Δεν ξέρω για σας, αλλά μια από τις μεγάλες στιγμές ευδαιμονίας για μένα (τις λίγες που μου δίνουν την αίσθηση της ελευθερίας και με κρατούν μακριά απ’ την περιοριστική πραγματικότητα) είναι η στιγμή που απολαμβάνω τις μικροχαρές της ζωής μέσα από μια σελίδα του διαδικτύου.
Μικροχαρές που με κάνουν να νιώθω ζωγράφος, ποιήτρια, δημιουργός, με μάτια στη γη και τον ουρανό της Πόλης, γιατί η σελίδα ”εκπέμπει” από ‘κει, από την Πρίγκηπο της Κωνσταντινούπολης.
Βουλιάζω στην πολυθρόνα του γραφείου μου και απολαμβάνω τον μικρό παράδεισο με το ελληνικό χρώμα. Είναι η ώρα που η μοναξιά του λόγου χάνει το νόημά της και με επιστρέφει στην πραγματικότητα της ιστορικής μνήμης.
Μέσα απ’ αυτήν ψάχνω να βρω με το ένστικτό μου τις ”Χαμένες Πατρίδες” των παππούδων μου, οι σκιές των οποίων περιπλανιούνται ακόμα εκεί απ’ όπου έφυγαν διωγμένοι, κυνηγημένοι, εκτοπισμένοι ελπίζοντας πως θα αξιωθούν κάποια στιγμή να γυρίσουν στον τόπο που γεννήθηκαν, στη γενέθλια γη τους.
Όμως δεν γύρισαν ποτέ. Έφυγαν απ’ αυτήν τη ζωή, χωρίς να νιώσουν τη χαρά της επιστροφής τους. Έτσι το κάνω εγώ γι’ αυτούς ακολουθώντας τη φωνή του αίματός μου που κουβαλάει τα αρώματα, τα χρώματα, τις μυρωδιές και τις γεύσεις της Ανατολίας..
Η ιστορία των Ελλήνων προσφύγων γίνεται βιωματική μέσα απ’ τις φωτογραφίες που αναρτούν οι απόγονοί τους στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα. Φωτογραφίες από το Ταρλάμπασι (το παραδοσιακό κέντρο της Πόλης), το Τσιχαγγίρι (το ”Κολωνάκι της Κωνσταντινούπολης”), την γραφική οδό Σιρασέλβιλερ με τα αρχοντικά ξενοδοχεία, το Καμπατάσι, την περιοχή του Γαλατά, τα Θεραπειά μέχρι τον Άγιο Στέφανο και τα Ταταύλα,…
Φωτογραφίες που παραπέμπουν στο ”χθες” και το ”σήμερα” της Τουρκίας. Ακολουθώντας τα βήματα των αγνώστων ηρώων τους επιστρέφω στην Βασιλεύουσα και τις ελληνικές συνοικίες της οι οποίες περνάνε αραδιασμένες σε σειρές από μπροστά μου: Το Μέγα Ρέμα, ο Γαλατάς, το Πέραν, το Σταυροδρόμι, το Μακροχώρι, τα Ταταύλα, η Πρίγκηπος…, όλη η Ελλάδα των ”Χαμένων”, αλλά όχι ξεχασμένων ”Πατρίδων” μας με τα ματωμένα ονόματα και τις κομμένες στη μέση αναμνήσεις…
Τα ”Kizil Adalar” (Κόκκινα νησιά), τα Πριγκηπόννησα (Πρώτη, Αντιγόνη, Χάλκη, Πρίγκηπος κλπ) της πατρίδας του μικρασιατικού Ελληνισμού, είναι κολλημένα – θαρρείς – πίσω στον χρόνο. Μοιάζουν σαν να έχουν αποδράσει μαγικά απ’ την εικόνα της σημερινής Τουρκίας που δε θυμίζει σε τίποτα με το προ δεκαετίας ”χθες”…
Το ”χθες” δείχνει φωτεινό, με χρώματα ζωηρά, συνταιριασμένα με αυτά ενός ανέμελου Δεκεμβρίου του παρελθόντος, με τις νοικοκυρές χαμογελαστές να περιμένουν au sommet de l’escalier (στην κορυφή της σκάλας) τους φίλους και τους συγγενείς τους, για να τους συνοδέψουν στο γιορτινό τραπέζι.
Εκεί όπου όλα θυμίζουν τα τσακιστά μύδια της Λωξάντρας, τα χτένια τα ψημένα με το καύκαλό τους πάνω στη χόβολη, το χουνκιάρ-μπεγιεντί (κεμπάπ μοσχαράκι με πουρέ μελιτζάνας), τα κρεατερά ντολμαδάκια της τυλιγμένα σε φύλλα πουράντζας (αρωματικό ”χόρτο της χαράς” με γεύση αγγουριού) και τα γλυκά της: το κυδωνάτο του κουταλιού, ο σιμιγδαλένιος χαλβάς με γαρύφαλλο και καρύδι και οι λουκουμάδες με μυρωδάτο μέλι και κανέλα.
Το κέρας της Αμάλθειας που κρατούσαν οι καλοταϊσμένοι κάτοικοι της Τουρκίας του ”χθες” έχει περάσει ανεπιστρεπτί αφήνοντας άδειες τις αγορές των τροφίμων σήμερα, τη στιγμή που άλλοτε πλημμύριζαν από κόσμο ο οποίος ξεχυνόταν στους δρόμους με γεμάτες τις τσέπες του και έφευγε φορτωμένος με ό,τι επιθυμούσε.
Φορτωμένος με φρέσκους και ξερούς καρπούς, μαύρο χαβιάρι, αρμαθιές από τσίρους, μύδια, καλκάνια, αστακούς, παστουρμάδες, κάστανα, χαρούπια και γλυκοσούτζουκα από χυμό σταφυλιών. Για τους δικούς μας της μειονότητας τον πρώτο λόγο είχαν, τέτοιο καιρό, οι κούρκοι (γαλοπούλες), τα μπούτια τα χοιρινά και τα ρόδια που έριχναν στις αυλές των σπιτιών τους το βράδυ της Πρωτοχρονιάς οι Ομογενείς, για να σκορπίσουν ”μπερεκέτια” (πλούτη) στα σπίτια τους,
Κατάνυξη, ιεροτελεστία η ώρα του φαγητού για Τούρκους και Έλληνες της Πόλης, που ήταν καλοφαγάδες ανέκαθεν. Όμως όλα τα ωραία τελειώνουν κάποια στιγμή και αμφότεροι βρέθηκαν στην ίδια θέση που ήμασταν εμείς το 2015. Τα ”μπερεκέτια” τους χάθηκαν σαν το όνειρο την ώρα που η τουρκική οικονομία παραπαίει.
Παραπαίει, αλλά ο Ταγίπ Ερντογάν δε φαίνεται να το συνειδητοποιεί αυτό, γιατί συνεχίζει απτόητος την διεκδικητική στρατηγική του που στηρίζεται στο όραμα της ”Γαλάζιας πατρίδας” του και έχει στραμμένο τον προσανατολισμό της στην Κύπρο, το Αιγαίο και εσχάτως την Αλεξανδρούπολη λόγω της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ.
Προς ώρας βέβαια αυτές δεν συνιστούν απειλή για την Τουρκία, αφού η μεγαλύτερη απειλή – όπως αποτυπώνεται δημοσκοπικά – είναι ο διχασμός της χώρας. Ήδη τα εξωπραγματικά ποσοστά του κυβερνητικού συνασπισμού Ερντογάν (του AKP) — Μπαχτσελί (του MHP) έχουν προσγειωθεί στο 40% ισοφαρίζοντας τα ποσοστά των δυο μεγαλύτερων κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Το χειρότερο όμως για τον Ερντογάν δεν προέρχεται απ’ τα αντιπολιτευτικά ”φίδια” που τον ζώνουν (κεμαλιστές, γκιουλενιστές, Κούρδοι) ή τους Ρώσους και τους Αμερικανούς (οι οποίοι μαζί με τους Γάλλους ετοιμάζονται να του χαλάσουν τα σχέδια στην Κύπρο, όπου ξεκινούν γεωτρήσεις), αλλά από τον τουρκικό λαό που έχει φρυάξει εναντίον του και δείχνει αποφασισμένος να μην του ανανεώσει για 19η φορά την παραμονή του στην εξουσία.
Η οργισμένη οχλοβοή αγανάκτησης και η πολιτική ασφυξία πήραν την ανηφόρα κλιμάκωσης τα τρία τελευταία χρόνια, αλλά ποτέ σ’ αυτό το διάστημα δεν ήταν τόσο εξουθενωτική για τον λαό η οικονομική κρίση, ώστε να φτάσει να διαδηλώνει με αίτημά του την προσφυγή στις κάλπες ενάμιση χρόνο πριν την ολοκλήρωση της τελευταίας θητείας του Τούρκου Προέδρου.
Κι αυτό γιατί, εντωμεταξύ, η καταστροφική οικονομική του πολιτική επιβαρύνεται μέρα με την μέρα από τον ισλαμικό εθνικισμό και μεγαλοϊδεατισμό του για χάρη των οποίων θυσιάζονται οι βιοποριστικές ανάγκες των Τούρκων.
Έτσι τα ”μπερεκέτια” (πλούσιες αμοιβές) της πρώτης δεκαετίας διακυβέρνησης του Ταγίπ Ερντογάν περιορίστηκαν στις τσέπες των πολιτών δραστικά (βασικός μισθός αξίας 350 ευρώ) μέχρι που έγιναν ψιχία (200 ευρώ περίπου), ενώ εκτινάχθηκε η τιμή στο κουλούρι (κατά 40%), το γάλα (κατά 46%) και το αυγό (δυο λίρες το ένα από μία), με πληθωρισμό να τείνει να φτάσει στο ανώτατο όριο του 60% λόγω των συνεχών ανατιμήσεων.
Κι αυτό — σε συνδυασμό με την νέα κατάρρευση της τουρκικής λίρας (μείωση κατά 15% της αξίας της), το μη εξυπηρετήσιμο χρέος των τουρκικών επιχειρήσεων μετά την άνοδο της ισοτιμίας του δολαρίου και τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου, του πετρελαίου και των τροφίμων διεθνώς — οδήγησε την Τουρκία προ των πυλών της χρεοκοπίας και τους πολίτες να λένε το ψωμί ψωμάκι στημένοι στη σειρά, για να αγοράσουν με δελτίο βασικά τρόφιμα (λάδι, ζάχαρη, αλεύρι).
Τα εν λόγω δραματικά γεγονότα, όπως ήταν αναμενόμενο, διαμόρφωσαν εμφυλιοπολεμικά κοινωνικά μέτωπα στην Τουρκία τα οποία στηρίζονται σε διαφορετικές στρατηγικές: στους Ευρωπαϊστές (οι οποίοι ασπάζονται τις Δυτικές αξίες και προσβλέπουν στην είσοδο της Τουρκίας στην ΕΕ) και τους Ευρασιάτες, που θέλουν να γυρίσουν την πλάτη στη Δύση και να στραφούν στην Ανατολή.
Τα δεδομένα όχι μόνο δεν πρέπει να εφησυχάζουν Ελλάδα και Κύπρο λόγω του κοινωνικού διχασμού ο οποίος ανοίγει το δρόμο και για πολιτικές αναταραχές στην Τουρκία, αλλά να επιστήσουν την προσοχή αμφοτέρων για ύψιστη επιτήρηση στα ηπειρωτικά και θαλάσσια σύνορα, καθώς είναι πολύ πιθανόν ο Ταγίπ Ερντογάν να θελήσει να εξαγάγει με επιθετικές κινήσεις την οικονομική κρίση η οποία οδήγησε ήδη τους Τούρκους από το κέρας της Αμάλθειας στο άδειο πιάτο…
Κρινιώ Καλογερίδου (Βούλα Ηλιάδου, συγγραφέας)