Η Άγκυρα, με στόχο να υπογραμμίσει την επεκτατική πολιτική της στην περιοχή, έχει ήδη ενεργοποιήσει μηχανισμούς διπλωματικής και στρατιωτικής πίεσης
Η Τουρκία, επιδιώκοντας να ενισχύσει την παρουσία της στην Ανατολική Μεσόγειο και να διεκδικήσει τον έλεγχο ενεργειακών πόρων, προετοιμάζει την “απάντησή” της στις προγραμματισμένες γεωτρήσεις στο Οικόπεδο 5 της κυπριακής ΑΟΖ, στο κοίτασμα “Ηλέκτρα”. Οι γεωτρήσεις αυτές, που αναμένεται να ξεκινήσουν εντός του Ιανουαρίου από την αμερικανοκαταρινή κοινοπραξία Exxon-Qatar Energy, βρίσκονται στο στόχαστρο της Άγκυρας, η οποία διαμορφώνει μια κλιμακούμενη στρατηγική αντίδρασης.
Η τουρκική αντίδραση
Η Άγκυρα, με στόχο να υπογραμμίσει την επεκτατική πολιτική της στην περιοχή, έχει ήδη ενεργοποιήσει μηχανισμούς διπλωματικής και στρατιωτικής πίεσης.
- Διπλωματικό μέτωπο: Ο Τούρκος Μόνιμος Αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη απέστειλε επιστολή προς τον Γενικό Γραμματέα και τα κράτη-μέλη, διαμαρτυρόμενος για τις κυπριακές γεωτρήσεις. Η επιστολή, την οποία συνυπογράφει ο “εκπρόσωπος” του ψευδοκράτους, προβάλλει τη γνωστή τουρκική επιχειρηματολογία περί προστασίας των “δικαιωμάτων” της “τδβκ” (τουρκοκυπριακής διοίκησης). Στην επιστολή αυτή, η Τουρκία προειδοποιεί για λήψη “αντίστοιχων μέτρων”.
- Στρατιωτική κινητοποίηση: Παράλληλα, από τις 7 έως τις 16 Ιανουαρίου, η Τουρκία διοργανώνει τη μεγάλη αεροναυτική άσκηση “Γαλάζια Πατρίδα 2025” στο Αιγαίο, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Η άσκηση αυτή στοχεύει να προβάλει τη στρατιωτική ισχύ της Τουρκίας και να ενισχύσει το αφήγημα περί κυριαρχικών της δικαιωμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το τουρκικό σχέδιο για παράνομες γεωτρήσεις
Η Τουρκία, αξιοποιώντας τον ενισχυμένο στόλο γεωτρύπανων και ερευνητικών σκαφών της, προγραμματίζει νέες παράνομες δραστηριότητες εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Οι πληροφορίες δείχνουν ότι ήδη έχουν εντοπιστεί στόχοι για γεωτρήσεις, και η επιστροφή της Τουρκίας σε ενεργές παραβιάσεις μοιάζει πλέον αναπόφευκτη. Η Άγκυρα συνδέει τη στρατηγική αυτή όχι μόνο με οικονομικές επιδιώξεις αλλά και με την προώθηση της επεκτατικής πολιτικής της, υπονομεύοντας τη σταθερότητα της περιοχής.
Η έννοια της “Γαλάζιας Πατρίδας” αντικατοπτρίζει τη φιλοδοξία της Τουρκίας να κυριαρχήσει στον θαλάσσιο χώρο από το Αιγαίο έως την Ανατολική Μεσόγειο. Η διεξαγωγή της ομώνυμης άσκησης τον Ιανουάριο εντάσσεται στη γενικότερη στρατηγική προβολής ισχύος και νομιμοποίησης των διεκδικήσεών της. Με τον τρόπο αυτό, η Τουρκία επιδιώκει να διατηρεί υψηλή την ένταση, να πιέζει τους γείτονες και να αποσπά διεθνή προσοχή στις μονομερείς της αξιώσεις.
Οι επιπτώσεις για την Κυπριακή Δημοκρατία
Οι προγραμματισμένες γεωτρήσεις στο Οικόπεδο 5 της ΑΟΖ αποτελούν κρίσιμη καμπή για την ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου. Ταυτόχρονα, όμως, θέτουν την Κυπριακή Δημοκρατία αντιμέτωπη με μια σειρά προκλήσεων:
- Αυξημένες πιέσεις από την Τουρκία, που χρησιμοποιεί στρατιωτικά και διπλωματικά μέσα για να αμφισβητήσει την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
- Κίνδυνος κλιμάκωσης: Η επανέναρξη των τουρκικών γεωτρήσεων μπορεί να οδηγήσει σε ένταση, όχι μόνο σε διμερές αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο.
- Διεθνής αντίδραση: Η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να ενισχύσει τις συμμαχίες της, προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι ενέργειες της Τουρκίας θα καταδικαστούν από τη διεθνή κοινότητα.
Η Τουρκία φαίνεται να έχει σκοπό να προχωρήσει σε γεωτρήσεις στα θαλασσοτεμάχια 4, 6 και 7, τα οποία αφορούν περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ, με τα θαλασσοτεμάχια 6 και 7 να έχουν αδειοδοτηθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία στις εταιρείες ΕΝΙ και ΤΟΤΑΛ. Στο παρελθόν, η Τουρκία είχε πραγματοποιήσει γεώτρηση στην περιοχή του θαλασσοτεμαχίου 6, σε απόσταση από τη θέση των γαλλοϊταλικών ερευνών. Επιπλέον, η Τουρκία έχει πάρει απόφαση για γεωτρήσεις στα παράνομα θαλασσοτεμάχια “F” και “G”, τα οποία είναι, κατά την Άγκυρα, παραχωρημένα από το κατεχόμενο ψευδοκράτος στην εταιρεία TRAO, σε περιοχές νοτίως της Κύπρου.
Επίσης, γίνεται αναφορά σε επιστολή που εστάλη από την Τουρκία στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ τον Απρίλιο του 2019, με την οποία ενημέρωναν για τα θαλάσσια όρια που θεωρεί η Τουρκία ως καθορισμένα για το ψευδοκράτος, επικαλύπτοντας περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ (θαλασσοτεμάχια 1, 2, 3, 8, 9 και 13). Παράλληλα, σημειώνεται ότι το θαλασσοτεμάχιο 5, στο οποίο η Exxon Mobil προγραμματίζει γεωτρήσεις, δεν επηρεάζεται από τους τουρκικούς παράνομους σχεδιασμούς.
Η γενική εικόνα που προκύπτει από τις ενέργειες της Τουρκίας παραπέμπει σε μια στρατηγική επιβολής τετελεσμένων γεγονότων στην περιοχή. Δεν είναι τυχαίο ότι η Άγκυρα, αμέσως μετά την πτώση του Άσαντ και την ανάληψη της εξουσίας από το νέο καθεστώς στη Συρία, προχώρησε στην ανακοίνωση ενός τουρκοσυριακού συμφώνου για τον καθορισμό της ΑΟΖ (Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης). Η εξαγγελία αυτή θεωρείται σχετικά πρόωρη, καθώς το καθεστώς της Δαμασκού δεν είχε αναγνωριστεί διεθνώς και ήταν ακόμη ασταθές. Επιπλέον, ενδεικτικό των τουρκικών προθέσεων είναι το γεγονός ότι την περασμένη εβδομάδα, μια τουρκική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε τη Δαμασκό και παρουσίασε στο συριακό καθεστώς ένα ολοκληρωμένο ενεργειακό σχέδιο, δεσμευόμενη να παρέχει τεχνογνωσία και υποστήριξη στον τομέα αυτό.
Η Τουρκία, ως κατοχική δύναμη, επιδιώκει να αναδειχθεί σε βασικό παράγοντα διαμόρφωσης των γεωπολιτικών εξελίξεων στην περιοχή, επενδύοντας σε πρωτοβουλίες που περιλαμβάνουν και τα ενεργειακά θέματα, τα οποία θεωρούνται ζωτικής σημασίας. Το τουρκικό σχέδιο είναι σαφές: επιθυμεί να αλλάξει τις ισορροπίες, ενισχύοντας τη γεωπολιτική της ισχύ. Ωστόσο, το εγχείρημα αυτό δεν πραγματοποιείται σε ένα κενό, καθώς υπάρχουν ισχυρότεροι διεθνείς παίκτες στην περιοχή. Σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα Τουρκιγιέ, η Τουρκία επιδιώκει να αποκτήσει στρατηγικές ευκαιρίες, τόσο στον τομέα του διαμοιρασμού των ενεργειακών πόρων όσο και στην προστασία των οικονομικών συμφερόντων της.
Σε ό,τι αφορά το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Τουρκία έχει εξαρχής θέσει ως κύριο στόχο την ακύρωσή του. Σύμφωνα με την τουρκική πλευρά, η επίτευξη αυτού του στόχου μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω αποτρεπτικών ενεργειών, οι οποίες δεν αποκλείεται να κλιμακωθούν και να οδηγήσουν σε κρίση. Αυτές οι ενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν γεωτρήσεις σε θαλάσσιες περιοχές της Κύπρου, καθώς και παρενοχλήσεις στις εργασίες των εταιρειών που έχουν λάβει άδειες για εξορυκτικές δραστηριότητες. Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο η Άγκυρα είναι διατεθειμένη να φτάσει στα άκρα, ακόμη και να παρενοχλήσει τις γεωτρήσεις της Exxon Mobil, και να αναλάβει τον κίνδυνο σύγκρουσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις για την κατεύθυνση της τουρκικής πολιτικής παραμένουν διχασμένες, καθώς οι επιπτώσεις μιας τέτοιας κλιμάκωσης είναι αβέβαιες και εξαιρετικά σοβαρές.