Πραγματικός εφιάλτης για τις ΗΠΑ ο μικροσκοπικός Παναμάς – Ξαφνικά χάνουν μέσα από τα χέρια τους τη Λατινική Αμερική

Από τεχνική άποψη, οι ισχυρισμοί του Προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump για τον Παναμά δεν μπορούν να αποδειχθούν.
Δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι η Κίνα ελέγχει τη Διώρυγα του Παναμά και ότι το μικροσκοπικό κράτος χρεώνει υπέρογκα τέλη διέλευσης για τη χρήση της υδάτινης διαδρομής μήκους 50 μιλίων που συνδέει τον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό Ωκεανό, μέσω του οποίου διέρχονται σχεδόν 15.000 πλοία κάθε χρόνο.
Ωστόσο, από γεωπολιτική και γεωοικονομική άποψη οι παρατηρήσεις του Trump υπογραμμίζουν την αυξανόμενη κυριαρχία της Κίνας στο παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο όσον αφορά τον όγκο, τη ναυπηγική δραστηριότητα, την κατασκευή και την ιδιοκτησία λιμένων σε όλο τον κόσμο.
Και αυτή η κυριαρχία φαίνεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ασφάλεια.
Δύο από τα πέντε λιμάνια δίπλα στο κανάλι, το Balboa και το Cristóbal, που βρίσκονται στην πλευρά του Ειρηνικού και του Ατλαντικού, αντίστοιχα, λειτουργούν από μια θυγατρική της Hutchison Port Holdings από το 1997.
Η Hutchison Holdings είναι ένας όμιλος ετερογενών δραστηριοτήτων με έδρα το Χονγκ Κονγκ που δεν τελεί υπό τον έλεγχο του Πεκίνου σύμφωνα με τους νόμους του Χονγκ Κονγκ.
Εκτός εάν καταφύγει κανείς σε ένα τραβηγμένο επιχείρημα ότι ως εταιρεία του Χονγκ Κονγκ, υπόκειται τελικά στην κινεζική δικαιοδοσία και ότι συν- κατέχει μια κοινοπραξία ακινήτων με την Aviation Industry Corporation of China, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες αμυντικού εξοπλισμού του Πεκίνου.

Trump: Κάναμε τρομερό λάθος

Είναι αλήθεια ότι οι ΗΠΑ ξεκίνησαν την κατασκευή της Διώρυγας του Παναμά το 1904, το έτος μετά την ανεξαρτησία του Παναμά από την Κολομβία με την υποστήριξη των Αμερικανών.
Η Ουάσιγκτον ήθελε να μειώσει τον χρόνο διέλευσης για τα αμερικανικά εμπορικά και στρατιωτικά πλοία που προηγουμένως έπρεπε να πάνε μέχρι το άκρο της Νότιας Αμερικής μόνο και μόνο για να φτάσουν από τη μια ακτή των ΗΠΑ στην άλλη.
Οι ΗΠΑ ολοκλήρωσαν την κατασκευή του καναλιού το 1914 και το κράτησαν υπό τον έλεγχό τους μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1999.
Έπρεπε να εγκαταλείψουν τον έλεγχο βάσει μιας συνθήκης που διαπραγματεύτηκε ο Πρόεδρος Jimmy Carter και επικυρώθηκε από τη Γερουσία των ΗΠΑ το 1978, την οποία ο Trump τώρα αποκαλεί «α τρομερό λάθος.»
Έκτοτε, η Αρχή της Διώρυγας του Παναμά έχει τον αποκλειστικό έλεγχο των λειτουργιών της πλωτής οδού.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη συνθήκη, οι ΗΠΑ διατηρούν το «μόνιμο δικαίωμα» να την υπερασπίζονται με στρατιωτικά μέσα.

Ο Trump δεν έχει επίσης δίκιο όταν λέει ότι ο Παναμάς χρεώνει «υπερβολικά» τέλη για τη διέλευση του καναλιού, τα οποία λέγεται ότι είναι χαμηλότερα από ό,τι για παρόμοια ναυτιλιακά κομβικά σημεία αλλού στον κόσμο.
Η αλήθεια είναι πως τα τέλη έχουν αυξηθεί επειδή η ξηρασία μείωσε τη στάθμη του νερού στο κανάλι και τον αριθμό των πλοίων που μπορούν να περάσουν.
Ο Παναμάς χρεώνει τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων περίπου 100.000 έως 300.000 δολάρια ανά διέλευση – που λέγεται ότι είναι μόνο ένα κλάσμα από αυτά που χρεώνει η Διώρυγα του Σουέζ, ακόμη και πριν από τις πρόσφατες διακοπές στη ναυτιλία στην Ερυθρά Θάλασσα λόγω Houthi.
Ωστόσο, όταν ληφθούν υπόψη οι παράγοντες της γεωπολιτικής και της γεωοικονομίας, ο Trump φαίνεται να εκφράζει μια παγκόσμια ανησυχία για τον Θαλάσσιο Δρόμο του Μεταξιού « Maritime Silk Road» του Κινέζου προέδρου Xi Jinping με επενδύσεις και κατασκευαστικά έργα σε όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, κινεζικές εταιρείες έχουν αποκτήσει πολλές μετοχές σε έως και 129 λιμενικά έργα.
Προφανώς, η Κίνα λειτουργεί ή έχει ιδιοκτησία σε τουλάχιστον ένα λιμάνι σε κάθε ήπειρο εκτός από την Ανταρκτική.
Οι κινεζικές εταιρείες λέγεται ότι επένδυσαν 11 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στην ανάπτυξη λιμένων στο εξωτερικό από το 2010–19.
Περισσότερο από το 27% του παγκόσμιου εμπορίου εμπορευματοκιβωτίων διέρχεται πλέον από τερματικούς σταθμούς όπου οι κορυφαίες κινεζικές εταιρείες κατέχουν άμεσα μερίδια.
Μια προσεκτική μελέτη αποκαλύπτει ότι «μεταξύ 2010 και 2019, οι κινεζικές εταιρείες επένδυσαν περίπου 11 δισεκατομμύρια δολάρια σε λιμάνια του εξωτερικού.
Οι δύο κύριες κρατικές επιχειρήσεις της Κίνας που εμπλέκονται στις λιμενικές υποδομές είναι η COSCO Shipping Ports, η μεγαλύτερη ναυτιλιακή εταιρεία στον κόσμο που διαχειρίζεται 371 θέσεις ελλιμενισμού παγκοσμίως, και η China Merchants Ports, η έκτη μεγαλύτερη εταιρεία λιμενικών τερματικών σταθμών παγκοσμίως.
Επιπλέον, η China Communications Construction Company Limited (CCCC) είναι η μεγαλύτερη εταιρεία σχεδιασμού και κατασκευής λιμένων στον κόσμο.
Διαμορφώνει περισσότερο από το 70% των εθνικών προτύπων για τις θαλάσσιες μεταφορές και σχεδίασε 7 από τα 10 κορυφαία λιμάνια.

Κινεζική κυριαρχία στους θαλάσσιους δρόμους του εμπορίου

Η κρατική υποστήριξη στις κινεζικές ναυτιλιακές εταιρείες στις προσπάθειές τους ανήλθε συνολικά σε 132 δισεκατομμύρια δολάρια μεταξύ 2010 και 2018.
Το 2017, όταν η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα προσπαθούσε να αποπληρώσει τα χρέη της, έπρεπε να συμφωνήσει να μισθώσει το σημαντικότερο λιμάνι της στην Κίνα για 99 χρόνια με αντάλλαγμα τη μείωση του χρέους.
Όπως και να έχει, το γεγονός παραμένει ότι η ανάδειξη της Κίνας ως ναυτιλιακή δύναμη είναι κεντρική στη φιλοδοξία του Xi για παγκόσμια οικονομική κυριαρχία.
Η Κίνα χρειάζεται εξασφαλισμένη πρόσβαση σε βασικούς εμπορικούς δρόμους για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές της.
Ο έλεγχος των λιμένων σε αυτό το πλαίσιο προσθέτει στη θαλάσσια ισχύ της, διότι επιτρέπει στην Κίνα να δημιουργήσει οικονομικές ζώνες σε άλλες χώρες που παρέχουν στους ιδιοκτήτες και τους φορείς εκμετάλλευσης λιμένων προνομιακή πρόσβαση σε εμπορεύματα και προϊόντα.
Αυτό έχει επιχειρηθεί σε χώρες όπως το Τόγκο, η Τανζανία και η Σρι Λάνκα. Υπάρχουν και στρατιωτικές επιπτώσεις.

«Οπλίζει» την Πρωτοβουλία Belt and Road

Παρεμπιπτόντως, 14 από τα 17 λιμάνια στα οποία έχει τον έλεγχο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς.
Λιμάνια με βύθισμα μεταξύ 12 και 15 μέτρων θα μπορούν να φιλοξενήσουν πολλά κινεζικά πλοία του πολεμικού ναυτικού, συμπεριλαμβανομένων αντιτορπιλικών, φρεγατών, αεροπλανοφόρων και των καταδρομικών .
Οι ΗΠΑ ανησυχούν ιδιαίτερα καθώς σύμφωνα με πληροφορίες, το 90% του στρατιωτικού φορτίου των Κινέζων ταξιδεύει με εμπορικά πλοία.
Δεν είναι περίεργο γιατί προωθείται νόμος στο Κογκρέσο των ΗΠΑ που απαιτεί από το υπουργείο Άμυνας να παρακολουθεί την επιρροή της Κίνας στα λιμάνια.

Οι ΗΠΑ χάνουν μέσα από τα χέρια τους τη Λατινική Αμερική

Αλλά περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, οι ΗΠΑ ανησυχούν για τον τρόπο με τον οποίο η Κίνα εισήλθε επιθετικά στη Λατινική Αμερική, καθιστώντας τον κορυφαίο εμπορικό εταίρο της περιοχής.
Ο κρατικός ναυτιλιακός γίγαντας Cosco της Κίνας αγόρασε πρόσφατα ένα μερίδιο 60% στο σημαντικότατο λιμάνι του Περού που λέγεται Chancay για 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, γεγονός που έδωσε στην εταιρεία αποκλειστική χρήση του λιμανιού για 60 χρόνια.
Ομοίως, η China Merchants Port Holdings βρίσκεται πολύ κοντά σε συμφωνία με τη Βραζιλίας, για την επέκταση του Paranaguá Container Terminal, του δεύτερου μεγαλύτερου τερματικού σταθμού στη Νότια Αμερική.
Η Κίνα αναμένεται επίσης να επενδύσει σε ακόμη περισσότερα λιμάνια της Βραζιλίας, καθώς 22 τερματικά έχουν προγραμματιστεί να δημοπρατηθούν πριν από το τέλος του 2025.
Αλλά αυτό που φαίνεται να ενοχλεί περισσότερο τις ΗΠΑ είναι το αυξανόμενο άνοιγμα του Παναμά στην Κίνα τα τελευταία χρόνια.
Μπορεί να σημειωθεί ότι το 2017, ο Παναμάς διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με την Ταϊβάν και καθιέρωσε επίσημες σχέσεις με την Κίνα, μια τεράστια νίκη για την κινεζική διπλωματία.
Είναι σημαντικό ότι ο Παναμάς έγινε η πρώτη χώρα της Λατινικής Αμερικής που εντάχθηκε στην πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας.
Και ήταν ο Παναμάς που έδειξε το δρόμο σε άλλα λατινοαμερικανικά κράτη της Δομινικανής Δημοκρατίας, του Ελ Σαλβαδόρ, της Νικαράγουας και της Ονδούρας να διακόψουν τους δεσμούς με την Ταϊπέι υπέρ του Πεκίνου.
Προφανώς, κινεζικές εταιρείες, ιδιωτικές και κρατικές, έχουν ενισχύσει την παρουσία τους στον Παναμά μέσω επενδύσεων δισεκατομμυρίων δολαρίων, συμπεριλαμβανομένου ενός τερματικού σταθμού κρουαζιέρας, μιας σιδηροδρομικής γραμμής και μιας γέφυρας που θα κατασκευαστεί πάνω από τη Διώρυγα του Παναμά.
Είναι κατανοητό γιατί ο Trump είναι θυμωμένος.
Η Κίνα μπορεί να μην «κατέχει» τη Διώρυγα του Παναμά, αλλά το «πακέτο κινεζικών δραστηριοτήτων» στον Παναμά έχει γίνει θέμα βαθιάς ανησυχίας για τις ΗΠΑ.


www.bankingnews.gr