Μεγαλύτερες διαστάσεις λαμβάνει η παράνομη δραστηριότητα των πλοίων που τελικά μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο σε όλον τον κόσμο παρακάμπτοντας τις δυτικές κυρώσεις αλλά και το πλαφόν στην τιμή που έχει επιβάλει η G7. Ειδικότερα, όλο και περισσότερα πλοία φαίνεται πως πλαστογραφούν τις τοποθεσίες τους για να συμμετέχουν σε παράνομες δραστηριότητες και να εμπορεύονται αγαθά που πιθανόν να αξίζουν δισεκατομμύρια δολάρια.
Τα λεγόμενα «σκοτεινά πλοία» που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο σε μια ύποπτη παράκαμψη του πλαφόν των 60 δολαρίων το βαρέλι της G7, τα δεξαμενόπλοια που κινούνται κάτω από το ραντάρ στα ύδατα της Βενεζουέλας και τα φορτηγά πλοία που φέρονται να διακινούν λαθραία σιτηρά από την Ουκρανία αποκαλύπτονται από τη δορυφορική τεχνολογία που μπορεί να εντοπίσει πότε τα πλοία αναφέρουν ψευδή τοποθεσία.
Τα μεγάλα πλοία πρέπει να είναι εφοδιασμένα με συστήματα αυτόματης αναγνώρισης (AIS) και πρέπει να μεταδίδουν τη θέση τους για την αποφυγή συγκρούσεων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού. Ωστόσο, ορισμένα απενεργοποιούν τους αναμεταδότες θέσης τους ή επιδίδονται σε «παραποίηση» του AIS, όπου ένα πλοίο αναφέρει ότι βρίσκεται σε μια τοποθεσία, αλλά στην πραγματικότητα βρίσκεται σε άλλη – ενδεχομένως εκατοντάδες μίλια μακριά.
Δεδομένα από την εταιρεία ναυτιλιακής τεχνολογίας Windward έδειξαν αύξηση 12% στην παραποίηση θέσης μεταξύ πετρελαιοφόρων και πλοίων που μεταφέρουν ξηρό φορτίο, όπως σιτηρά, για το α’ εξάμηνο του 2023 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, και αύξηση 82% σε σχέση με το α’ εξάμηνο του 2021.
Οι εξελίξεις στην τεχνολογία καθιστούν ευκολότερο τον εντοπισμό αυτού του είδους παραποίησης, ενώ οι νέες προσπάθειες να δημοσιοποιηθούν οι τοποθεσίες των πλοίων ρίχνουν φως σε τέτοιου είδους δραστηριότητες, σύμφωνα με τον John Lusk, διευθύνοντα σύμβουλο της Spire Maritime, μιας εταιρείας αναλύσεων που παρέχει δεδομένα σε κυβερνήσεις και ιδιωτικές εταιρείες.
«Αρχίζουμε να βλέπουμε ακόμη μεγαλύτερη εστίαση και ορατότητα στη ναυτιλιακή βιομηχανία λόγω των κυρώσεων», δήλωσε ο Lusk στο CNBC αναφερόμενος στις κυρώσεις της G7 κατά της Ρωσίας, με τα τελευταία μέτρα της ΕΕ να απαγορεύουν την είσοδο στα λιμάνια των πλοίων που έχουν απενεργοποιήσει ή παραποιήσει το AIS τους. «Λόγω των “σκοτεινών πλοίων, πολλές από τις παράνομες μεταφορές αρχίζουν να αυξάνονται», δήλωσε.
Όταν επικοινώνησε το CNBC για να ρωτήσει πόσα τέτοια πλοία έχουν απομακρυνθεί από τα ευρωπαϊκά λιμάνια μετά τις τελευταίες κυρώσεις, εκπρόσωπος της ΕΕ δήλωσε ότι οι πληροφορίες αυτές «δεν προορίζονται για δημοσιοποίηση». «Τα κράτη-μέλη ενημερώνουν το ένα το άλλο και την Κομισιόν σχετικά με τις αρνήσεις πρόσβασης σε λιμάνι», δήλωσε ο εκπρόσωπος μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
«Όταν έχεις μαύρες αγορές όπου παραβιάζουν κατάφωρα το νόμο, είτε πρόκειται για παραβίαση περιορισμών, είτε πρόκειται για πράγματα που εισέρχονται σε ΑΟΖ [αποκλειστικές οικονομικές ζώνες] κατά την αλιεία, είτε πρόκειται για αποστολή προϊόντων κάτω από το ραντάρ, υπάρχουν απλώς πολλά πράγματα τώρα που είναι πιο ορατά και πολύ μεγαλύτερη κατανόηση από την άποψη του πώς αυτό επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία», δήλωσε ο Lusk.
Κάλυψη φορτίου
Η G7 επέβαλε πλαφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου στα 60 δολ. ανά βαρέλι για να περιορίσει τα έσοδα που μπορεί να έχει το Κρεμλίνο από το εμπόρευμα, αλλά σύμφωνα με τον Ami Daniel, συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της Windward, η παράνομη διακίνηση ρωσικού πετρελαίου θα μπορούσε να αξίζει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια.
Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, η τεχνολογία της Windward εντόπισε περισσότερα από 1.100 δεξαμενόπλοια που συνδέονται με τη Ρωσία και τα οποία πέρασαν στο σκοτάδι απενεργοποιώντας ή χειραγωγώντας το AIS τους, δήλωσε εκπρόσωπος της Windward στο CNBC μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. «Πρόκειται για εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου», δήλωσε ο Daniel στο CNBC. Για παράδειγμα, «500 πλοία θα μπορούσαν να [μεταφέρουν] 800 εκατομμύρια βαρέλια. Στη συνέχεια, πολλαπλασιάστε το με την τιμή του πετρελαίου – ας πούμε 60 δολάρια. Μου ακούγεται σαν 48 δισ. δολάρια», είπε.
Σε ένα διαδικτυακό άρθρο, η Windward δήλωσε ότι τα δεδομένα της έδειξαν ότι ο αριθμός των «σκοτεινών» μεταφορών πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο με δεξαμενόπλοια είχε αυξηθεί στη θάλασσα του Αλμποράν βόρεια του Μαρόκου μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, γεγονός που, όπως είπε, υποδηλώνει επιχείρηση λαθρεμπορίου. Τέτοιες μεταφορές επιτρέπουν σε ένα πλοίο να πάρει πετρέλαιο από ένα άλλο χωρίς να διερευνηθεί η τιμή αγοράς του πετρελαίου και μπορούν επίσης να αποκρύψουν την προέλευση του εμπορεύματος.
Η Windward εντόπισε επίσης μια «ρωσική αποστράγγιση σιτηρών» που φαινόταν να δείχνει ένα φορτηγό πλοίο που μεταφέρει σιτηρά «να επιδίδεται σε μια σκοτεινή δραστηριότητα» στο στενό του Κερτς -το υδάτινο σώμα που συνδέει την Αζοφική Θάλασσα που έχει ρωσικά και ουκρανικά σύνορα- με τη Μαύρη Θάλασσα. Δύο φορτηγά πλοία έφυγαν από το Κερτς για να παραδώσουν σιτηρά στο Μαρόκο και τον Αραβικό Κόλπο, δήλωσε η Windward.
Εν τω μεταξύ, η Spire εντόπισε 50 πολύ μεγάλα πλοία μεταφοράς αργού πετρελαίου, τα οποία, όπως είπε, συγκάλυψαν την τοποθεσία τους για να μεταφέρουν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα.
Οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει κυρώσεις σε βάρος της Βενεζουέλας, αλλά η Spire εκτίμησε ότι 108 εκατ. βαρέλια πετρελαίου -αξίας περίπου 8 δισ. δολαρίων στα μέσα Ιουλίου, όταν η εταιρεία δημοσίευσε τα στοιχεία εντοπισμού της- μεταφέρθηκαν από τη χώρα της Νότιας Αμερικής στην Ανατολική Ασία μεταξύ της 1ης Νοεμβρίου του περασμένου έτους και της 29ης Ιουνίου. Τα δεξαμενόπλοια που παραποιούσαν τη θέση που μετέδιδαν πιο συχνά εμφανίζονταν στα ύδατα γύρω από τις πετρελαιοπηγές της Αγκόλας – αλλά τα δεδομένα της Spire έδειξαν ότι η πραγματική τους θέση βρισκόταν στην ΑΟΖ της Βενεζουέλας, κατά μήκος του Νότιου Ατλαντικού Ωκεανού. Στη συνέχεια, τα πλοία ανέφεραν ακριβή θέση μόλις έπλεαν κοντά στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας της Νότιας Αφρικής, με την Κίνα και τη Μαλαισία να είναι οι πιο πιθανοί προορισμοί τους, πρόσθεσε η εταιρεία. Τα δεδομένα έδειξαν επίσης ότι το βύθισμα των πλοίων άλλαξε, γεγονός που υποδηλώνει ότι το φορτίο είχε εκφορτωθεί, δήλωσε η Spire.
Παραποίηση του AIS
Καθώς η τεχνολογία έχει εξελιχθεί, έχει γίνει σχετικά εύκολο να διαπιστωθεί αν ένα πλοίο έχει απενεργοποιήσει το AIS του, σύμφωνα με τον Iain Goodridge, ανώτερο διευθυντή της Spire για τα προϊόντα γεωεντοπισμού ραδιοσυχνοτήτων.
«Ας πούμε ότι είστε ένα μεγάλου μεγέθους πετρελαιοφόρο και απενεργοποιείτε το AIS σας. Θα το μάθεις όχι μόνο από τους πλοιοκτήτες σου, τους ναυλομεσίτες σου, αλλά και από την ασφαλιστική εταιρεία… θα μάθουν ότι ήταν απενεργοποιημένο. Έτσι, επιλέγεις να παραποίησης το σήμα», δήλωσε στο CNBC. Αυτό μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, δήλωσε εκπρόσωπος της Spire στο CNBC. Σε αυτούς περιλαμβάνεται η απενεργοποίηση του αναμεταδότη AIS για ένα χρονικό διάστημα, η προσθήκη μιας συσκευής μεταξύ των δεδομένων του παγκόσμιου δορυφορικού συστήματος πλοήγησης (GNSS) και του αναμεταδότη, ώστε να υποδηλώνει ότι το σκάφος βρίσκεται σε μια διαδρομή, ενώ στην πραγματικότητα πλέει προς διαφορετική κατεύθυνση, ή μέσω ενός λογισμικού hack που βάζει τον αναμεταδότη να αναφέρει ένα γεωγραφικό πλάτος και μήκος που δεν αλλάζει παρά την κίνηση του σκάφους.
Η τεχνολογία παραποίησης είναι «σχεδόν plug and play», δήλωσε ο Goodridge, «Είναι παρόμοια με, ξέρετε, μπορείτε να πάτε στο διαδίκτυο και να αγοράσετε παρέμβεις στο GPS για το αυτοκίνητό σας … είναι τόσο προσιτή», πρόσθεσε.
www.bankingnews.gr