Οι διαμάχες που διαπερνούν την κοινωνία και την πολιτική σκηνή των Ηνωμένων Πολιτειών σε θέματα όπως οι αμβλώσεις, η οπλοκατοχή, η θανατική ποινή κ.ο.κ. είθισται να αποκαλούνται “πολιτισμικοί πόλεμοι” ή “πόλεμοι αξιών”. Ωστόσο, οι όροι αυτοί μάλλον υποβαθμίζουν την πολιτική ή και γεωπολιτική σημασία του θέματος.
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ με την οποία ανατρέπεται η παλαιότερη ιστορική απόφαση Roe v. Wade αποτελεί οπωσδήποτε τομή σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα των γυναικών, όμως αποτελεί επίσης μία εξίσου σημαντική τομή σε πολιτειακό επίπεδο. Και αυτό διότι αντιστρέφει μια μακρά πορεία ενίσχυσης της ομοσπονδιακής εξουσίας έναντι των πολιτειών, βαθαίνοντας την διαίρεση της Αμερικής. Το Ανώτατο Δικαστήριο ούτε “επέτρεψε” ούτε “απαγόρευσε” την άμβλωση καθαυτή. Έδωσε όμως στην κάθε πολιτεία το δικαίωμα να νομοθετήσει επί του θέματος κατά το δοκούν, συρρικνώνοντας την έννοια των δικαιωμάτων που τυγχάνουν ομοσπονδιακής εγγύησης.
Αρκεί να θυμηθούμε ότι το ίδιο το δικαίωμα στην ψήφο δεν είναι με βάση μια “λιτεραλιστική” ανάγνωση του αμερικανικού Συντάγματος αυστηρά εγγυημένο, όπως έδειξε το έτος 2000 η υπόθεση Gore V. Bush όπου το δικαίωμα των πολιτειών να ορίζουν τους αντιπροσώπους τους στο Εκλεκτορικό Κολλέγιο υπενθυμίζεται ότι αποσυνδέεται από την λαϊκή ψήφο.
Τα states rights αποτέλεσαν μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν την κωδική έκφραση για τη διατήρηση ρατσιστικών διακρίσεων στον αμερικανικό Νότο και συνολικά μια περιοριστική αντίληψη των δικαιωμάτων, όπως αυτά εμπλουτίστηκαν μετά την αρχική εκπόνηση του αμερικανικού Συντάγματος. Η προσήλωση στην κατά γράμμα εφαρμογή ενός αντικειμενικά απαρχαιωμένου νομικού κειμένου και συνολικά σε μία επιχειρηματολογία του 18ου αιώνα, η οποία έχει καθαγιασθεί στο όνομα των Founding Fathers, αποτελεί έμβλημα της αμερικανικής Δεξιάς – κατά τρόπο ομόλογο προς την προτεσταντική προσκόλληση στην κυριολεκτική ανάγνωση της Βίβλου, η οποία και στηρίζει λ.χ. τις απόψεις κατά των αμβλώσεων.
Παραβλέπεται, ωστόσο, το γεγονός ότι η πολιτεία που εγκαθίδρυσαν οι Founding Fathers δεν ήταν δημοκρατική με τα σημερινά μέτρα αλλά ρητά ολιγαρχική, αλλά και το ότι οι ισορροπίες μεταξύ Ομοσπονδίας και πολιτειών άλλαξαν μετά από έναν εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος υπήρξε η φονικότερη πολεμική σύγκρουση του 19ου αιώνα παγκοσμίως,
Η παλιά εκείνη διαίρεση Βορρά-Νότου κατά μία έννοια διαιωνίζεται μέχρι σήμερα και μάλιστα τα τελευταία χρόνια βαθαίνει, με όρους όχι μόνο “πολιτισμικούς”, αν κρίνουμε από τις αναλύσεις του Michael Podhorzer του Analyst Institute, όπως αυτές μεταφέρονται σε άρθρο του Ronald Brownstein στο ηλεκτρονικό περιοδικό The Atlantic.
Σύγκλιση και απόκλιση
Στο άρθρο τονίζεται ότι η Αμερική γνώρισε δύο μεγάλα κύματα σύγκλισης των πολιτειών, που οφείλονται στο New Deal της δεκαετίας του ’30 και τα κοινωνικά προγράμματα της Grand Society της δεκαετίας του ’60. Στην τελευταία περίπτωση, η σύγκλιση ήταν και πολιτική, μετά τις νομοθετικές παρεμβάσεις και τις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου οι οποίες δικαίωσαν το κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών, περιστέλλοντας τα states rights του Νότου.
Μετά την κρίση του 2008, όμως, η διαίρεση βαθαίνει. Οι 25 “κόκκινες πολιτείες” που υποστηρίζουν σταθερά τους Ρεπουμπλικανούς υπολείπονται των 17 “γαλάζιων πολιτειών” σε συνεισφορά στο ΑΕΠ (40% έναντι 46%), σε παραγωγικότητα, διάμεσο οικογενειακό εισόδημα, κατοχυρωμένα εργασιακά δικαιώματα και προσδόκιμο επιβίωσης, ενώ εμφανίζουν διπλάσιο ποσοστό θανάτων από οπλοκατοχή, μεγαλύτερο αριθμό “θανάτων απελπισίας” (δηλ. οφειλόμενων σε αυτοκτονίες, αλκοολισμό ή την κρίση των οπιοειδών) και περισσότερους θανάτους από κορονοϊό κατά 20%. Πρόκειται για εκείνη την Αμερική η οποία εξαρτάται περισσότερο από τους υδρογονάνθρακες και δυσκολεύεται περισσότερο να κάνει τη μετάβαση στην ψηφιακή οικονομία, ως αφοσιωμένη κυρίως στην πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή.
Το ότι αυτή η Αμερική δείχνει αποφασισμένη να επιβάλλει πανεθνικά τα αντιφιλελεύθερα (και εντέλει και αντιδημοκρατικά, καθότι δημογραφικά υποχωρεί, αλλά αξιοποιεί ακόμη τα προνόμια που της παρέχει το αμερικανικό Σύνταγμα ως προς την ομοσπονδιακή εκπροσώπηση κ.ο.κ.) κριτήριά της, εγγυάται ότι ο διχασμός θα βαθύνει σε επίπεδο παραλυτικό.
Εγγυάται όμως ότι θα βαθύνει και το διατλαντικό χάσμα, διότι η πολιτισμικά αποκλίνουσα πορεία που ακολουθούν οι δύο πλευρές του Ατλαντικού, δεν μπορεί να μην βρει το γεωπολιτικό της αντίκτυπο. Άλλωστε η προεδρία Τραμπ έδωσε ισχυρή πρόγευση, ενώ η απόφαση του (διορισμένου από τον ίδιο πρόεδρο κατά το ένα τρίτο των μελών του) Ανώτατου Δικαστηρίου για τις αμβλώσεις θα πρέπει να ιδωθεί στο πλαίσιο της προετοιμασίας της τραμπικής Δεξιάς για κεντρική επάνοδο.
Πηγή: capital.gr