Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούν να αυξήσουν κατά πολύ τις αμυντικές τους δαπάνες, σύμφωνα με σχέδιο που ανακοίνωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Μιλώντας στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια την Παρασκευή, η Φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι θέλει να ενεργοποιήσει μια ρήτρα έκτακτης ανάγκης που θα επιτρέπει στις κυβερνήσεις να έχουν μεγαλύτερο περιθώριο, ώστε οι στρατιωτικές δαπάνες να μην υπολογίζονται στα αυστηρά ελεγχόμενα όρια του δημοσιονομικού τους ελλείμματος.
«Θα προτείνω την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές επενδύσεις», δήλωσε. «Αυτό θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες».
Οι υπερχρεωμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, τάχθηκαν υπέρ αυτής της ρήτρας διαφυγής, υποστηρίζοντας ότι θα τους επέτρεπε να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες χωρίς να προβούν σε άλλες περικοπές στον προϋπολογισμό.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με ανάρτησή του χαιρέτισε την πρόταση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να ενεργοποιηθεί η ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες, σημειώνοντας πως αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα για τη συλλογική μας ασφάλεια.
Σύμφωνα, ωστόσο, με το Politico το οποίο επικαλείται αρκετούς ευρωπαίους αξιωματούχους, τα δημοσιονομικώς συντηρητικά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας και της Σουηδίας, αντιτάχθηκαν σε αυτό κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης των επικεφαλής των υπουργείων Οικονομικών στα τέλη της περασμένης εβδομάδας.
Οι εν λόγω πιέσεις είναι πιθανό να έρθουν και πάλι στο προσκήνιο κατά τη διάρκεια της συνόδου των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα και την Τρίτη.
Αυτή θα είναι η τελευταία σύνοδος κορυφής του σοσιαλιστή Γερμανού υπουργού Οικονομικών Γιοργκ Κούκις στις Βρυξέλλες πριν από τις εθνικές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου, οι οποίες, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, πιθανότατα θα δώσουν την εξουσία στην οικονομικά συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU).
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η τρέχουσα κατάσταση δεν δικαιολογεί την ενεργοποίηση της λεγόμενης ρήτρας διαφυγής, η οποία προτείνεται από την Επιτροπή και πρέπει να εγκριθεί από τις εθνικές κυβερνήσεις.
Οι κανόνες αυτοί επιτρέπουν στις χώρες να αποκλίνουν από τα σχέδια δαπανών τους «σε περίπτωση σοβαρής οικονομικής ύφεσης» ή σε «εξαιρετικές περιστάσεις που δεν ελέγχονται από την κυβέρνηση».
Ο αιφνιδιασμός
Στην ομιλία της την Παρασκευή, η Φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η Ευρώπη βρίσκεται «τώρα σε μια άλλη περίοδο κρίσης που απαιτεί μια παρόμοια προσέγγιση» με εκείνη της πανδημίας του Κόβιντ.
Προς έκπληξη πολλών, πρότεινε για πρώτη φορά τη χρήση της ρήτρας έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια μιας κλειστής συνάντησης με εθνικούς ηγέτες την περασμένη εβδομάδα, όπως ανέφερε το POLITICO.
Η κίνησή της, εκείνη τη στιγμή, προκάλεσε αιφνιδιασμό στους αξιωματούχους του εθνικού υπουργείου Οικονομικών και στο ίδιο το οικονομικό τμήμα της Επιτροπής, καθώς δεν είχαν ποτέ εξετάσει τη χρήση αυτής της δυνατότητας.
Μέχρι στιγμής, τα υπουργεία Οικονομικών συζητούσαν μόνο την επέκταση του ορισμού των αμυντικών επενδύσεων στη στρατιωτική στελέχωση και τη συντήρηση του εξοπλισμού.
Αν και αυτό θα επέτρεπε στις χώρες να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες, θεωρείται ανεπαρκές από τα κράτη με υψηλό χρέος, όπως η Ισπανία, η Γαλλία και η Ιταλία.
Εκτός από τη χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων, η Φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι θα καθορίσει επίσης μια «ευρύτερη δέσμη» μέτρων για την ενίσχυση των δαπανών, προσαρμοσμένη για κάθε μία από τις 27 πρωτεύουσες που συνδέονται με το επίπεδο των αμυντικών τους δαπανών.
«Τώρα είναι η ώρα να μετακινήσουμε βουνά στην Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωσε ο πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας.
Η Επιτροπή θα επιτρέψει να δούμε να διοχετεύονται περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις στην άμυνα και να δρομολογηθούν κοινοτικά έργα αμοιβαίου ενδιαφέροντος – όπως κάνει ήδη το μπλοκ σε πρωτοβουλίες για την καθαρή ενέργεια – που καλύπτουν αντικείμενα όπως η προηγμένη αεράμυνα.
«Ας μην υπάρχει κανένα περιθώριο αμφιβολίας, πιστεύω ότι όταν πρόκειται για την ευρωπαϊκή ασφάλεια η Ευρώπη πρέπει να κάνει περισσότερα και πρέπει να φέρει περισσότερα στο τραπέζι», δήλωσε η Φον ντερ Λάιεν. «Χρειαζόμαστε μια αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών».