Η ευρωατλαντική προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων διαφημίζεται χρόνια τώρα ως η διέξοδος που θα φέρει την πολιτική ειρήνη στις χώρες της περιοχής. Στο πλαίσιο αυτό άλλωστε υπερθεματίστηκε από Αθήνα, Σκόπια και Βρυξέλλες και ο ρόλος της συμφωνίας των Πρεσπών. Η εικόνα, ωστόσο, που έδειχναν χθες τα δυτικά Βαλκάνια ήταν εντελώς διαφορετική, αφού στην Αλβανία, στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο διαδηλωτές απέκλεισαν κυβερνητικά κτίρια.
Στο Βελιγράδι, περίπου δύο χιλιάδες άτομα περικύκλωσαν την Κυριακή το προεδρικό μέγαρο, την ώρα που ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, έδινε συνέντευξη Τύπου, επικρίνοντας την αντιπολίτευση για τα επεισόδια της περασμένης νύχτας στο κτίριο της δημόσιας τηλεόρασης. Ο Βούτσιτς καταδίκασε την εισβολή των διαδηλωτών στο κτίριο της τηλεόρασης, αποκάλεσε «φασίστες και κλέφτες» τους ηγέτες της αντιπολίτευσης και τους κατηγόρησε ότι δρουν με την υποστήριξη των Αλβανών του Κοσόβου και την ανοχή δυτικών χωρών.
Το προεδρικό μέγαρο στο Βελιγράδι δεν ήταν βέβαια αποκλεισμένο από καμιά λαοθάλασσα, αφού στην κινητοποίηση μετείχαν περίπου δύο χιλιάδες πολίτες. Ο Βούτσιτς πάντως, τον οποίο οι συνεργάτες του ενημέρωναν συνεχώς, με σημειώματα, για την «πολιορκία» είπε ότι δεν θα ικανοποιήσει κανένα αίτημα της αντιπολίτευσης ακόμη και αν κατεβάσει στους δρόμους εκατό χιλιάδες διαδηλωτές.
Σε ένα από αυτά τα σημειώματα μάλιστα, σύμφωνα με τον Βούτσιτς, οι Σέρβοι του Κοσόβου εξέφραζαν την ετοιμότητά τους να μεταβούν στην σερβική πρωτεύουσα προκειμένου να τον υπερασπιστούν. Ανάλογες κινήσεις έγιναν και τον περασμένο μήνα, όταν, κατά την διάρκεια της επίσκεψης Πούτιν, Σέρβοι από το Κόσοβο και την Βοσνία πήγαν στο Βελιγράδι για να υποστηρίξουν τον πρόεδρο της Σερβίας.
Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης, οι οποίοι πρωτοστάτησαν και στην απόπειρα κατάληψης της κρατικής τηλεόρασης, ήταν έξω από το προεδρικό μέγαρο και δήλωναν ότι οι διαδηλωτές θα συνεχίσουν τον αποκλεισμό, εμποδίζοντας την έξοδο του προέδρου. Ο Βούτσιτς πάντως, προφανώς για να χαλαρώσει, αλλά και για να περάσει η ώρα, μετά την ενημέρωση των δημοσιογράφων έπαιξε μια παρτίδα σκάκι με τον υπουργό Εσωτερικών, ενώ αποχωρώντας αργότερα από το προεδρικό μέγαρο χαιρέτισε όσους διαδηλωτές είχαν απομείνει.
Η Σερβία και και το «μακεδονικό» σενάριο
Ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης «Συμμαχία για την Σερβία» (SzS) διοργανώνει εδώ και τρεις μήνες διαδηλώσεις κατά του Σέρβου προέδρου, τον οποίο καταγγέλλει ως ψεύτη. Επικεφαλής των κινητοποιήσεων είναι ο αρχηγός του κόμματος Dveri, Μπόσκο Ομπράντοβιτς, ο οποίος στις προεδρικές εκλογές ήταν στα αζήτητα, συγκεντρώνοντας μόλις το 2,5%. Μαζί του είναι και ο επιχειρηματίας ΜΜΕ και πρώην δήμαρχος του Βελιγραδίου, Ντράγκαν Τζίλας. Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως, ότι σε εκείνες τις εκλογές ο Βούτσιτς συγκέντρωσε ποσοστό 55% και εξελέγη από την πρώτη ψηφοφορία.
Οι δύο «ηγέτες» της σερβικής αντιπολίτευσης πρωτοστάτησαν στην απόπειρα κατάληψης, από περίπου 500 διαδηλωτές, της κρατικής σερβικής τηλεόρασης, στην διάρκεια της οποίας απαίτησαν να παραιτηθεί ο γενικός διευθυντής της ή να δεσμευτεί ότι θα τους φιλοξενούσε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων. Η αστυνομία εκκένωσε τελικά το κτίριο, κουβαλώντας έναν-έναν έξω τους διαδηλωτές, οι οποίοι είχαν εισβάλλει χωρίς βία, αφού οι φύλακες τους άνοιξαν τις πόρτες.
Η σερβική αντιπολίτευση ζητά την παραίτηση Βούτσιτς και την δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για την διεξαγωγή «δημοκρατικών» εκλογών. Η κυβέρνηση από την πλευρά της, όπως είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εσωτερικών Νέμποϊσα Στεφάνοβιτς, τους κατηγορεί ότι «προσπαθούν να εφαρμόσουν το μακεδονικό σενάριο και να ανατρέψουν την νόμιμη εξουσία». Ο Στεφάνοβιτς αναφερόταν φυσικά στις εξελίξεις στα Σκόπια και τα επεισόδια στην Βουλή από το VMRO, πριν από δύο χρόνια.
Οι κινητοποιήσεις γίνονται βέβαια σε μία περίοδο που ο Βούτσιτς προωθεί έναν συμβιβασμό στο θέμα του Κοσόβου, δεχόμενος επικρίσεις από εθνικιστικούς κύκλους, αλλά και από την σερβική εκκλησία. Γίνονται όμως και σε μια περίοδο που ο Σέρβος πρόεδρος προωθεί την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και την διαβαλκανική συνεργασία, διατηρώντας ωστόσο τις μακραίωνες σχέσεις με την Ρωσία. Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στην πρόσφατη επίσκεψη Πούτιν, κατά την διάρκεια της οποίας υπογράφτηκαν δεκάδες διμερείς συμφωνίες. Η Σερβία αποτελεί άλλωστε την χώρα, στην οποία η Μόσχα έχει την μεγαλύτερη διείσδυση από οποιοδήποτε άλλο κράτος των Βαλκανίων.
Μαυροβούνιο και Αλβανία
Διαδηλώσεις είναι σε εξέλιξη όμως, τους τελευταίους δύο μήνες, και στο γειτονικό Μαυροβούνιο, όπου, το Σάββατο, χιλιάδες πολίτες βγήκαν και πάλι στους δρόμους της Ποντγκόριτσα, ζητώντας την παραίτηση του προέδρου Μίλο Τζουκάνοβιτς.
Σε αυτήν την πέμπτη κινητοποίησή τους, οι διαδηλωτές, κυρίως φοιτητές και μέλη οργανώσεων φώναζαν συνθήματα όπως «Μίλο κλέφτη» και κατηγορούσαν τον πρόεδρο για κατάχρηση εξουσίας, ρουσφετολογία και χρηματισμό. Οι διαδηλώσεις στο Μαυροβούνιο ξεκίνησαν όταν ο επιχειρηματίας και πρώην σύμμαχος του Τζουκάνοβιτς, Ντούσκο Κνέζεβιτς, κατηγόρησε τον πρόεδρο και το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα των Σοσιαλιστών για «σκοτεινές» οικονομικές συμφωνίες.
Ο 57χρονος Τζουκάνοβιτς, ο οποίος κυβερνά την χώρα τα τελευταία τριάντα χρόνια άλλοτε ως πρόεδρος και άλλοτε ως πρωθυπουργός, αρνείται τις κατηγορίες, όπως άλλωστε κάνει και το κυβερνών σοσιαλιστικό κόμμα. Ο Κνέζεβιτς κατηγορείται για απάτη και ξέπλυμα βρόμικου χρήματος από τις εισαγγελικές αρχές, οι οποίες έχουν εκδώσει και διεθνές ένταλμα σύλληψης για τον φυγόδικο τραπεζίτη που έχει καταφύγει στη Βρετανία.
Την ώρα πάντως που ο Βούτσις κατηγορείται στην Σερβία ως «ψεύτης» και ο Τζουκάνοβιτς στο Μαυροβούνιο ως «κλέφτης», στην Αλβανία η αντιπολίτευση κατηγορεί τον πρωθυπουργό Έντι Ράμα ως «διεφθαρμένο» που εναγκαλίζεται το έγκλημα. Για τον λόγο αυτό συγκέντρωσε χθες για τρίτη φορά στα Τίρανα διαδηλωτές από όλη την χώρα, ζητώντας την διεξαγωγή πρόωρων εκλογών. Διαφορετικές δεν είναι όμως μόνον οι κατηγορίες που αποδίδει η αντιπολίτευση στην κυβέρνηση σε κάθε μια από τις τρεις βαλκανικές χώρες. Διαφέρει και ο τρόπος που οι κυβερνήσεις αντιδρούν στις κινητοποιήσεις.
Έτσι, ο Βούτσιτς αντιμετωπίζει τους διαδηλωτές παίζοντας σκάκι, ο Τζουκάνοβιτς λέει ότι οι διαδηλώσεις είναι σεβαστές αρκεί να μην γίνονται επεισόδια και ο Ράμα τους διαλύει με δακρυγόνα και αντλίες νερού. Αυτό συνέβη και αυτό το Σάββατο στα Τίρανα, όταν μια μικρή ομάδα διαδηλωτών άρχισε να πετά πέτρες στους αστυνομικούς που φρουρούσαν το κοινοβούλιο.
Η Αλβανία είναι άλλωστε η μοναδική από τις τρεις χώρες στην οποία έγιναν, τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την ΕΕ, συστάσεις προς όλες τις πλευρές για αυτοσυγκράτηση. Η ΕΕ μάλιστα επέκρινε την απόφαση των βουλευτών της αντιπολίτευσης να παραιτηθούν προκειμένου να προκαλέσουν την διεξαγωγή πρόωρων εκλογών. Και οι τρεις χώρες πάντως, σε διαφορετική βεβαίως βαθμίδα, βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για ένταξη στην ΕΕ, ενώ το Μαυροβούνιο είναι ήδη και μέλος του ΝΑΤΟ.