Χρήστος Μαζανίτης
Δημοσιογράφος
Εάν κάποιος προσπαθεί να προσεγγίσει την Τουρκία με όρους της δυτικής κουλτούρας αυτομάτως βρίσκεται εκτός πραγματικότητας, αφού οι εκλογές στην χώρα δεν έχουν καμία σχέση με όλα όσα έχουμε κατά νου.
Το ερώτημα για πολλούς, επιχειρώντας να προσεγγίσουν την επόμενη ημέρα των εκλογών στην Τουρκία σε ό,τι αφορά τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις είναι ποιος από τους δύο υποψηφίους συμφέρει περισσότερο την Ελλάδα.
Επικαλούμενοι το φιλοδυτικό προφίλ που καλλιεργεί στον δημόσιο λόγο του ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου αβίαστα υιοθετείται η άποψη ότι ίσως τελικά να είναι καλύτερος και για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Μόνο που υπάρχουν κάποια ιστορικά δεδομένα, που πρέπει να μνημονευθούν για να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές ιδεολογικές καταβολές του Κιλιτσντάρογλου.
Ο επικεφαλής της ενωμένης αντιπολίτευσης στην Τουρκία είναι ο ηγέτης του CHP, του Ρεπουμπλικανικού κόμματος. Για να το πούμε απλά, είναι το κόμμα που ίδρυσε ο ίδιος ο Μουσταφά Κεμάλ Αττατούρκ στις 7 Σεπτεμβρίου 1919 ως αντιστασιακή οργάνωση. Ιστορικά το CHP ηγήθηκε της μικρασιατικής καταστροφής και της μεγάλης σφαγής της Σμύρνης.
Στα πρώτα βήματα του CHP και του νεοσυσταθέντος τουρκικού κράτους γεννήθηκε ο Μπουλέντ Ετσεβίτ (1925). Τούρκος συγγραφέας, δημοσιογράφος, ποιητής και πολιτικός. Διετέλεσε και πρωθυπουργός της Τουρκίας το 1974, το 1977 και από το 1978 μέχρι το 1980. Αυτός ο διανοούμενος, ο ποιητής, με τα φιλοδυτικά αισθήματα και σπουδές σε Λονδίνο και το Χάρβαρντ των ΗΠΑ για την Δύση ήταν ο ιδανικός πολιτικός. Θα έβαζε την Τουρκία στον δρόμο του πλήρους εκδημοκρατισμού και θα αποτελούσε τον πυλώνα σταθερότητας της ευρύτερης περιοχής. Μόνο που ήταν ο Πρωθυπουργός της Εισβολής, που έδωσε την εντολή για τον Αττίλα 1 και 2, καταλαμβάνοντας την βόρεια επικράτεια της Κύπρου, την οποία κατέχει ως σήμερα η Τουρκία κατά παράβαση κάθε διεθνούς συνθήκης.
Ο 75χρονος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, γεννηθείς ως Κεμάλ Καραμπουλούτ, έρχεται σήμερα να διεκδικήσει την ηγεσία της Τουρκίας. Όλες οι σπουδές του είναι σε τουρκικά πανεπιστημιακά ιδρύματα ενώ μέχρι το 1999 οπότε και βγήκε σε σύνταξη υπηρέτησε την δημόσια διοίκηση της χώρας από διάφορα πόστα στα υπουργεία οικονομικών και κοινωνικής ασφάλισης.
Από το 2010 ηγείται του CHP ως ο 7ος Πρόεδρος, διαδεχόμενος τον Ντενίζ Μπαϊκάλ.
Η αναφορά όλων των παραπάνω είναι απαραίτητη για να αντιληφθεί κανείς πώς όπως στην περίπτωση Ετσεβίντ έτσι και στην αντίστοιχη του Κιλιτσντάρογλου, τα φαινόμενα απατούν. Αυτή η καλοσυνάτη φιγούρα δεν έχει καμία συνέπεια με τον λόγο του, που τουλάχιστον απέναντι στην Ελλάδα συνεχίζει στον δρόμο των προκατόχων του, απαιτώντας την εισβολή στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Μία ρητορική που το CHP υπηρετεί συστηματικά επί δεκαετίες.
Τον Ιούλιο του 2022 κατηγόρησε τον Ερντογάν ότι μένει μόνο στα λόγια σε ό,τι αφορά την «Γαλάζια Πατρίδα» και την στρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών, καλώντας τον να εισβάλει, όπως θα έκανε ο Ετσεβίντ. Στο αφήγημά του έχει καταθέσει ουκ ολίγες φορές την άποψή του για ελαστικότητα της τουρκικής κυβερνητικής πολιτικής απέναντι στην Ελλάδα τη στιγμή που κατηγορεί ως «νταή» τον Ερντογάν που δεν κάνει τίποτα για τα «υπό κατοχή των νησιών του Αιγαίου».
Ο Ερντογάν
«Αποτελεί, συνεπώς, ο Ερντογάν την καλύτερη λύση;» θα αναρωτηθεί κάποιος. Η απάντηση έρχεται εξερευνώντας κάποιος το ερώτημα «γιατί κάνει ο Ερντογάν τις εκλογές;».
Στις αρχές του περασμένου Φεβρουαρίου ο Economist δημοσίευσε τον Παγκόσμιο Δείκτη της Δημοκρατίας – Democracy Index από την εταιρεία EIU.
Πρόκειται για την ετήσια έρευνα που αξιολογεί την κατάσταση της δημοκρατίας σε 167 χώρες βάσει 5 παραμέτρων με μέγιστη βαθμολογία δέκα —εκλογική διαδικασία και πλουραλισμός, λειτουργία της κυβέρνησης, πολιτική συμμετοχή, δημοκρατική πολιτική κουλτούρα και πολιτικές ελευθερίες.
Η Τουρκία, της οποίας η κυβέρνηση αναγνωρίζεται πλέον ως «υβριδικό καθεστώς», έχει κατρακυλήσει τα τελευταία 10 χρόνια καταλαμβάνοντας την 103η θέση σε σύνολο 167 χωρών, με την Ρωσία να βρίσκεται στην θέση 146.
Σε αυτή την έρευνα αποτυπώνεται ανάγλυφα η πραγματικότητα της Τουρκίας, που ρέπει προς τον απόλυτο αυταρχισμό στα πρότυπα των Σουλτάνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Σε ό,τι αφορά την ανθρωπογεωγραφία των ψηφοφόρων στην Τουρκία θα πρέπει να γίνει η αναφορά της πραγματικότητας που έχει διαμορφωθεί μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016. Ο Ταγίπ Ερντογάν κατηγόρησε ευθέως τον άλλοτε θρησκευτικό του ινστρούχτορα Φετουλάχ Γκιουλέν ως επικεφαλής του στρατιωτικού κινήματος ανατροπής του. Ακολούθησε ένα πρωτοφανές κύμα διώξεων των εχθρών της κυβέρνησης, με χιλιάδες φυλακίσεις αντιφρονούντων ενώ όσοι αυτοεξορίστηκαν πλέον είναι καταζητούμενοι. Τι συνεπάγεται αυτό; Ότι οι αυτοεξορισμένοι – διαμένοντες στο εξωτερικό σε καμία περίπτωση δεν θα ρίσκαραν να πάνε σε κάποιο τουρκικό προξενείο ή πρεσβεία, όπου θεωρείται τουρκικό έδαφος, για να ψηφίσουν φλερτάροντας με την σύλληψή τους. Συνεπώς σε ό,τι αφορά το «μέτωπο» των Τούρκων του εξωτερικού ο Ερντογάν δεν έχει να φοβάται τίποτα. Οι Τούρκοι ψηφοφόροι του εξωτερικού αποτελούν το ένα από τα «κάστρα» του Ερντογάν, αφού σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ «τα μέλη της τουρκικής διασποράς έδωσαν στον Ταγίπ Ερντογάν το 65% των ψήφων, όπως και το 2018».
«Τα κλειδιά της χώρας»
Από το 2004 που βρίσκεται στο τιμόνι της Τουρκίας ο Ερντογάν έχει γίνει καθεστώς. Χωρίς ίχνος υπερβολής κρατά κυριολεκτικά τα κλειδιά της χώρας.
Η αμυντική βιομηχανία ανήκει στην οικογένειά του, με τον γαμπρό του να είναι ο ιδιοκτήτης της εταιρείας BAYKAR, που κατασκευάζει όλη την οικογένεια των τουρκικών drones.
Και δεν είναι το μόνο. Ακόμη και στο πρόγραμμα ανάπτυξης του εγχώριου άρματος μάχης, ALTAY αλλά και του εγχώριου αυτοκινούμενου πυροβόλου FIRTINA η οικογένεια Ερντογάν έχει τον πρώτο ρόλο. Κι αυτό διότι η ανάπτυξη των «δύο» πραγματοποιείται από τις εταιρείες TUMOSAN και BMC.
Η TUMOSAN είναι εταιρεία του ομίλου ALBAYRAK, του γαμπρού του Ερντογάν που παράγει και τα Bayraktar. Η BMC ιδρύθηκε το 1964 με τότε συμμετοχή 26% της Βρετανικής British Motor Corporation και πλέον ανήκει κατά 51% σε τουρκικά συμφέροντα και 49% στο Κατάρ. Ιδιοκτήτης της εμφανίζεται ο επιχειρηματίας Ethem Sancak, από τους πιο ορκισμένους πιστούς στον Ερντογάν, ο οποίος έχει και τον τηλεοπτικό σταθμό STAR, που στηρίζει βέβαια την κυβέρνηση.
Τα πραγματικά αντιπολιτευόμενα Μέσα Ενημέρωσης στην Τουρκία έχουν βάλει μαζικώς λουκέτο μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Είναι ελάχιστα τα ρεπορτάζ που ασκούν στοιχειώδη κριτική στην πολιτική του.
Είναι περιττό να αναφερθεί η στήριξη σε κάθε επίπεδο της Ρωσίας κι εσχάτως του Ιράν προσωπικά στον Τούρκο Πρόεδρο τα τελευταία χρόνια και πόσο αυτό αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους λόγους που τον διατηρούν στην εξουσία.
Ακόμη και η οικονομία που η Δύση πόνταρε ότι θα αποτελούσε την «Αχίλλειο Πτέρνα» του, δεν φαίνεται να του επιφέρει το πλήγμα που πόνταραν πολλοί.
Για την ακρίβεια, βάσει των παραπάνω, ο Ερντογάν δεν κάνει τις εκλογές για να τις κερδίσει, αφού δεν απειλήθηκε ποτέ η εξουσία του. Τις κάνει για να έχει το αφήγημα νομιμοποίησης προς τη Δύση ότι είναι ένας νόμιμα εκλεγμένος ηγέτης που απολαμβάνει της λαϊκής εμπιστοσύνης μέσω δημοκρατικών διαδικασιών.
Μόνο που είναι και… μαρτυριάρης, για να χρησιμοποιήσουμε και μία δημοφιλή λαϊκή έκφραση. Σε ομιλία του στην Άγκυρα την Πέμπτη του ξέφυγε και ο λόγος που δεν «καθάρισε» με τις εκλογές. «Φάνηκε ότι όσοι μιλούν περί δικτατορίας είναι μια πλήρης ανοησία. Για σκεφτείτε… Ένας δικτάτορας δεν μένει στον δεύτερο γύρο, ένας δικτάτορας τελειώνει τη δουλειά του στον πρώτο γύρο» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Το επίμαχο απόσπασμα είναι στο 19.40 με 19.56 του βίντεο: