Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και αναλυτής διεθνών θεμάτων στον ΑΝΤ1.
Ο Ρώσος πρόεδρος αναμετράται πλέον με τον μύθο του. Θέλει να ξεπεράσει τον Στάλιν ως ο μακροβιότερος ηγέτης της Ρωσίας στη σύγχρονη εποχή και αν παραμείνει στην εξουσία μέχρι 2036, όπως το επιτρέπει το σύνταγμα που ίδιος τροποποίησε, τότε θα ανταγωνιστεί ακόμη και την μεγάλη Αικατερίνη. Με την εισβολή στην Ουκρανία, υπενθύμισε στους συμπατριώτες του και τον υπόλοιπο κόσμο τον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο που διεξήγαγε για 21 χρόνια ο μεγάλος Πέτρος, αποκτώντας αναφορές και μαζί του. Ενώ το ποσοστό συμμετοχής στις τελευταίες εκλογές είναι το μεγαλύτερο απ’ όταν αυτές άρχισαν να διεξάγονται μεταψυχροπολεμικά και το ποσοστό της νίκης του επίσης το υψηλότερο.
Με την εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει ήδη αποκομίσει εδαφικά οφέλη, τα οποία δεν αποκλείεται να διευρύνει, ενώ ήδη από το 2008 έχει τεμαχίσει την εδαφική ακεραιότητα της Γεωργίας με την απόσχιση της Αμπχαζίας και της νότιας Οσσετίας και το 2014 ενέταξε την Κριμαία στον εθνικό κορμό, σε παραβίαση των συμφωνιών της δεκαετίας του 1990 ανάμεσα σε Ρωσία και Ουκρανία. Το επιχείρημα ότι η Δυτικοί προηγήθηκαν, με την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου αντίθετα με τα ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ή με τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ που επανέφερε το αίσθημα γεωγραφικής περικύκλωσης στους Ρώσους (ένας κίνδυνος που είναι σύμφυτος με τη στρατηγική τους κουλτούρα), ή η αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ, δεν αποτελούν δικαιολογία για όσα ακολούθησαν από ρωσικής πλευράς. Είναι όμως αποκαλυπτικά όσα ακολούθησαν ενός μεταβατικού παγκόσμιου περιβάλλοντος, της αναδιάταξης δυνάμεων και της διαφοροποίησης των παγκόσμιων ισορροπιών, όπως τις γνωρίσαμε μεταψυχροπολεμικά.
Με τον θρίαμβο του, και ας αμφισβητείται εύλογα η εκλογική διαδικασία, παρά την παρουσία 1000 και πλέον παρατηρητών προσκεκλημένων όμως της ρωσικής κυβέρνησης και όχι ενός ανεξάρτητου θεσμού όπως ο ΟΑΣΕ, στέλνει μήνυμα ισχύος στο εσωτερικό και εξωτερικό της χώρας του. Επιχειρεί έτσι να σβήσει τα κακώς κείμενα και τις ανησυχίες για την πορεία της ρωσικής οικονομίας, την έξοδο Ρώσων αντιφρονούντων και βέβαια την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία.
Ωστόσο, επειδή την πραγματικότητα μπορούν να τη διαστρεβλώνουν, ιδίως ηγέτες που ελέγχουν εξ’ ολοκλήρου το κρατικό μηχανισμό και τα μέσα ενημέρωσης, αλλά δεν μπορούν να την αποφύγουν, ο Ρώσος πρόεδρος, αναβαπτισμένος από την λαϊκή εντολή, θα βρεθεί αντιμέτωπος με τα επίχειρα των επιλογών και των αβελτηρίων του. Η ρωσική οικονομία δεν μπορεί να είναι εσαεί σε λειτουργία οικονομίας πολέμου, χρειάζεται επενδύσεις και τεχνογνωσία που στην παρούσα φάση προέρχονται μόνο από την Ανατολή. Οι συμφωνίες που συνάπτει η Ρωσία με την Κίνα και την Ινδία είναι λεόντειες για την ίδια, γιατί βρίσκεται σε ανάγκη και γιατί θέλει να δείξει ότι δεν είναι αποκλεισμένη, γεγονός όμως που εκμεταλλεύονται το Πεκίνο και το Νέο Δελχί. Ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε καλή σχετικά φάση για τη Ρωσία, αφού δείχνει πολύ μεγαλύτερη ανθεκτικότητα από την Ουκρανία, αλλά επίσης δεν μπορεί να διεξάγεται στο διηνεκές. Ο έλεγχος στο εσωτερικό είναι ασφυκτικός αλλά η εξουδετέρωση Ναβάλνι δείχνει ψήγματα αδυναμίας απέναντι σε έναν ηγέτη που βρισκόταν στη φυλακή, ενώ η αμφισβήτηση έστω και για λίγες ώρες από τον Πριγκοζίν της περιώνυμης Βάγκνερ καταδεικνύει μικρά έστω ρήγματα και εστίες αμφισβήτησης του καθεστώτος. Το δημογραφικό εξακολουθεί να αποτελεί εκ των μεγαλύτερων προκλήσεων για τον Πούτιν, ενώ και οι σχέσεις με το μη δυτικό κόσμο, παρότι η Μόσχα δεν αποκλείστηκε όπως οι Δυτικοί επιδίωκαν, περιλαμβάνουν ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις. Μία από αυτές είναι η διατήρηση των παραδοσιακών ερεισμάτων της Μόσχας σε κράτη του πρώην σοβιετικού χώρου, όπως η Αρμενία (λοξοκοιτάζει προς τη Δύση) και το πλουτοπαραγωγικό Καζακστάν.
Σε κάθε περίπτωση, εκ των μεγαλύτερων κινδύνων για τον πανίσχυρο Πούτιν είναι η παντελής απουσία διαφορετικής άποψης, όχι μόνο στην πλευρά της αντιπολίτευσης αλλά και στον στενό κύκλο του ιδίου, με αποτέλεσμα να χάνει την επαφή με την πραγματικότητα και να πορεύεται με βάση τα πιστεύω του, χωρίς να αποτολμάται η παραμικρή διαφοροποίηση. Εξίσου επικίνδυνη είναι η πεποίθησή του ότι όλοι εντός και εκτός της χώρας είναι αναλώσιμοι. Ας αναρωτηθούμε πόσους προέδρους των ΗΠΑ έχει (και πρόκειται) να συναναστραφεί και πόσοι εντός Ρωσίας έχουν περάσει από την ευμένεια στη δυσμένειά του. Σε τελική ανάλυση, η πλέον επικίνδυνη συνθήκη για τον πλανήτη είναι η εκπεφρασμένη πρόθεση του Πούτιν να διορθώσει τα λάθη των προκατόχων του, η αίσθηση της αιωνιότητας στην εξουσία και η πρόθεσή του να συγκριθεί με όλες ανεξαιρέτως τις εμβληματικές φυσιογνωμίες Ρωσίας και Σοβιετικής Ένωσης