Γιώργος Χατζηβαλάσης
Τώρα που άρχισε να κοπάζει το αρχικό ξάφνιασμα από την εισβολή στην Ουκρανία, μπορούμε να προχωρήσουμε σε πιο ψύχραιμες εκτιμήσεις της κατάστασης και ασφαλείς προβλέψεις για το μέλλον.
Η Δύση, με εκφραστή της τον δήμαρχο του Κιέβου Vitaly Klitschko, κατηγορεί τη Ρωσία ότι θέλει να αναδημιουργήσει την ΕΣΣΔ, ξεχνώντας ότι κανείς δεν θέλει να αναδημιουργήσει αυτή την κρατική οντότητα.
Όπως δηλώσει ο ίδιος ο Πούτιν: «Όποιος χάνει τη Σοβιετική Ένωση δεν έχει καρδιά. Όποιος τη θέλει πίσω, δεν έχει μυαλό».
Παρά τις εμβριθείς αναλύσεις όλων των πολεμικών πραγματογνωμόνων και των ινστιτούτων εξωτερικής πολιτικής, η Ρωσία φαίνεται ότι έχει περιορισμένους στόχους στην Ουκρανία. Θα τερματίσει τον πόλεμο και θα εγκαταλείψει το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας, όταν αυτοί οι στόχοι επιτευχθούν, είτε με διαπραγματεύσεις, είτε με άλλα μέσα.
Αλλά ο Zελένσκι και οι άρχοντες των ΗΠΑ δεν θέλουν να το δουν έτσι. Οι ΗΠΑ θέλουν να κρατήσουν τη Ρωσία στην Ουκρανία σε ένα μακροχρόνιο πόλεμο, για να την βλάψουν αμυντικά και οικονομικά με αυτόν τον τρόπο.
Η Washington Post γράφει ότι δεν φαίνεται να υπάρχει μια ξεκάθαρη ουκρανική πρόθεση για διαπραγμάτευση. Οι προοπτικές μιας βραχυπρόθεσμης συμφωνίας φαίνονται ζοφερές, λένε διπλωμάτες, αλλά και τα ανάμεικτα μηνύματα από τον Ζελένσκι σχετικά με το πόσο κοντά βρίσκεται στην επίτευξη συμφωνίας έχουν αυξήσει την ανησυχία για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων.
«Είμαι έτοιμος για διάλογο, δεν είμαστε έτοιμοι για συνθηκολόγηση», διακηρύσσει ο Ζελένσκι ενώ δεσμεύτηκε να συνεχίσει να πολεμά, για όσο διάστημα χρειαστεί.
Ο Ζελένσκι επανέλαβε αυτό το μήνυμα με ακόμη πιο δυνατούς όρους την Τρίτη, όταν οι πρωθυπουργοί της Πολωνίας, της Τσεχίας και της Σλοβενίας ταξίδεψαν στο Κίεβο για να τον συναντήσουν σε μια επικίνδυνη επίσκεψη εν καιρώ πολέμου. Έδειξε πολύ μικρό ενδιαφέρον για μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων και είπε ότι η Ουκρανία έπρεπε να συνεχίσει να αγωνίζεται μέχρι ο Πούτιν να αλλάξει τις απαιτήσεις του.
Ο Ζελένσκι γνωρίζει πολύ καλά ότι θα πρέπει να “πουλήσει” οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία στους δικούς του ανθρώπους — πράγμα δύσκολο, αν αναγκαστεί να παραχωρήσει πάρα πολλά. Υπήρξε ένας εξαιρετικά δημοφιλής πρόεδρος εν καιρώ πολέμου, αλλά δεν ήταν δημοφιλής σε καιρό ειρήνης.
Οποιαδήποτε πιθανή συμφωνία θα απαιτήσει επίσης εξαγορά από τη Δύση, η οποία θα χρειαστεί να άρει τις κυρώσεις στη Μόσχα με αντάλλαγμα την απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων.
Ωστόσο, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, δήλωσε την Τετάρτη ότι μια απλή απόσυρση στρατευμάτων μπορεί να μην πληροί τις προσδοκίες της Ουάσιγκτον για την ελάφρυνση των κυρώσεων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες «θα θέλουν να βεβαιωθούν ότι οτιδήποτε έχει γίνει, είναι στην πραγματικότητα μη αναστρέψιμο, ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί ξανά, ότι η Ρωσία δεν θα πάρει και δεν θα ξανακάνει ακριβώς το ίδιο σε ένα, δυο ή τρία χρόνια .»
Πως μπορούμε, όμως, να φτάσουμε σε αυτό το τελικό αποτέλεσμα;
Κοιτάζοντας τον ιστορικό χάρτη δημιουργίας της Ουκρανίας, πιστεύω ότι απώτερος σκοπός της Ρωσίας είναι η δημιουργία μιας νέας ανεξάρτητης χώρας ανατολικά του Δνείπερου και νότια κατά μήκος της ακτής, στη γη που παραχωρήθηκε το 1922 στην Ουκρανία από τον Λένιν, όπου κατοικεί η πλειονότητα των ρωσικών πληθυσμών και η οποία θα ήταν πολιτικά και στρατιωτικά ευθυγραμμισμένη με τη Ρωσία. Και το όνομα αυτής: “Novorossiya”
Αυτό θα απέκοπτε την πρόσβαση της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα και θα δημιουργούσε μια χερσαία γέφυρα προς την, αποσχισθείσα από την Μολδαβία, Υπερδνειστερία, η οποία βρίσκεται υπό ρωσική προστασία. Η υπόλοιπη Ουκρανία θα ήταν μια γη περιορισμένη, κυρίως αγροτική, αφοπλισμένη και πολύ φτωχή στο να μετεξελιχθεί σύντομα σε μια νέα απειλή για τη Ρωσία.
Η “Novorossiya” δεν είναι καινούργια. Αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον Πούτιν στις 17 Απριλίου 2014, κατά τη διάρκεια μιας μακράς συνέντευξης στην ρωσική τηλεόραση, στην οποία κατέθεσε επίσημα την πρόταση ομοσπονδοποίησης της Ουκρανίας, πράγμα που τελικά δεν έγινε λόγω της αλλαγής του καθεστώτος.
Σε εκείνη την εκπομπή ο Πούτιν απαντώντας στο ερώτημα αν θα έπρεπε να προηγηθεί των εκλογών ένα δημοψήφισμα, για την ομοσπονδιακή οργάνωση της χώρας, απάντησε:
«Το ουσιαστικό ζήτημα είναι πώς θα διασφαλιστούν τα νόμιμα δικαιώματα και τα συμφέροντα των Ρώσων και των Ρωσόφωνων στη νοτιοανατολική Ουκρανία. Θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι αυτό που ονομαζόταν Novorossiya (Νέα Ρωσία) στα χρόνια των τσαρικών ημερών – το Kharkov, το Lugansk, το Donetsk, το Kherson, ο Nikolayev και η Odessa – δεν ήταν μέρος της Ουκρανίας τότε. Αυτά τα εδάφη τα κέρδισαν ο Ποτιόμκιν και η Μεγάλη Αικατερίνη σε μια σειρά από γνωστούς πολέμους. Το κέντρο αυτής της επικράτειας ήταν το Novorossiysk, επομένως η περιοχή ονομάζεται Novorossiya. Δόθηκαν στην Ουκρανία τη δεκαετία του 1920 από τη σοβιετική κυβέρνηση. Η Ρωσία μπορεί να έχασε διοικητικά αυτά τα εδάφη, αλλά οι άνθρωποι παρέμειναν.»
Η Novorossiya περιλαμβάνει χονδρικά τις κόκκινες και κίτρινες περιοχές στον παραπάνω χάρτη. Περιλαμβάνει επίσης τα πολύτιμα αναπτυγμένα σοβιετικά ορυχεία σιδηρομεταλλεύματος και εργοστάσια του Kryvvi Rich δυτικά του ποταμού Δνείπερου.
Ο Καναδός ειδικός στη Ρωσική διπλωματία Πάτρικ Άρμστρονγκ γράφει: «Όπως έγραψα το 2014, εξακολουθώ να πιστεύω ότι η Ρωσία δεν θέλει να αποκτήσει την πλήρη κυριότητα της Ουκρανίας. Πιστεύω ότι η Μόσχα θέλει μια ουδέτερη Ουκρανία, που να παρεμβάλλεται μεταξύ αυτής και του ΝΑΤΟ. Πιστεύω επίσης ότι η Novorossiya, λίγο πολύ στα ιστορικά της σύνορα, όπως διαμορφώθηκαν κατά την ανάκτησή της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, θα είναι ανεξάρτητο κράτος. Η πιθανότητα να παραμείνει τμήμα (επαρχία ή ομόσπονδο κρατίδιο) της Ουκρανίας μάλλον έχει παρέλθει. Η Δύση με την τακτική που ακολούθησε διαμέλισε την Ουκρανία. Η Μόσχα επιλέγει τώρα και η Δύση θα μείνει με το κομμάτι που δεν θέλει η Ρωσία.»
Οι περιοχές που περιγράφονται έχουν σε μεγάλο βαθμό ρωσόφωνους φιλορωσικούς πληθυσμούς. Χθες περίπου 30.000 άνθρωποι έφυγαν από την πολιορκία της Μαριούπολης και αρκετοί από αυτούς μίλησαν σε συνεντεύξεις εναντίον των μελών του Τάγματος του Αζόφ, που κρατούν ακόμη τμήματα της πόλης. Πιθανότατα δεν θα τους πείραζε να γίνουν πολίτες μιας νεοϊδρυθείσας Novorossiya, υπό την προστασία της Ρωσίας. Τα οικονομικά τους συμφέροντα, άλλωστε, προκύπτουν ιδιαίτερα σημαντικά, ως πολιτών ενός μικρότερου ασφαλώς αλλά πλουσιότερου κράτους, αφού η κύρια βιομηχανική περιοχή και η έξοδος της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα, θα περάσουν στην κυριαρχία τους.
Αλλά για να προχωρήσει αυτό το εγχείρημα, θα πρέπει πρώτα η Ρωσία να κερδίσει τον πόλεμο. Πώς θα προχωρήσει λοιπόν ο πόλεμος;
Πιστεύω ότι η Ρωσία, αφού συντρίψει σιγά-σιγά την ουκρανική άμυνα, στη συνέχεια θα προχωρήσει περαιτέρω στα ενδότερα της Ουκρανίας, μέχρι τα νέα σύνορα που θέλει να επιτύχει. Δεν νομίζω ότι θα προχωρήσει στην κατάληψη του Κιέβου. Την απειλεί για να κρατάει δεσμευμένα εκεί τα ουκρανικά στρατεύματα. Άλλωστε, η Μόσχα φημίζεται για τις τεχνικές της παραπλάνησης. Αφού πετύχει την οριοθέτηση των εδαφών που την ενδιαφέρουν, θα βοηθήσει στη διοργάνωση δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία από την Ουκρανία και την δημιουργία του νέου κράτους. Ένας νέος τοπικός στρατός πολιτοφυλακής θα σχηματιστεί, για να υπερασπιστεί αυτό το κράτος που η Ρωσία θα σπεύσει αναγνωρίσει και να υπογράψει μια αμυντική συμφωνία μαζί του.
Καθώς οι περιοχές αυτές είναι σε μεγάλο βαθμό φιλορωσικές, θα υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες για μια εξέγερση στο εσωτερικό τους και έτσι τα ρωσικά στρατεύματα θα μπορούν να επιστρέψουν στη Ρωσία, έχοντας δώσει μακροχρόνια λύση στην ουκρανική απειλή, δημιουργώντας ταυτόχρονα μια ανεπανάληπτη προσφυγική κρίση στην Ευρώπη, η οποία θα κληθεί να απορροφήσει 10 εκατομμύρια πρόσφυγες.
Οι τύχες των λαών παίζονταν πάντα στη διεθνή σκακιέρα και ο Πούτιν είναι καλός παίχτης, όπως δείχνουν τα πράγματα. Θα ανακτήσει, έστω και με χαλαρούς δεσμούς, εδάφη της πάλαι ποτέ Ρωσικής Αυτοκρατορίας και τον απόλυτο έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας. Τους οικονομικούς πόρους που χάνει από την Ευρώπη, τους ανακτά από την πώληση ενέργειας (πετρελαίου και αερίου) στην διψασμένη Κίνα, της οποίας γίνεται στρατηγικός εταίρος στον νέο κόσμο που ανατέλλει με την μετατόπιση του οικονομικού κέντρου από την Δύση στην Ανατολή.
Κερδισμένες από τον πόλεμο βγαίνουν και οι ΗΠΑ. Περιχαρακώνουν τις χώρες του ΝΑΤΟ και συσφίγγουν τις σχέσεις (που είχαν ατονήσει τα τελευταία 20 χρόνια) μαζί τους. Οι επενδύσεις στην άμυνα θα φέρουν δουλειές στην αμυντική τους βιομηχανία. Η αποδέσμευση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο ανοίγει διάπλατα το δρόμο για αύξηση των δικών τους εξαγωγών και μάλιστα στη διπλάσια τιμή! Το αυξημένο ενεργειακό κόστος θα καταστήσει πιο ευάλωτα τα Ευρωπαϊκά προϊόντα στον διεθνή ανταγωνισμό σε σχέση με τα Αμερικανικά. Νέες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν εκεί, για να καλύψουν την αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση κλπ κλπ κλπ…
Η μόνη χαμένη είναι η Ευρώπη και οι λαοί της, που θα πρέπει να προετοιμαστούν για να αντιμετωπίσουν την επερχόμενη απαξίωση των οικονομιών τους, την ανεργία και τη φτώχεια. Πολλές φορές πετάγομαι επάνω, νομίζοντας ότι βλέπω έναν εφιάλτη, ένα κακό όνειρο που θα τελειώσει, που όμως, το βλέπω να βγαίνει αληθινό!