Αν και το σενάριο μιας σύγκρουσης μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας είναι το χειρότερο δυνατό, ωστόσο δεν είναι απίθανο και δεν μπορεί να αποκλειστεί είχε αναφέρει πρόσφατα ο αρχηγός του στρατού της Τσεχίας, ενώ και ο αντιπρόεδρος του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, Dmitry Medvedev έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα πως θα είναι αναπόφευκτη μια σύγκρουση πυρηνικών δυνάμεων, από τη στιγμή που η Ουκρανία θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Και μπορεί όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να δηλώνουν ότι απεύχονται μια σύγκρουση μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, αλλά φαίνεται πως προετοιμάζονται για μια τέτοια πιθανή εξέλιξη.
Πώς θα απαντήσει το ΝΑΤΟ
Δημοσιεύματα αναφέρουν πως στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ που θα πραγματοποιηθεί στις 11 και 12 Ιουλίου, στη Λιθουανία, οι αρχηγοί των κρατών μελών της Συμμαχίας θα εξετάσουν για πρώτη φορά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, σχέδια απάντησης σε μια ρωσική επίθεση.
«Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ οι πολιτικοί ηγέτες θα κληθούν να εγκρίνουν χιλιάδες σελίδες μυστικών στρατιωτικών σχεδίων που θα περιγράφουν με λεπτομέρεια για πρώτη φορά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο το πώς θα απαντούσε η Συμμαχία σε μια ρωσική επίθεση.
Τα περισσότερα από αυτά τα σχέδια εκπονήθηκαν κεκλεισμένων των θυρών από τους μόνιμους στρατιωτικούς αντιπροσώπους στα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες αλλά και από άλλους αξιωματούχους εθνικής άμυνας, χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιος έλεγχος από τα κοινοβούλια ή από ανεξάρτητους ειδικούς» αναφέρει ανάλυση του αμερικανικού ιστότοπου «Responsible Statecraft».
Αλλαγή δόγματος
Πρόκειται για μια είδηση που είχε μεταδώσει πριν μερικές εβδομάδες και το πρακτορείο Reuters, το οποίο είχε επικαλεστεί τις δηλώσεις του επικεφαλής της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ, Rob Bauer, ο οποίος είχε επισημάνει πως «πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για το γεγονός ότι μια σύγκρουση με τη Ρωσία μπορεί να προκύψει ανά πάσα στιγμή».
Η κίνηση αυτή σηματοδοτεί μια θεμελιώδη αλλαγή καθώς το ΝΑΤΟ δεν είχε δει την ανάγκη να καταρτίσει αμυντικά σχέδια μεγάλης κλίμακας για δεκαετίες, καθώς πολέμησε μικρότερους πολέμους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ και ένιωθε ότι η μετασοβιετική Ρωσία δεν αποτελούσε πλέον υπαρξιακή απειλή.
Ο Bauer είχε δηλώσει τότε ότι «το ΝΑΤΟ για πρώτη φορά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου θα έχει αντικειμενικούς στόχους, βασισμένους στις υπάρχουσες απειλές, να προσφέρει στα κράτη», επισημαίνοντας πως αυτό «θα επιτρέψει στα μέλη της Συμμαχίας να κάνουν αυτό που ακριβώς συμβολίζει και η σημαία του ΝΑΤΟ, να ακολουθήσουν δηλαδή όλοι την ίδια πυξίδα».
Στο σκοτάδι οι λαοί
Και μπορεί ο Bauer να παρουσιάζει το θέμα της πυξίδας και του κοινού στόχου, αλλά εδώ δεν υπάρχει ούτε ξεκάθαρος χάρτης ούτε και πολύ σαφής ιδέα για το που οδηγούν αυτά τα βήματα, αναφέρει η ανάλυση του «Responsible Statecraft».
Όπως επισημαίνεται, τα έγγραφα αυτά είναι άκρως απόρρητα και πρόκειται να παρουσιαστούν μόνο στους υπουργούς Άμυνας των κρατών μελών του ΝΑΤΟ καθώς και στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων.
Ωστόσο, τονίζεται ότι λόγω της εξαιρετικά κρίσιμης σημασίας που θα έχουν αυτά τα σχέδια, ενδεχομένως να χρειάζεται μια πιο ευρεία πολιτική στήριξη – και άρα έλεγχος – από κάθε κράτος, πέρα από την υπογραφή από τους αρχηγούς των κρατών, δεδομένου ότι η κοινή γνώμη αλλά και οι βουλευτές θα έχουν πλήρη άγνοια για τον στρατιωτικό σχεδιασμό του ΝΑΤΟ.
Τα στρατιωτικά σχέδια
Βάσει της ανάλυσης, η διαβάθμιση των στρατιωτικών σχεδίων του ΝΑΤΟ είναι η εξής:
– Το «Concept for Deterrence and Defense of the Euro-Atlantic Area (DDA)» το οποίο καθορίζει πώς το ΝΑΤΟ λειτουργεί σε ειρήνη, κρίση και πόλεμο για την εκπλήρωση της δέσμευσης του για συλλογική άμυνα.
Το DDA καθορίζει τι χρειάζεται για την αποτροπή και την άμυνα έναντι δύο απειλών (που προσδιορίζονται στη Στρατηγική Αντίληψη του 2022): τη Ρωσία και τις τρομοκρατικές ομάδες.
Τα στρατηγικά και περιφερειακά σχέδια που προκύπτουν από το DDA καθορίζουν τη δομή, τις επιχειρήσεις και τις μελλοντικές επενδύσεις του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού, των δομών διοίκησης και ελέγχου, της υποδομής και της επιμελητείας.
– Περιφερειακά Σχέδια: περιγράφουν πώς το ΝΑΤΟ θα υπερασπιστεί μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή (κατά της Ρωσίας και των τρομοκρατικών ομάδων).
Αυτά συνδυάζουν εθνικά αμυντικά σχέδια των κρατών μελών της πρώτης γραμμής και συλλογικά σχέδια του ΝΑΤΟ αποσκοπώντας να βελτιστοποιήσουν την ικανότητα του ΝΑΤΟ να μετακινεί δυνάμεις στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή.
– Λειτουργικά σχέδια ή στρατηγικά δευτερεύοντα σχέδια (SSP): περιγράφουν λεπτομερώς τη διαχείριση assets σε όλο το μέτωπο του πολέμου (π.χ. κάλυψη του εξοπλισμού μεταφοράς κ.λπ.), τα οποία επί του παρόντος αναθεωρούνται για να ανταποκρίνονται στα νέα περιφερειακά σχέδια.
– Οι απαιτήσεις για τη Δομή Δυνάμεων: αφορούν τον αριθμό και τους τύπους εξοπλισμού και οργανισμών που απαιτεί το ΝΑΤΟ για την εφαρμογή του DDA και των περιφερειακών σχεδίων, σε όλες τις περιοχές και τομείς (αέρα, ξηρά, θαλάσσια, διάστημα και κυβερνοχώρος).
– Το Μοντέλο Δύναμης: καθορίζει τι απαιτείται για την παραγωγή περισσότερων στρατευμάτων σε υψηλή ετοιμότητα σε όλο το ΝΑΤΟ.
Η Συμμαχία συμφώνησε το 2022 να θέσει 300.000 στρατιώτες σε κατάσταση συναγερμού, από 40.000 στο παρελθόν.
Ωστόσο, επισημαίνεται ότι για ακόμα μια φορά οι συνομιλίες των στρατηγών του ΝΑΤΟ για αυτά τα σχέδια και για την επικαιροποίηση τους πραγματοποιήθηκαν υπό καθεστώς άκρας μυστικότητας, καθώς καμία από αυτές τις συνεδριάσεις δεν ήταν ανοιχτή στο κοινό ή στα ΜΜΕ.
Αύξηση δαπανών
Αντιθέτως, αναφέρεται πως ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg είχε καλέσει τους πολιτικούς ηγέτες των κρατών – μελών να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες για την χρηματοδότηση αυτών των στρατιωτικών σχεδίων.
Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να αποδοθεί και η δέσμευση των ηγετών ότι το κάθε κράτος θα συνεισφέρει το 2% του ΑΕΠ για στρατιωτικές δαπάνες όχι ως ύψιστο αλλά ως ελάχιστο στόχο.
«Ενώ θα χρειαστούν μερικά χρόνια για να εφαρμοστούν πλήρως αυτά τα σχέδια, αυτά θέτουν το ΝΑΤΟ και τα κράτη μέλη του σε έναν δρόμο από τον οποίο θα είναι δύσκολο να παρεκκλίνουν.
Ως εκ τούτου, πρέπει να είναι ανοιχτά και ορατά, και να περιγράφονται με σαφήνεια τα πιθανά αποτελέσματα των σχεδίων αυτών.
Διαφορετικά, πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι θα κινηθούμε προς τη σωστή κατεύθυνση, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη όλο το κόστος και τους κινδύνους της επιτάχυνσης της στρατιωτικοποίησης;» διερωτάται το «Responsible Statecraft», το οποίο επισημαίνει πως απαιτείται ένας κατάλληλος κοινοβουλευτικός έλεγχος έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι είναι σαφείς οι διαδικασίες λήψεις αποφάσεων, ότι αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις, θα λογοδοτήσουν για αυτές και ότι τα εθνικά κοινοβούλια μπορούν να επηρεάσουν και να βελτιώσουν τα σχέδια αυτά.
Ωστόσο, επισημαίνεται ότι κανένα από τα 31 κράτη – μέλη της Συμμαχίας δεν διενεργεί συστηματικό κοινοβουλευτικό έλεγχο επί των προτάσεων του ΝΑΤΟ πριν αυτές εγκριθούν στις Συνόδους Κορυφής.