Του Θεόδωρου Καρυώτη
Η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτουν, αναμφίβολα, μεγάλα θαλάσσια σύνορα, που όμως δεν είναι μόνο τα χωρικά της ύδατα αλλά και οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) των κρατών-μελών της!
Η ΑΟΖ της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί τη μεγαλύτερη ΑΟΖ στην υφήλιο. Έτσι η ΑΟΖ αποκτά ταυτόχρονα και μια σημαντική γεωπολιτική σημασία, που έχει υποβαθμισθεί μέχρι σήμερα από τις Βρυξέλλες.
Ένα έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «The EU and Ιnternational Οcean Governance» σημειώνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει την μεγαλύτερη ΑΟΖ στον κόσμο, που εκτείνεται σε 20 εκατ. τετραγωνικά χιλόμετρα, δηλαδή οι θάλασσές της είναι 380% μεγαλύτερες από το έδαφος της.
Το πιο σημαντικό όμως στοιχείο αυτού του εγγράφου είναι ο επόμενος χάρτης (πολύ πριν τον Χάρτη της Σεβίλλης) που δείχνει τις ΑΟΖ όλων των κρατών της ΕΕ και όπου, ξεκάθαρα, καθορίζεται όχι μόνο η ΑΟΖ της Ελλάδας αλλά επιβεβαιώνεται ότι η χώρα μας έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο.
Επίσημος Χάρτης των ΑΟΖ της Ευρώπης
Ο χάρτης αυτός πρέπει να χρησιμοποιηθεί από την ελληνική κυβέρνηση ως όπλο κατά των εξωφρενικών απαιτήσεων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας του 1982 (UNCLOS), στο Μέρος XVIΙ, Παράρτημα IX, δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής Διεθνών Οργανισμών αμέσως μετά τη συμμετοχή της απολύτου πλειοψηφίας των κρατών-μελών της. Ήδη όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ καθώς και η ίδια η ΕΕ έχουν επικυρώσει αυτή τη Σύμβαση.
Με βάση τα άρθρα 309 και 310 δεν επιτρέπεται να διατυπωθούν επιφυλάξεις ή εξαιρέσεις, όταν τα διάφορα κράτη καταθέτουν την επικύρωση της Σύμβασης. Έτσι, τα κράτη-μέλη δεν μπορούν να προβάλουν επιφυλάξεις σχετικά με τις αρμοδιότητες που έχουν μεταβιβάσει στην ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση ως ΕΟΚ τότε υπέγραψε την Τελική Πράξη της Σύμβασης του Δίκαιου της Θάλασσας τον Δεκέμβριο του 1982 στο Montego Bay της Τζαμάικας, έκανε την ακόλουθη δήλωση:
- «Η Κοινότητα σημειώνει ότι τα Κράτη-Μέλη της έχουν μεταβιβάσει σ’ αυτήν τις αρμοδιότητες που αφορούν στην διατήρηση και διαχείριση των αλιευτικών τους πόρων. Επομένως, στα θέματα αλιείας μόνο η Κοινότητα μπορεί να υιοθετήσει τους σχετικούς κανόνες και κανονισμούς (οι οποίοι εκτελούνται από τα Κράτη-Μέλη) και έχει την δυνατότητα να προβαίνει σε συμφωνίες με τρίτα Κράτη ή με διεθνείς οργανισμούς.»
Σήμερα το μήκος των ακτών της ΕΕ των 28 ξεπερνάει τα 66.000 χλμ. και η Ελλάδα διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτή από όλα τη κράτη-μέλη,που φτάνει τα 16,465 χλμ., καθώς επίσης και τα περισσότερα νησιά και νησίδες που αριθμούν 3.100, εκ των οποίων τα 2.463 βρίσκονται στο Αιγαίο Πέλαγος. Βέβαια αν υπολογισθούν και οι βραχονησίδες, τότε ξεπερνούν τις 10.000. Συγκριτικά, οι ακτές των ΗΠΑ είναι 20.000 χλμ., της Λατινικής Αμερικής 25.000 χλμ., της Αφρικής 30.000 χλμ. και της Αυστραλίας 26.000 χλμ.
- Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τις θαλάσσιες και χερσαίες εκτάσεις της Ε.Ε.
Χερσαία Έκταση: 5.259.416 χλμ2
ΑΟΖ: 7.044.342 χλμ2
Υφαλοκρηπίδα: 1.923.935 χλμ2
Χωρικά Ύδατα: 1.152.126 χλμ2
Το 2013 ήταν μια σημαντική και κρίσιμη χρονιά για τα θέματα της ΑΟΖ, γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια νέα μελέτη με τίτλο «Βελτιώνοντας τη διακυβέρνηση του θαλάσσιου χώρου: Μια ευκαιρία για Γαλάζια Ανάπτυξη στη Μεσόγειο Θάλασσα».
Αυτή η μελέτη υπογραμμίζει ότι η δημιουργία Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών στη Μεσόγειο Θάλασσα θα ωφελήσει την Γαλάζια Ανάπτυξη της Ε.Ε. Η μελέτη παρουσιάζει μια οικονομική ανάλυση για την αξία θέσπισης ΑΟΖ από τα ευρωπαϊκά κράτη, ως προέκταση του σχεδίου «Γαλάζια Ανάπτυξη» της Ευρώπης.
Η στρατηγική της Γαλάζιας Ανάπτυξης έχει σκοπό την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και απασχόλησης στην θαλάσσια οικονομία, ώστε να βοηθήσει την οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης. Το 2013 η θαλάσσια οικονομία πρόσφερε εργασία σε 5,4 εκ. κατοίκους και η αξία της ανέρχονταν στα 500 δις. ευρώ. Είχε τότε υπολογιστεί ότι το μέχρι το 2020 θα προσέφερε εργασία σε 7 εκ. κατοίκους και η αξία της θα άγγιζε τα 5 δις. ευρώ. Αλλά αυτοί οι αριθμοί θα ωχριούν μπροστά στα έσοδα από την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων όχι μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και σε όλη την περιοχή της Μεσογείου, όπου έχουν ακτές τα κράτη της Ε.Ε.
Έτσι η μελέτη αυτή προτρέπει τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου να προβούν στην ανακήρυξη και οριοθέτηση των ΑΟΖ τους.
Συγκεκριμένα τονίζει:
«Γύρω από αυτή την στρατηγική και κρίσιμη από κάθε πλευρά θαλάσσια λεκάνη, το λίκνον του δυτικού μας πολιτισμού, ελάχιστα παράκτια κράτη έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ. Αυτή η πρωτοβουλία της ΕΕ μπορεί να πυροδοτήσει μια σειρά από τέτοιες διεκδικήσεις με βάση τη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Ο πασιφανής στόχος είναι η εξερεύνηση του πλούτου της Μεσογείου Θάλασσας, αλλά πιθανώς ακόμα περισσότερο των υδρογονάνθράκων που βρίσκονται στα βάθος των βυθών της. Γιατί δεν πρέπει η ΕΕ να περιμένει καλύτερες ειρηνικές περιόδους για να προβεί στην εκτέλεση αυτού του σχεδίου.
Αντιλαμβανόμαστε ότι η μελέτη γίνεται ακόμα πιο σημαντική μετά τις τελευταίες ανακαλύψεις των τεράστιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου που έχουν εντοπιστεί στην περιοχή ανάμεσα στη Κύπρο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Και δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχει ήδη ένδειξη που υποστηρίζεται από επιστημονικά δεδομένα ότι υφίστανται και άλλα κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Μέσα στις ΑΟΖ των 200 ν.μ. των κρατών-μελών της ΕΕ, το μεγαλύτερο ποσοστό της Μεσογείου σε αλιεία και σε υδρογονάνθρακες θα είναι ευρωπαϊκή ιδιοκτησία.
- Χωρίς να έχουν συμφωνηθεί, ανακηρυχθεί και οριοθετηθεί ΑΟΖ, η εκμετάλλευση του πλούτου που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του νερού είναι αδύνατη.
Επομένως, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα πρέπει, με εμμονή να ακολουθήσουν μια στρατηγική με βάση αυτά τα δεδομένα. Ο στόχος δεν είναι τίποτα λιγότερο από την επίτευξη ενεργειακής αυτάρκειας στην διψασμένη για υδρογονάνθρακες γερασμένη μας ήπειρο.»
Οι απειλές του Ερντογάν δεν φοβίζουν την Ελλάδα και τους Έλληνες, αλλά ήρθε η ώρα της οριοθέτησης ΑΟΖ ανάμεσα στα δυο κράτη της ΕΕ, την Ελλάδα και την Κύπρο, που έχει καθυστερήσει για πολλά χρόνια. Αυτή η οριοθέτηση καταργεί αυτόματα και το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει, επιτέλους, να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, πριν είναι πολύ αργά, διότι εάν γίνει μια οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Τουρκία, η Ευρώπη θα στερηθεί όχι μόνο ένα μέρος της ΑΟΖ της αλλά και του ορυκτού της πλούτου.
Αλλά σε περίπτωση που δοθεί εντολή από την ΕΕ να οριοθετηθεί ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κύπρο, είναι σίγουρο ότι η Τουρκία θα καταφύγει εκ νέου στην προσφιλή της τακτική των απειλών, αλλά τότε θα είναι αναγκασμένη να επεκτείνει το casus belli και κατά της ΕΕ.
Ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος έχει γίνει μεγάλος οπαδός της ΑΟΖ και στο τελευταίο άρθρο του τόνισε:
«Είναι θεσμικώς αυτονόητο ότι η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) των Κρατών-Μελών είναι και ΑΟΖ της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και υπ’ αυτό το πρίσμα τίθεται το νομικό -και, κατ’ επέκταση, πολιτικό- ζήτημα της υποχρέωσης και της μορφής σύμπραξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην όλη διαδικασία οριοθέτησης της ΑΟΖ κάθε Κράτους-Μέλους κυρίως με τρίτα προς αυτήν Κράτη.
Επιπροσθέτως, η σύμπραξη αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης νοείται στο σύνολο της διαδικασίας οριοθέτησης της ΑΟΖ με τα τρίτα Κράτη, ήτοι από το προκαταρκτικό στάδιο του προσδιορισμού των εκατέρωθεν ακτών ως το κύριο στάδιο, που καταλήγει στην σύναψη της αντίστοιχης συμφωνίας, ύστερα από την χάραξη, αναλόγως, της μέσης γραμμής ή της μέσης απόστασης μεταξύ των Κρατών, από την εξέταση της ιδιομορφίας της ad hoc περιοχής και από την εντεύθεν αναζήτηση της, επίσης ad hoc, δίκαιης λύσης.
Τέλος, η κατά τ’ ανωτέρω σύμπραξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης νοείται πάντοτε, με την μορφή μιας οιονεί «πρόσθετης παρέμβασης», υπέρ των θέσεων του Κράτους-Μέλους, το οποίο έχει την πρωτοβουλία οριοθέτησης της δικής του ΑΟΖ.»
Και στην τελευταία ομιλία του στην Καλαμάτα κατέληξε λέγοντας:
- «Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα υπερασπισθούμε το Έδαφος, τα Σύνορα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη μας, που είναι Έδαφος, Σύνορα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Βέβαια οι Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι τους φέρνουμε σε δύσκολη θέση, όταν απαιτούμε πράγματα, που υποτίθεται δεν πρέπει να ζητούμε από τους εταίρους μας, όπως να δηλώσουν ότι το Καστελόριζο δεν είναι μόνο νησί της Ελλάδας αλλά και νησί της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πολύ φοβούμαι ότι η ΕΕ δεν θα ζητήσει από την Ελλάδα και την Κύπρο να οριοθετήσουν την ΑΟΖ τους παρότι δίνει συνεχώς εντολές στα κράτη-μέλη της για διάφορα πολιτικά και οικονομικά θέματα, αλλά φαίνεται ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν μόνο υποχρεώσεις και όχι δικαιώματα. Φανταστείτε τις ΗΠΑ, όταν υπάρξει μια διαφορά ανάμεσα στη Φλόριδα και στη Κούβα, να δηλώσουν ότι δεν εμπλέκονται σε αυτή τη διένεξη, γιατί δεν θέλουν να δυσαρεστήσουν τη Κούβα!
Τέλος, η Ευρώπη μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες κυνηγούν τους Κινέζους στην Νότια Σινική Θάλασσα για τις παραβιάσεις των ΑΟΖ πέντε γειτονικών κρατών, αλλά δεν κάνουν το ίδιο με παρόμοιες παραβιάσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι καιρός να λάβετε ξεκάθαρη θέση υπέρ του διεθνούς δικαίου και σε αυτή την περίπτωση πρόεδρε Μπάιντεν.
ΑΠΟ ΤΟ HELLAS JOURNAL