιγυπτιακός στρατός δεν θα μπορεί να κάνει πίσω χωρίς να ρισκάρει τη συνοχή του.
Αυτό το εφιαλτικό σενάριο που θέλει το Ισραήλ στο χείλος του πολέμου με την Αίγυπτο, δεν θα τροφοδοτήσει μόνο περιφερειακή αστάθεια αλλά και παγκόσμια.
Συνεργασία με Κίνα
Για να προετοιμαστεί για πιθανή στρατιωτική αντιπαράθεση με το Ισραήλ, η Αίγυπτος ενίσχυσε πρόσφατα τη στρατιωτική της συνεργασία με την Κίνα.
Τον Απρίλιο, Αίγυπτος και Κίνα πραγματοποίησαν την πρώτη τους κοινή στρατιωτική άσκηση, την «Eagles of Civilization 2025», εστιάζοντας σε ασκήσεις αεροπορίας.
Αυτές οι ασκήσεις ακολούθησαν πληροφορίες σχετικά με την αγορά από το Κάιρο κινεζικών μαχητικών J – 10C τον Οκτώβριο.
Η αποτελεσματικότητα των κινεζικών όπλων, που αποδεικνύεται στη σύγκρουση Ινδίας–Πακιστάν, οδήγησε το Κάιρο να επιδιώξει την αγορά του J 35, του κινεζικού ισοδύναμου του αμερικανικού F 35.
Αυτό προσθέτει μια νέα γεωπολιτική διάσταση στη συγκρουόμενη περιοχή, επαναφέροντας αναμνήσεις από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Η στήριξη των ΗΠΑ
Με τις ΗΠΑ να προσφέρουν σχεδόν απόλυτη υποστήριξη στο Ισραήλ, η τρέχουσα περιφερειακή σύγκρουση κινδυνεύει να εξελιχθεί σε πεδίο αντιπαράθεσης ανάμεσα σε υπερδυνάμεις, σε μια μορφή που παραπέμπει στον Ψυχρό Πόλεμο.
Καθώς η Κίνα υιοθετεί παγκόσμια προοπτική στην εθνική της ασφάλεια, υπάρχει σημαντική πιθανότητα για κούρσα εξοπλισμών και πόλεμους πληρεξουσίων στη Μέση Ανατολή, παρόμοιους με εκείνους της εποχής.
Αυτή η τάση είναι ιδιαίτερα εμφανής σε πρόσφατα γεγονότα: η Κίνα ήταν ο πρώτος προορισμός του Ιρανού υπουργού Άμυνας μετά τη συμφωνία κατάπαυσης πυρός με το Ισραήλ.
Η πρόσφατη ανακοίνωση της επίσκεψης του Xi Jinping στο Κάιρο πιθανότατα σηματοδοτεί περαιτέρω συνεργασία με το Πεκίνο.
Ο μόνος τρόπος να ανασχεθεί αυτή η καταστροφική τροχιά είναι να ξεκινήσει άμεσα συμφωνία περιφερειακής κλίμακας που θα αντικαταστήσει τη σύγκρουση με ενσωμάτωση.
Η Μέση Ανατολή δεν θα ανεχθεί Ηγεμόνα
Όπως μετά τον Πόλεμο του Yom Kippur, η περιοχή χρειάζεται τώρα σημαντική ειρηνευτική συμφωνία για να αποτρέψει αναζωπύρωση των εχθροπραξιών μεταξύ Ισραήλ–Ιράν ή ενδεχόμενη στρατιωτική σύγκρουση με την Αίγυπτο ή άλλες περιφερειακές δυνάμεις.
Όλοι οι παίκτες πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η Μέση Ανατολή δεν πρόκειται να ανεχτεί την εμφάνιση ενός ηγεμόνα.
Οι εμπλεκόμενοι πρέπει να μάθουν να συνυπάρχουν χωρίς να εξαρτώνται από υπερδυνάμεις, για να αποτρέψουν την περιοχή από το να γίνει πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Το πιο σημαντικό, αυτή η συμφωνία πρέπει να αντιμετωπίσει την ρίζα της σύγκρουσης, που είναι το παλαιστινιακό ζήτημα.
Ο δρόμος για το… Νόμπελ Ειρήνης
Για μια βιώσιμη ειρήνη, το επικείμενο σύμφωνο θα πρέπει να επιλύσει τα κενά τόσο των Συμφωνιών Camp David όσο και των Συμφωνιών του Αβραάμ.
Αντί να περιοριστεί σε παύση πυρός ή επιφανειακή υποστήριξη των Παλαιστίνιων, όπως αναφέρουν πρόσφατες συζητήσεις, κάθε νέα συμφωνία πρέπει να επικεντρωθεί στην επίλυση του ισραηλινο–παλαιστινιακού ζητήματος σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΟΗΕ.
Θα πρέπει να απαλύνει αποτελεσματικά τον φόβο εκτόπισης όλων των πληθυσμών της περιοχής και να προωθήσει οικονομική ευημερία για όλους, ενισχύοντας την ένταξη και εξασφαλίζοντας μια δίκαιη και ασφαλή ειρήνη για όλους.
Αναμφίβολα, όποιος μεσολαβήσει επιτυχώς για αυτό θα ανοίξει τον δρόμο για ένα Νόμπελ Ειρήνης.