Ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας, Φρανσουά Μπαϊρού, παρουσιάζοντας το πρόγραμμα λιτότητας της κυβέρνησης, προειδοποίησε ότι η χώρα αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μιας οικονομικής κρίσης ανάλογης με εκείνη της Ελλάδας, σημειώνουν οι New York Times, εάν δεν ληφθούν άμεσα και αποφασιστικά μέτρα για τον περιορισμό του διογκούμενου χρέους και ελλείμματος.
Σε μια αιχμηρή ομιλία ενώπιον βουλευτών και μελών της κυβέρνησης, ο Μπαϊρού παρουσίασε μια σειρά ριζικών παρεμβάσεων για την εξυγίανση του προϋπολογισμού, μεταξύ των οποίων και η κατάργηση δύο εθνικών αργιών.
«Είναι η τελευταία στάση πριν τον γκρεμό, πριν συνθλιβούμε από το χρέος», προειδοποίησε ο Μπαϊρού, επισημαίνοντας ότι το δημόσιο χρέος της Γαλλίας έχει φτάσει στο 114% του ΑΕΠ – υψηλότερο σχεδόν από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
Για να μειωθεί, όπως είπε, απαιτείται πάγωμα των μη στρατιωτικών δαπανών και ενθάρρυνση των πολιτών να «εργαστούν περισσότερο».
Τα μέτρα λιτότητας
Ο προϋπολογισμός του 2026 που παρουσίασε την Τρίτη ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας, ο οποίος θα εξεταστεί από τη Βουλή αργότερα φέτος, περιλαμβάνει ένα πρωτοφανές δημοσιονομικό πακέτο ύψους 43,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, με στόχο τη μείωση του δημόσιου ελλείμματος στο 4,6% του ΑΕΠ.
Από τα 43,8 δισ. ευρώ, τα 20,8 δισ. προέρχονται από περικοπές στις δαπάνες του κράτους, των φορέων, της τοπικής αυτοδιοίκησης και της κοινωνικής πρόνοιας.
Τα 15,9 δισ. από νέους φόρους και εισφορές (εκ των οποίων 2,3 δισ. από την καταπολέμηση της απάτης) και τα υπόλοιπα 7,1 δισ. από το λεγόμενο «λευκό έτος», δηλαδή το πάγωμα των συντάξεων και των κοινωνικών παροχών στο επίπεδο του 2025.
Όλοι οι Γάλλοι πολίτες θα συμβάλουν σε αυτή την προσπάθεια μέσω του παγώματος της φορολογικής κλίμακας, της εισφοράς κοινωνικής αλληλεγγύης (CSG) και των κοινωνικών παροχών.
Οι συνταξιούχοι θα πληγούν επιπλέον από το πάγωμα των συντάξεων, τονίζει η Le Monde.
Επιπλέον, όπως αναφέρουν οι NYT, μεταξύ των περικοπών που πρότεινε ο Μπαϊρού, είναι να μην αντικαθίσταται ο ένας στους τρεις δημοσίους υπαλλήλους που συνταξιοδοτούνται, καθώς και η κατάργηση «μη παραγωγικών» κρατικών υπηρεσιών.
Προανήγγειλε επίσης περικοπές στις κρατικές επιδοτήσεις για συνταγογραφούμενα φάρμακα, τονίζοντας ότι οι Γάλλοι «καταναλώνουν διπλάσια αντιβιοτικά σε σχέση με τους Γερμανούς».
Η πρόταση που προκάλεσε ίσως το μεγαλύτερο σάλο αφορά την κατάργηση δύο αργιών: της Δευτέρας του Πάσχα και της 8ης Μαΐου, η οποία τιμά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη και συχνά αξιοποιείται από τους Γάλλους για τετραήμερες αποδράσεις.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η αλλαγή αυτή θα αποφέρει «πολλά δισεκατομμύρια ευρώ» στα δημόσια ταμεία μέσω αύξησης της παραγωγικότητας. Υπενθύμισε ότι η Γαλλία έχει 11 εθνικές αργίες, όσες και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Στο φόντο ο εμπορικός πόλεμος και η Άμυνα
Ο Μπαϊρού υπογράμμισε πως μια επιπλέον απειλή για τις γαλλικές και ευρωπαϊκές οικονομίες αποτελεί η πρόθεση του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλει δασμούς 30% στα ευρωπαϊκά προϊόντα.
Η γαλλική οικονομία θα πληγεί από την αύξηση των δασμών που αποφάσισε ο Αμερικανός Πρόεδρος, καθώς και από την πτώση του δολαρίου, που καθιστά τα γαλλικά προϊόντα λιγότερο ανταγωνιστικά διεθνώς, εξηγεί η Le Monde.
Τα προτεινόμενα μέτρα λιτότητας της κυβέρνησης Μπαϊρού θα συνοδευτούν από ένα πρόγραμμα ενίσχυσης της παραγωγής, ιδιαίτερα στον τομέα της Άμυνας.
Η Γαλλία φιλοξενεί μερικούς από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές όπλων στην Ευρώπη και υπάρχει πρόθεση να επιταχυνθεί η παραγωγή αρμάτων, μαχητικών και άλλου στρατιωτικού εξοπλισμού για να αντισταθμιστεί η πτώση άλλων βιομηχανιών.
Όμως αυτό απαιτεί την είσοδο περισσότερων ανθρώπων στην εργασία, κάτι που προϋποθέτει τη «σκλήρυνση» του γενναιόδωρου γαλλικού συστήματος επιδομάτων ανεργίας. «Δεν δουλεύουμε αρκετοί», κατέληξε ο Μπαϊρού.
«Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε τι συνέβη στην Ελλάδα»
Το οικονομικό αδιέξοδο της Γαλλίας, μιας χώρας-κλειδί για την ευρωπαϊκή οικονομία, έχει αρχίσει να προκαλεί ανησυχία σε επενδυτές και οίκους αξιολόγησης.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα, στο 5,8% του ΑΕΠ, είναι το μεγαλύτερο στην ευρωζώνη. Μόνο για την πληρωμή τόκων του χρέους, η χώρα αναμένεται φέτος να δαπανήσει 55 δισ. ευρώ – ποσό που ξεπερνά τον στρατιωτικό προϋπολογισμό της.
Εάν δεν ληφθούν μέτρα, οι τόκοι θα αποτελέσουν τη μεγαλύτερη κρατική δαπάνη έως το 2029, αγγίζοντας τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, σύμφωνα με τον Μπαϊρού.
«Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε τι συνέβη στην Ελλάδα», τόνισε, παραπέμποντας στην οδυνηρή κρίση χρέους της χώρας, για να προσθέσει: «Κάθε δευτερόλεπτο, το χρέος της Γαλλίας αυξάνεται κατά 5.000 ευρώ».
Το ρίσκο του σοκ
Τα μέτρα λιτότητας που παρουσίασε ο Μπαϊρού, στο προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2026, είναι πιθανό να αναζωπυρώσουν την οργή της κοινής γνώμης γύρω από τα δημόσια οικονομικά, σχολιάζουν οι Times της Νέας Υόρκης.
Υπενθυμίζουν ότι το 2003, έπειτα από ένα καταστροφικό και θανατηφόρο κύμα καύσωνα, η κυβέρνηση είχε προσπαθήσει να καταργήσει την αργία της Ημέρας της Αναλήψεως (γιορτάζεται την 40η ημέρα μετά το Πάσχα) για να ενισχύσει τα δημόσια έσοδα, αλλά υπαναχώρησε υπό το βάρος των διαδηλώσεων.
Αντίστοιχα, οι πρόσφατες κινητοποιήσεις για την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης -απόφαση που έλαβε ο Μακρόν για περιορισμό των δαπανών του κράτους, που φτάνουν στο 57% του ΑΕΠ- είχαν προκαλέσει σοβαρές αναταραχές.
Ένα από τα νέα μέτρα του Μπαϊρού αφορά την επιβολή ανώτατου ορίου στις συντάξεις, πρόταση που αναμένεται να προκαλέσει νέες αντιδράσεις.
Όπως επισημαίνει η Le Monde, οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι το σχέδιο του Μπαϊρού απειλεί να επιφέρει «σοκ» στην ήδη εύθραυστη γαλλική οικονομία, πλήττοντας την κατανάλωση, επιβραδύνοντας την ανάπτυξη και διευρύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες.
«Η έκταση και η διάρκεια της δημοσιονομικής προσαρμογής που προβλέπεται θα είναι χωρίς προηγούμενο, ειδικά εκτός μιας φάσης εξόδου από κρίση ή ισχυρής ανάπτυξης», παρατηρούν στη γαλλική εφημερίδα δύο οικονομολόγοι της Natixis.
«Τα προγραμματισμένα μέτρα μείωσης των δαπανών είναι πολύ φιλόδοξα, ενώ ορισμένες προβλέψεις για αύξηση των εσόδων φαίνονται υπερβολικά αισιόδοξες – ιδιαίτερα εκείνες που βασίζονται στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της κοινωνικής απάτης», σημειώνουν.
Όπως εξηγεί ο Ματιέ Πλαν, οικονομολόγος του OFCE (Γαλλικό Παρατηρητήριο Οικονομικών Συγκυριών), τα μέτρα αυτά συνεπάγονται κόστος 7 δισ. ευρώ για τα νοικοκυριά, απειλώντας να περιορίσουν περαιτέρω την αγοραστική τους δύναμη και την κατανάλωσή τους – η οποία ήδη μειώνεται εδώ και αρκετά τρίμηνα.
Εξάλλου, το πρώτο τρίμηνο του έτους, η κατανάλωση υποχώρησε κατά 0,2%, υπενθύμισε ο υπουργός Οικονομίας, Ερίκ Λομπάρ, κατά την παρουσίαση του σχεδίου της κυβέρνησης.
Οι πιθανότητες να ανακάμψει ουσιαστικά η κατανάλωση είναι πλέον περιορισμένες. Κι όμως, η κατανάλωση αντιστοιχεί στο ήμισυ του γαλλικού ΑΕΠ και έχει κρίσιμη σημασία για τη συνολική οικονομική δραστηριότητα.
Ο Αντονί Μορλέ-Λαβινταλί, οικονομολόγος της Rexecode, επισημαίνει πάντως ότι οι συνταξιούχοι αντιπροσώπευαν τα 2/3 της αύξησης της αποταμίευσης που καταγράφηκε το 2024. Έτσι, ένα πάγωμα των εισοδημάτων τους ίσως να μειώσει την αποταμίευση, παρά την κατανάλωση.
Ένα από τα βασικά σημεία κριτικής στα μέτρα -πάγωμα της φορολογικής κλίμακας και των κοινωνικών παροχών- είναι ότι πλήττουν οριζόντια όλα τα νοικοκυριά. Όμως, αναλογικά, τα φτωχότερα στρώματα θα υποστούν μεγαλύτερη απώλεια εισοδήματος από τα πλουσιότερα, σύμφωνα με το OFCE.
Μελέτη του οικονομολόγου Πιερ Μαντέκ αναφέρει ότι η «λευκή χρονιά» θα οδηγήσει σε μείωση 1% του διαθέσιμου εισοδήματος για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, έναντι 0,3% για τα πιο εύπορα.
«Υπάρχει πρόβλημα ισορροπίας», υποστηρίζει ο Ματιέ Πλαν, εκφράζοντας τη δυσαρέσκειά του που «οι πλουσιότεροι δεν καλούνται να συμβάλουν περισσότερο», ενώ το σχέδιο Μπαϊρού δεν περιλαμβάνει καμία ρύθμιση για τη φορολόγηση της περιουσίας.
Εν τω μεταξύ, οι λεπτομέρειες της προτεινόμενης «εισφοράς αλληλεγγύης» για τα πιο εύπορα νοικοκυριά παραμένουν ασαφείς.
Παρ’ όλα αυτά, ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας δεν φαίνεται ιδιαίτερα ανήσυχος. «Θα προσαρμόσουμε τις προβλέψεις μας το φθινόπωρο», δήλωσε ο Ερίκ Λομπάρ στο δελτίο ειδήσεων του France 2 το βράδυ της Τρίτης.
«Το ερώτημα είναι αν το συνολικό κόστος αυτών των μέτρων θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να πετύχει τον στόχο ανάπτυξης», σχολιάζει σκωπτικά ο Ματιέ Πλαν.
«Θα ήταν προτιμότερο να καταστεί πιο αξιόπιστη η δημοσιονομική πορεία σε βάθος χρόνου, καθησυχάζοντας τους επενδυτές και δημιουργώντας ένα κλίμα εμπιστοσύνης για τα νοικοκυριά», επισημαίνει ο Ματιέ Πλαν, ο οποίος θεωρεί πως «είναι η ανάπτυξη που συμβάλλει στη μείωση του ελλείμματος – όχι το αντίστροφο».
Οι δημόσιες δαπάνες «παγώνουν» – Oι επιχειρήσεις κερδίζουν
Ένα ακόμη σημαντικό σκέλος του σχεδίου Μπαϊρού, το πάγωμα των δαπανών του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης, που αναμένεται να αποφέρει 10,1 δισ. ευρώ, ενδέχεται να βάλει φρένο σε έναν άλλο κινητήριο μοχλό: τις δημόσιες επενδύσεις.
Το 2023 και το 2024, οι δημόσιες δαπάνες, μαζί με τις εξαγωγές, αποτέλεσαν βασικούς πυλώνες της ανάπτυξης της χώρας. Ο αντίκτυπος των νέων μέτρων θα εξαρτηθεί από το ποιες κατηγορίες προϋπολογισμών θα μειωθούν περισσότερο: επενδύσεις, κονδύλια για την ενεργειακή μετάβαση, πολιτικές απασχόλησης.
Το βέβαιο είναι ότι η μη αντικατάσταση του ενός στους τρεις υπαλλήλους που θα αποχωρήσουν λόγω συνταξιοδότησης στο Δημόσιο θα αποφέρει μόλις 400 με 500 εκατ. ευρώ ετησίως – δηλαδή ένα πολύ μικρό μέρος της συνολικής προσπάθειας.
Αντίθετα, οι επιχειρήσεις φαίνεται να είναι οι «κερδισμένοι» των δημοσιονομικών αυτών επιλογών.
Σε αντάλλαγμα για τη μείωση των επιδοτήσεων (χωρίς να έχει αποσαφηνιστεί το εύρος και η φύση τους), ο Φρανσουά Μπαϊρού υποσχέθηκε ότι από το φθινόπωρο θα εκδοθούν, με διατάγματα, νέα μέτρα «απλούστευσης της γραφειοκρατίας».
Ο Σύνδεσμος Ιδιωτικών Επιχειρήσεων (AFEP) χαιρέτισε επίσης την κατάργηση δύο αργιών, η οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, θα μπορούσε να αυξήσει την «παραγωγική εργασία στη Γαλλία και να μειώσει τις εξαρτήσεις της χώρας».
Ο Μπαϊρού τα «παίζει όλα για όλα»
Η πολιτική τύχη του Φρανσουά Μπαϊρού κρέμεται ήδη από μια κλωστή, καθώς ηγείται μιας κυβέρνησης μειοψηφίας σε μια Βουλή με τρία αντιμαχόμενα μπλοκ.
Όπως αναφέρουν οι New York Times, ο Γάλλος Πρωθυπουργός ενδέχεται να απομακρυνθεί από το αξίωμα πριν ολοκληρώσει το σχέδιό του για τη δημοσιονομική εξυγίανση – όπως συνέβη με τον προκάτοχό του Μισέλ Μπαρνιέ, ο οποίος αποπέμφθηκε τον Δεκέμβριο μέσω πρότασης μομφής όταν προσπάθησε να περιορίσει το έλλειμμα.
Η χθεσινή πρόταση του Μπαϊρού για τον προϋπολογισμό της χώρας προκάλεσε άμεσες πολιτικές αντιδράσεις. Η Μαρίν Λεπέν, επικεφαλής του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού, και ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν, ηγέτης του ακροαριστερού κόμματος Ανυπότακτη Γαλλία, απείλησαν με πρόταση μομφής εάν δεν αναθεωρήσει τα μέτρα του.
Ο Μουτζτάμπα Ραχμάν, διευθυντής Ευρώπης στον οργανισμό Eurasia Group, σχολίασε ότι ο Μπαϊρού «τα παίζει όλα για όλα, γνωρίζοντας πολύ καλά πως αυτά τα μέτρα έχουν ελάχιστες πιθανότητες να περάσουν».