Πότε θα αρχίσει εκ νέου η ροή από την Gazprom προς την Κεντρική Ευρώπη
Για πρώτη φορά μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, το 1991, η Ευρώπη σταμάτησε να προμηθεύεται ρωσικό φυσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας, σηματοδοτώντας το τέλος μιας μακροχρόνιας συνεργασίας δεκαετιών.
Οι χώρες της Ε.Ε. θα χάσουν περίπου το 5% των εισαγωγών φυσικού αερίου στη μέση του χειμώνα. Η διακοπή της ροής θα επηρεάσει το ισοζύγιο φυσικού αερίου της Ευρώπης σε μια εποχή που η ζήτηση για θέρμανση είναι υψηλή. Η Σλοβακία είναι η χώρα που επηρεάζεται περισσότερο, σημειώνουν οι Financial Times.
H σύμβαση που επέτρεπε τη διέλευση του ρωσικού φυσικού αερίου από την Ουκρανία συμφωνήθηκε για τελευταία φορά στα τέλη του 2019 και υπογράφηκε μία ημέρα πριν από τη λήξη της προηγούμενης 10ετούς σύμβασης μεταξύ των εθνικών εταιρειών φυσικού αερίου της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Εκείνη την εποχή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προώθησε σθεναρά τη συμφωνία.
Ωστόσο, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, η Επιτροπή ενθάρρυνε τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να αναζητήσουν εναλλακτικές προμήθειες, καθώς η Ένωση προχωρούσε σε απεξάρτηση από τις ρωσικές εισαγωγές ορυκτών καυσίμων.
Οι φιλικές προς τη Μόσχα κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας αντιστάθηκαν σε αυτή τη στροφή και προσπάθησαν να παρατείνουν τη συμφωνία πέραν της 1ης Ιανουαρίου. Ωστόσο όπως όλα δείχνουν η Ουκρανία δεν ήταν καθόλου διατεθειμένη να προχωρήσει σε παράταση ή σε ανανέωση της συμφωνίας με την Μόσχα.
Τι χάνει το Κίεβο
Αξίζει να σημειωθεί ότι και το Κίεβο θα χάσει ένα τμήμα των εσόδων του από τα τέλη μεταφοράς. Οι αναλυτές δεν αποκλείουν και το ενδεχόμενο στο εξής οι αγωγοί της Ουκρανίας να γίνουν στόχοι της Ρωσίας, αφού δεν θα μεταφέρουν ρωσικό φυσικό αέριο.
Ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η χώρα του δεν θα επιτρέψει στη Ρωσία να «κερδίσει επιπλέον δισεκατομμύρια από το αίμα μας». Παράλληλα, η κυβέρνηση της Πολωνίας χαρακτήρισε τη διακοπή ως «ακόμη μία νίκη» κατά της Μόσχας.
Η Ρωσία εξακολουθεί να μπορεί να στέλνει αέριο στην Ουγγαρία, την Τουρκία και τη Σερβία, μέσω του αγωγού TurkStream στη Μαύρη Θάλασσα.
Η ανακοίνωση της Gazprom
«Από τις 8:00 (ώρα Μόσχας, 07:00 ώρα Ελλάδας), η προμήθεια ρωσικού αερίου για διαμετακόμιση μέσω του εδάφους της Ουκρανίας δεν πραγματοποιείται», ανακοίνωσε από την πλευρά της η Gazprom, η γιγάντια ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου.
«Λόγω της επανειλημμένης και ρητά εκφρασμένης άρνησης της ουκρανικής πλευράς να ανανεώσει αυτή τη συμφωνία, η Gazprom δεν έχει από την 1η Ιανουαρίου 2025 την τεχνική και νομική δυνατότητα να προμηθεύει αέριο για διαμετακόμιση μέσω του εδάφους της Ουκρανίας», πρόσθεσε η εν λόγω ρωσική κρατική επιχείρηση.
Η διακοπή του φυσικού αερίου έχει σημαντικό αντίκτυπο στη γειτονική Μολδαβία, η οποία στα μέσα Δεκεμβρίου κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον ενεργειακό τομέα λόγω της αβεβαιότητας γύρω από τη διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου.
Η αύξηση τιμών
Η διακοπή της ροής ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας είναι πιθανό να αυξήσει την ευρωπαϊκή ζήτηση για ακριβότερο LNG, για το οποίο η Ασία επίσης έχει μπει στον ανταγωνισμό των προμηθειών.
Η διακοπή της διαμετακόμισης του αερίου μέσω της Ουκρανίας θα έχει «δραστικό» αντίκτυπο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά όχι στη Ρωσία, δήλωσε σήμερα ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο.
Η Αυστρία ανακοίνωσε πως ήταν έτοιμη για τον τερματισμό της διαμετακόμισης του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας και πως προμηθεύεται πλέον αέριο από άλλες πηγές. Η φιλορωσική αποσχισθείσα από την Μολδαβία, Υπερδνειστερία, βρίσκεται σε δυσχερή θέση μετά τη διακοπή, σύμφωνα με την κυβέρνηση της Μολδαβίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάθμισε τον αντίκτυπο από τη σημερινή διακοπή των εξαγωγών ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας λέγοντας πως αναμενόταν και πως η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι προετοιμασμένη γι’ αυτή.
«Η ευρωπαϊκή υποδομή αερίου είναι αρκετά ευέλικτη ώστε να παράσχει μη ρωσικής προέλευσης αέριο στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη μέσω εναλλακτικών οδών», δήλωσε εκπρόσωπος της Κομισιόν. «Έχει ενισχυθεί από το 2022 με νέες δυνατότητες εισαγωγής LNG» (υγροποιημένου φυσικού αερίου), πρόσθεσε.
Ενώ οι άμεσες επιπτώσεις φαίνονται ακόμα μικρές, ο στρατηγικός και συμβολικός αντίκτυπος για ολόκληρη την Ευρώπη είναι τεράστιος.
Η Ρωσία έχασε μια σημαντική αγορά, αλλά ο πρόεδρός της, Βλαντιμίρ Πούτιν, λέει ότι οι χώρες της ΕΕ θα υποφέρουν περισσότερο. Το ρωσικό φυσικό αέριο ήταν λιγότερο από το 10% των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ το 2023. Αλλά ήταν 40% το 2021.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεργάζεται με τις χώρες εδώ και πάνω από ένα χρόνο για να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο λήξης της συμφωνίας, δήλωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο CNN.
“Η ευρωπαϊκή υποδομή φυσικού αερίου είναι αρκετά ευέλικτη ώστε να παρέχει φυσικό αέριο μη ρωσικής προέλευσης στην (κεντρική και ανατολική Ευρώπη) μέσω εναλλακτικών οδών”, δήλωσε η εκπρόσωπος. “Έχει ενισχυθεί με σημαντικές νέες δυνατότητες εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου από το 2022”.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ είναι ανένδοτοι ότι η Ένωση μπορεί να ζήσει χωρίς τις προμήθειες από τον ρωσικό αγωγό, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αγοράσει ακριβότερο αέριο από αλλού.
Τι κάνει η Ευρώπη
Για να καλύψει το κενό, η Ευρώπη εισήγαγε τεράστιες ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Είναι μια παγοποιημένη μορφή φυσικού αερίου που μπορεί να μεταφερθεί μέσω θαλάσσης από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες. Έχει επίσης εισάγει και αέριο από αγωγούς από τη Νορβηγία.
Η ΕΕ έχει επίσης αυξήσει τις εισαγωγές ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου για να βοηθήσει στη θέρμανση των σπιτιών της και την ηλεκτροδότηση των εργοστασίων της, αλλά αντιμετωπίζει μια αυτοεπιβαλλόμενη προθεσμία μέχρι το 2027 και σχεδιάζει να σπάσει την εξάρτησή της από όλα τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Αναλυτές δήλωσαν στο CNN τον περασμένο μήνα ότι οι χώρες που λαμβάνουν ρωσικό φυσικό αέριο μέσω της συμφωνίας διαμετακόμισης με την Ουκρανία δεν κινδυνεύουν από έλλειψη ενέργειας και πιθανότατα θα καλύψουν το κενό εισάγοντας περισσότερο LNG ή περισσότερο φυσικό αέριο μέσω αγωγού από άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
Παρόλα αυτά, ο Massimo Di Odoardo, ανώτερος ερευνητής φυσικού αερίου στην εταιρεία ενεργειακών δεδομένων Wood Mackenzie, δήλωσε στο CNN στα τέλη Δεκεμβρίου ότι η λήξη της συμφωνίας θα καταστήσει δυσκολότερο για την Ευρώπη να γεμίσει τις αποθήκες της πριν από τον επόμενο χειμώνα. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο οι ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου είναι πιθανό να παραμείνουν κοντά στα σημερινά τους επίπεδα ή ίσως να αυξηθούν το 2025, είπε.
Οι τιμές έχουν πέσει από τα ιστορικά υψηλά επίπεδα που έφτασαν το καλοκαίρι του 2022, αλλά εξακολουθούν να είναι υπερδιπλάσιες από τα ιστορικά τους επίπεδα.
Είναι ξεκάθαρο ότι για ακόμα μία φορά οι κυρώσεις που επιβάλλει η Δύση και κυρίως η Ε.Ε. στην Ρωσία είναι αμφίδρομες, έχουν δηλαδή αντίκτυπο και στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Επίσης είναι σαφές ότι τα οικονομικά συμφέροντα εν προκειμένω γύρω από το φυσικό αέριο, είναι τεράστια και για την Ευρώπη και για την Ρωσία.
Με δεδομένο ότι η γεωγραφία δεν αλλάζει (ακόμα κι αν αλλάζουν τα σύνορα, οι αποστάσεις είναι ίδιες) και ότι ο πόλεμος κάποτε θα τελειώσει γιατί κοστίζει σε όλον τον κόσμο, είναι επίσης ξεκάθαρο ότι αργά η γρήγορα το ρωσικό φυσικό αέριο, που είναι πιο φθηνό από το LNG θα επιστρέψει στην Ευρώπη.