Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο οι πολιτικοί σχηματισμοί να υιοθετούν άστοχες ονομασίες. Δεν είναι όλα τα κόμματα, ή εδώ που τα λέμε και κράτη, που αυτοαποκαλούνται δημοκρατικά στην πραγματικότητα τέτοια. Αλλά στη Βουλγαρία, η ομάδα γνωστή ως “Ενωμένοι Πατριώτες” έχει υιοθετήσει μία εκ των πραγμάτων άστοχη ονομασία.
Ας αφήσουμε κατά μέρος τη χρήση της λέξης “πατριώτης”, για πολλές δεκαετίες έναν καταχρηστικά χρησιμοποιημένο όρο κι ας εξετάσουμε τη χρήση της λέξης “ενωμένοι”.
Δημιουργημένο από το Εθνικό Μέτωπο για τη Σωτηρία της Βουλγαρίας (National Front for the Salvation of Bulgaria) (NFSB), του Valeri Simeonov, το VMRO του Krassimir Karakachanov και την Ataka του Volen Siderov, οι Eνωμένοι Πατριώτες κατέβηκαν για πρώτη φορά μαζί στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου του 2016 και στη συνέχεια στις πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές του Μαρτίου του 2017.
Σε μια πλατφόρμα που συγκεντρώνει τις κοινές υπερεθνικιστικές, ακροδεξιές και λαϊκίστικες πολιτικές και προτάσεις τους, η θέση τους στις εκλογές του 2017, ως τρίτη μεγαλύτερη ομάδα στην Εθνοσυνέλευση, τους απέφερε μια θέση στο κυβερνητικό τραπέζι.
Δύο από τους τρεις συνιδρυτές, Simeonov και Karakachanov, έγιναν αναπληρωτές πρωθυπουργοί με ισχυρά χαρτοφυλάκια. Ο Simeonov ορίστηκε επίσης και αρχηγός της κοινοβουλευτικής ομάδας των Ενωμένων Πατριωτών. Όπως κάθε κυβερνητικός μειονοτικός εταίρος ξεκίνησαν την προσπάθεια να γίνουν η ουρά που κουνάει το σκύλο.
Κανένας από τους συν-αρχηγούς δεν είναι νεοφερμένος στην πολιτική, αν και η σταδιοδρομία τους ποικίλλει. Ούτε πρωτογνωρίστηκαν όταν σχημάτισαν τον συνασπισμό τους.
Η μακρύτερη προϊστορία είναι αυτή μεταξύ του Simeonov και του Siderov. Ο Simeonov, πριν από αρκετά χρόνια ίδρυσε τον τηλεοπτικό σταθμό “Skat” στην πατρίδα του το Μπουργκάς. Ο πιο δημοφιλής παρουσιαστής του ήταν ο Siderov, ο οποίος εξαπέλειε χείμαρρες υπερεθνικιστικού συναισθήματος προς ένα μέρος της κοινωνίας που διψούσε για αυτή την τροφή. Όλα τα πράγματα που είναι γνωστά από τους πιο ακροδεξιούς ομιλητές στην Ευρώπη – ισχυρισμοί περί ολέθριου ελέγχου από αλλοδαπούς, ρητορική εναντίον μεταναστών, επιβεβαιώσεις αφοσίωσης στον ορθόδοξο χριστιανισμό της Ανατολής, μηνύματα κατά των LGBT, και η ειδικότητα των Βαλκανίων, την αποστροφή τόσο προς την Οθωμανική κυριαρχία και την μετέπειτα διάδοχό της Τουρκία.
Μετά από μερικά χρόνια όμως, οι Simeonov και Siderov απομακρύνθηκαν, μέχρι που τελικά η σχέση τους διερράγη εντελώς. Ο Siderov έκανε αισθητή την παρουσία του στην πολιτική σκηνή του τόπου στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2005, προκαλώντας έκπληξη στους περισσότερους δημοσκόπους και τους ειδήμονες, όντας η τέταρτη μεγαλύτερη ομάδα στην Εθνοσυνέλευση. Λίγες μόνο μέρες πριν από τις εκλογές έγινε προφανές ότι ένα κόμμα που ήταν το αντικείμενο χλευασμών θα είχε τώρα φωνή στο νομοθετικό όργανο της Βουλγαρίας.
Το 2006 επιφύλασσε ακόμα μεγαλύτερες εκπλήξεις, καθώς ο Siderov πέρασε στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, όπου νικήθηκε την τελευταία στιγμή χάρις σε έναν άτυπο συνασπισμό, ο οποίος υποστήριξε τον τότε πρόεδρο του βουλγαρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, Georgi Purvanov. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη και οι κεντροδεξιοί ψήφησαν υπέρ του Purvanov, ως το μικρότερο από τα δύο κακά, ειδικά καθώς η Βουλγαρία όδευε προς την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιανουάριο του 2007.
Τα επόμενα χρόνια παρατηρήθηκε σταδιακή πτώση για την Ataka, ενώ ούτε το NFSB του Simeonov εξελίχτηκε ποτέ σε υπολογίσιμη δύναμη (εκτός από δημοτικές ψήφους στο Μπουργκάς), ενώ στα ίδια επίπεδα κυμαίνονταν και η VMRO του Karakachanov.
Ο Siderov έχει επίσης προϊστορία με τον Boiko Borissov, που τώρα είναι στην τρίτη του θητεία ως πρωθυπουργός. Ανεπίσημα, η Ataka του Siderov βοήθησε την πρώτη (μειοψηφική) κυβέρνηση του Borissov να παραμείνει στην εξουσία. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της θητέιας της καταδικασμένης κυβέρνησης “Oresharski” το 2013/14, ο Siderov παρείχε τη ζωτική ψήφο που για κάποιο χρονικό διάστημα διατηρούσε στην εξουσία αυτή που έμελε να μείνει στη ιστορία ως η λιγότερο δημοφιλής κυβέρνηση της πρόσφατης ιστορίας της Βουλγαρίας.
Μέχρι το 2015, οι ακροδεξιoί και εθνικιστικοί σχηματισμοί της Βουλγαρίας δεν συμβάδιζαν με το ρυθμό ανάπτυξης των ομολόγων αλλού στην Ευρώπη. Ωστόσο, ενθυμούμενος κάποιος τη σημαντική απόδοση της Ataka στις εκλογές το 2005 και το 2006, ήταν σαφές ότι υπήρχε ένα εκλογικό σώμα που ενστερνίζονταν αυτές τις απόψεις, αλλά ήταν χωρισμένο σε τρία ή περισσότερα μέρη (η Βουλγαρία έχει μερικά μειονοτικά κόμματα με ιδιαίτερα ακραίες απόψεις, που σπάνια ακούγονται μεταξύ των εκλογών).
Πηγαίνοντας το χρόνο μπροστά μέχρι το 2017, με τους Ενωμένους Πατριώτες τώρα στην κυβέρνηση, και με ένα κοινό πρόγραμμα διακυβέρνησης με το κόμμα GERB του Borissov, έγινε εμφανές ότι, για παράδειγμα, η ρητορική του Borissov για τους μετανάστες και τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ μετατοπίστηκε σημαντικά προς τα δεξιά.
Υπάρχει μια ευρύτερη λανθασμένη πεποίθηση στη σημερινή Ευρώπη. Αυτή είναι ότι η φαινομενική ήττα των ακροδεξιών κομμάτων και πολιτικών, στις εκλογές στη Γαλλία για παράδειγμα, αλλά και αλλού, είναι αιτία για εφησυχασμό, ότι οι δηλωμένες φιλελεύθερες και προοδευτικές αξίες της Ευρώπης που κατοχυρώνονται σε επίπεδο ΕΕ παραμένουν αδιάρηκτες. Αυτό είναι μια παρανόηση. Η δύναμη των ακροδεξιών, εθνικιστικών, λαϊκιστικών και ξενοφοβικών κομμάτων έχει μετατοπίσει την επικρατούσα τάξη εμείλικτα πιο κοντά στις πολιτικές τους, προσπαθώντας να αποτρέψει την απειλή της απώλειας της επίσημης εξουσίας. Με αυτόν τον τρόπο, τα κόμματα αυτά έχουν αποκτήσει ανεπίσημη εξουσία.
Αλλά μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι συγκρούσεις – προσωπικές ή όχι – γίνονταν εμφανείς εντός των Ενωμένων Πατριωτών. Έγινε γνωστό ότι ο Simeonov βρισκόταν σε διαμάχη με τον Karakachanov. Αυτή η κόντρα φαινομενικά καταλάγιασε, και το 2018 άρχισε η μακρά σειρά αψιμαχιών μεταξύ Simeonov και Siderov.
Κι αυτό γιατί παρόλα τα κοινά χαρακτηριστικά τους, οι συνιδρυτές δεν μοιράζονται τις ίδιες απόψεις. Ο Siderov είναι γνωστός φιλορωσικός. Ο Simeonov από την άλλη αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό το Κρεμλίνο του Πούτιν.
Άρχισαν να τίθενται ερωτήματα για το πόσο καιρό θα μπορούσαν να παραμείνουν οι Ενωμένοι Πατριώτες ενωμένοι. Συνεπακόλουθα, άρχισαν να τίθενται ερωτήματα αναφορικά με το πόσο καιρό θα μπορούσε να αντέξει η τρίτη κυβέρνηση του Borissov στην περίπτωση που οι «Πατριώτες» κατέρρεαν.
Ορισμένοι σχολιαστές, ωστόσο, επεσήμαναν ότι η εωτερικές διαμάχες δεν αποδυνάμωσαν τον Μπορίσοφ, αλλά αντίθετα τον ενίσχυσαν. Όπως είχε κάνει με άτομα στη δεύτερη κυβέρνησή του, η οποία ήταν ένας συνασπισμός με το κεντροδεξιό Μεταρρυθμιστικό Μπλοκ, ο Borissov χειρίστηκε επιδέξια τα στελέχη της άλλης δύναμης; εφαρμόζοντας επιδέξια το διαίρει και βασίλευε, αν και οι άλλοι ήταν αυτοί που είχαν κάνει τη διάσπαση χωρίς καμία προσπάθεια από τον ίδιο τον Borissov.
Επί του παρόντος, με τον εμφύλιο πόλεμο στους Ενωμένους Πατριώτες, ο Borissov φαίνεται να έχει ένα modus vivendi με κάθε ένα από τους ηγέτες του συμπολιτευόμενου κόμματος. Ούτε κανείς μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός ότι η διάσπαση των Ενωμένων Πατριωτών στα τρία συστατικά του κόμματα θα τα γύριζε πίσω εκεί όπου ήταν – με το καθένα ξεχωριστά να αγωνίζεται και πιθανώς να μην καταφέρνει να ξεπεράσει το όριο του 4% των ψήφων για να κερδίσει έδρες στη Βουλή.
Αυτό θα μπορούσε να συνεχιστεί για κάποιο χρονικό διάστημα, το σενάριο αυτό του Borissov συν τρεις, αν δεν υπήρχε ο πιεστικός παράγοντα των εκλογών της Βουλγαρίας το 2019 – για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Μάιο και για τα δημοτικά συμβούλια και τους δημάρχους το φθινόπωρο. Παραμένει ερωτηματικό εάν οι Ενωμένοι Πατριώτες θα κατεβούν μαζί στις ερχόμενες εκλογές. Τι στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, κάτι τέτοιο μοιάζει απίθανο.
Ο Simeonov πολιτικά φλερτάρει με τον Nikolai Barekov, πρώην τηλεοπτικό παρουσιαστή, ο οποίος είχε μια σύντομη και καθόλου εντυπωσιακή στιγμή λάμψης στις προηγούμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με μια λαϊκιστική, καλά χρηματοδοτούμενη εκστρατεία. Μόνος του, ο Barekov – ο οποίος δήλωσε ότι δεν θα επιδιώξει δεύτερη θητεία ως ευρωβουλευτής – θα ήταν εν πάση περιπτώσει εξαιρετικά απίθανο να πετύχει κάτι. Από την άλλη, ο Siderov, του οποίου η δημόσια εικόνα έχει μολυνθεί από δημόσια γεγονότα που τον έχουν στιγματίσει με καταδικαστικές αποφάσεις για χουλιγκανισμό, δε μπορεί να θεωρηθεί υπολογίσιμη δύναμη στο ενδεχόμενο που θα κατέβαζε την Ataka μόνη της στις εκλογές.
Ο Simeonov έχει κάποια απήχηση μεταξύ των ερωτηθέντων, όπως και ο Karakachanov. Ο ηγέτης της NFSB θα μπορούσε να μπει στον πειρασμό να εγκαταλήψει τον Siderov κάποια στιγμή, εάν υπάρξει υπόνοια ότι η Ataka δεν φέρνει πλέον σημαντικό αριθμό ψήφων στο τραπέζι. Για κάποιο λόγο, το φετινό καλοκαίρι ο Simeonov συμπεριφέρθηκε με τρόπο που να υποδεικνύει ότι σκεφτόταν να τραβήξει ξεχωριστό δρόμο, παρόλο που έκανε πίσω την τελευταία στιγμή.
Ο Siderov και ο Barekov έστειλαν σήματα στο VMRO του Krassimir Karakachanov ότι μπορεί να λάβει πρόσκληση για τη μικρή τους συμμαχία πριν από τις εκλογές του ΕΚ. Εάν οι Ενωμένοι Πατριώτες τραβήξουν ξεχωριστούς δρόμους μπορεί να γίνει μάχη μεταξύ του Siderov και του Simeonov για το ποιος θα πάρει την επιμέλεια του Karakachanov.
Φανταστείτε μια παιδική χαρά με μια ρόδα για παιδιά. Πάνω σε αυτήν είναι τρεις τύποι – οι Simeonov, Siderov και Karakachanov. Περνούσαν καλά για κάποιο χρονικό διάστημα, και θέλουν να κρατήσουν τη ρόδα να γυρνάει. Αλλά μαλλώνουν και εξαπολοίουν χαρακτηρισμούς, και στη συνέχεια ο ένας – ο Karakachanov – προσπαθεί να μονιάσει τους άλλους δύο, και στη συνέχεια ο καυγάς ξαναρχίζει. Η ρόδα μπορεί να γυρίσει γρήγορα μόνο όταν και οι τρεις κλωτσούν μαζί το έδαφος για να πάρουν ορμή. Κανένας από μόνος του δεν μπορούσε να την κάνει να γυρίσει τόσο καλά. Γι’ αυτό πιέζουν και φωνάζουν, και πηγαίνουν γύρω γύρω, ενώ όσο περνάει ο καιρός ζαλίζονται όλο και περισσότερο. Ίσως βγάζουν και τα πλαστικά πιστόλια τους και κάνουν πως πυροβολάνε. Που και που κάποιος φωνάζει ότι δεν θέλει να παίξει άλλο. Φωνάζει σε κάποιον από τους άλλους να κατεβεί.
Ωστόσο, συνεχίζουν να πηγαίνουν γύρω γύρω. Κάποια στιγμή η κατάσταση θα φτάσει στο απροχώρητο και η ρόδα θα πρέπει να σταματήσει. Αλλά ίσως, όχι ακόμα./