Την Άνοιξη του 2024, υπάρχει πλέον η βεβαιότητα ότι η Δύση δεν μπόρεσε να νικήσει τη Ρωσία όπως ήθελε, και τώρα το μόνο που ενδιαφέρεται να διασφαλίσει ότι η Ρωσία «δεν θα κερδίσει».
Έτσι, στο μέλλον, επί χρόνια, αν επί για δεκαετίες, η ασφάλεια στην Ευρώπη θα καθορίζεται από την ισορροπία δυνάμεων κατά μήκος της γραμμής επαφής μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ.
Η Ρωσία θα κάνει τα πάντα για να εκμεταλλευτεί αυτή την ισορροπία προς όφελός της – γράφει ο Nikolai Silaev, Ανώτερος Ερευνητής στο Κέντρο Διεθνούς Πολιτικής του Καυκάσου και Περιφερειακής Ασφάλειας, στο Πανεπιστήμιο MGIMO – και έχει τη δυνατότητα αφού την ισχύ της την απέδειξε η ετυμηγορία των όπλων.
Έχει ειπωθεί από πολλές πλευρές ότι οι αντιθέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, εκτός από υλικούς λόγους, τροφοδοτήθηκαν επίσης από διαφορές στις απόψεις για τη φύση της διεθνούς πολιτικής: ενώ η Ρωσία είχε ένα ρεαλιστικό όραμα, η Δύση διατήρησε ένα φιλελεύθερο, αυτό μιας διεθνούς τάξης βασισμένης – υποτίθεται – σε κανόνες τους οποίους βεβαίως αυτή θα επέβαλλε.
Η συζήτηση για την ευρωπαϊκή ασφάλεια διέπεται επίσης από διαφορετικές και ασυμβίβαστες αντιλήψεις.
Από τη ρωσική πλευρά, υπάρχει μια ρεαλιστική απαίτηση να μην δει την εχθρική στρατιωτική υποδομή της Δύσης να πλησιάζει τα ρωσικά σύνορα και να μετατραπούν οι γείτονες της Ρωσίας σε εφαλτήριο για να της επιτεθούν.
Στη δυτική πλευρά, υπάρχει ένα αφήγημα για τις «αξίες» με βάση τις οποίες «πρέπει να συμμορφωθεί» η Ρωσία για να ενταχθεί στο διεθνές σύστημα.
Το σύστημα εγγυήσεων
Από τη μία πλευρά, για τους Ρώσους υπάρχει η ευρωπαϊκή ασφάλεια ως ισορροπία δυνάμεων και ένα ισότιμο σύστημα εγγυήσεων για όλους σε έναν συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο.
Από την άλλη πλευρά, η «ευρωπαϊκή ασφάλεια» μοιάζει να ανήκει σε κάποιο διάσημο κλαμπ («The Garden» σύμφωνα με τον Josep Borrell).
Στα μάτια της Ρωσίας, η επέκταση του ΝΑΤΟ και η λεγόμενη «προώθηση της δημοκρατίας» ήταν εχθρικές ενέργειες που θα δυνητικά θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν την ήπειρο.
Στα μάτια της Δύσης, και ιδιαίτερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό ήταν μια γεωγραφική επέκταση στο πλαίσιο της καντιανού τύπου «αιώνιας ειρήνης».
Οι προσπάθειες επίτευξης συμφωνίας που βασίζεται στη μερική αναγνώριση του δικαιώματος της Ρωσίας να έχει τις δικές της ανησυχίες εξόργισε πολλούς στη Δύση.
Τα γεγονότα και οι θεωρίες
Έχει επίσης ειπωθεί πολλές φορές ότι η «τυφλότητα» ορισμένων θεωριών διεθνών σχέσεων προκαλείται από το γεγονός ότι βασίζονται σε ένα περιορισμένο σύνολο γεγονότων.
Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, στη συζήτηση για τις ζώνες επιρροής στο διεθνές σύστημα, στην οποία ορισμένοι συγγραφείς εντάσσουν τις προοπτικές για το παγκόσμιο σύστημα διεθνών σχέσεων συγκρίνοντάς τες με πρότυπα που υπάρχουν στην ευρωπαϊκή Ιστορία.
Υπάρχουν πολλές θεωρίες για τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης, οι οποίες εξηγούν ότι η ευρωπαϊκή διεθνής δυναμική υπήρξε καθοριστική για τη ρωσική εξωτερική πολιτική και ακόμη και τη ρωσική αυτοσυνείδηση.
Αυτές οι θεωρίες, ωστόσο, διατυπώνονται χρησιμοποιώντας ιστορικό υλικό από την εποχή που η ευρωπαϊκή πολιτική ήταν συνώνυμη με την παγκόσμια πολιτική.
Για τη Ρωσία σε εκείνη την ιστορική συγκυρία, το «να είσαι στην Ευρώπη» σήμαινε απλώς να είσαι υποκείμενο στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεων.
Όμως η ευρωπαϊκή πολιτική έχει πάψει εδώ και καιρό να είναι ισοδύναμη με την παγκόσμια πολιτική.
Κάποτε, ήταν σημαντικό για τη Ρωσία να βρίσκεται σε διάλογο με την Ευρώπη (ακριβέστερα, με την Ευρώπη) για οικονομικούς και πολιτιστικούς λόγους.
Στις μέρες μας δεν υπάρχουν τέτοιοι λόγοι.
Η αναγνώριση
Για να βάλουμε ένα τέλος στη μακροσκελή θεωρητική προσέγγιση, είναι απαραίτητο να πούμε κάτι για την έννοια της «αναγνώρισης».
Η θεωρία του διεθνούς καθεστώτος παρέχει ενδιαφέρουσες ακαδημαϊκές θέσεις, αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ ανακριβής προκειμένου να καταστεί η βάση οποιωνδήποτε πρακτικών συμπερασμάτων.
«Η Ρωσία πρέπει (ή δεν πρέπει) να αναγνωριστεί ως μεγάλη δύναμη από την Ευρώπη/τη Δύση».
Η Ρωσία πρέπει (ή δεν πρέπει) να διαδραματίσει νόμιμο ρόλο στο ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας» – τι πραγματικά σημαίνει αυτό;
Η Ρωσία ήταν και παραμένει νόμιμος συμμετέχων στο ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας, έστω και μόνο λόγω του γεγονότος ότι εξακολουθεί να είναι μέλος του ΟΑΣΕ.
Η αναζήτηση κάποιου άλλου είδους νομιμοποίησης σημαίνει να συμφωνηθεί (;) ότι η ανώτατη αρχή που την παρέχει είναι η Δύση, και αυτό έρχεται σε αντίθεση τόσο με την κοινή λογική όσο και με τη βασική αρχή του διεθνούς δικαίου για την ισοτιμία των κρατών.
Στην πράξη, η συζήτηση για την «αναγνώριση» της Ρωσίας με τη μία ή την άλλη ιδιότητα ή καθεστώς αντικατοπτρίζει είτε μια βαθιά παρανόηση είτε σκόπιμη εξαπάτηση, όταν σε αντάλλαγμα για… ευχές και ωραιοποιήσεις θέλουν να λάβουν ως αντάλλαγμα υλικές παραχωρήσεις.