Το δραματικό διάγγελμα που απηύθυνε την Παρασκευή το απόγευμα ο πρόεδρος Ζελένσκι στην Ουκρανία, δείχνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, ότι δικαίως τις προηγούμενες ημέρες φοβόταν την σπουδή του Αμερικανού προέδρου να κλείσει μια συμφωνία πολύ γρήγορα.
Το επίσημο κείμενο που πήρε την Παρασκευή επιβεβαίωσε τους χειρότερους φόβους του. Το σχέδιο Τραμπ παραβιάζει όλες τις κόκκινες γραμμές του Κιέβου. Ωστόσο ο Ζελένσκι ήταν πολύ προσεκτικός να μην το επικρίνει ούτε να το απορρίψει. Είπε όμως ότι η επόμενη εβδομάδα θα είναι πολύ δύσκολη και ότι η Ουκρανία θα πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στην αξιοπρέπειά της και στον βασικότερο εταίρο της.
Είναι βαθιά η ανησυχία στο Κίεβο σχετικά με ορισμένες από τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, μεταξύ των οποίων η παραχώρηση ολόκληρης της περιοχής του Ντονμπάς, η μείωση του μεγέθους του ουκρανικού στρατού και ο αποκλεισμός της παρουσίας διεθνών στρατευμάτων στη χώρα. Πρόκειται για παραχωρήσεις που η Ουκρανία έχει απορρίψει στο παρελθόν, σημειώνει το BBC.
Ο αδύναμος κρίκος
Ο Ουκρανός βουλευτής Γιαροσλάβ Γιουρτσιχίν δήλωσε στην Kyiv Independent ότι η Ουάσιγκτον θέλει «μια γρήγορη ειρήνη εις βάρος της μιας πλευράς, την οποία θεωρούν πιο αδύναμη».
Η Ρωσία έχει σημειώσει νέες προόδους στο ανατολικό θέατρο του πολέμου, έστω και μικρές. Οι επιθέσεις της στο ουκρανικό ενεργειακό δίκτυο έχουν αφήσει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας αντιμέτωπο με διακοπές ρεύματος και στο Κίεβο, οι κατηγορίες για σοβαρή διαφθορά στην ουκρανική κυβέρνηση έχουν επίσης προκαλέσει πολιτικές έριδες και έχουν αποσπάσει την προσοχή από τον πόλεμο. Όλα αυτά τα ζητήματα είναι αδύνατον να αγνοηθούν τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στη Μόσχα.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο έχει δηλώσει ότι η ειρήνη θα απαιτήσει δύσκολες αποφάσεις και από τις δύο πλευρές. Το σχέδιο που έχει δημοσιευτεί περιλαμβάνει μια υπόσχεση για «αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας» προς την Ουκρανία. Ο Πούτιν επιβεβαίωσε ότι πήρε το σχέδιο Τραμπ και απείλησε με περαιτέρω πόλεμο αν το Κίεβο δεν το δεχτεί, ωστόσο το BBC μετέδωσε ότι κάποιες από τις παραχωρήσεις που θα πρέπει να κάνει η Μόσχα μπορεί να είναι επίσης σοβαρές.
Οι κούφιες εγγυήσεις
Φαίνεται ότι το μοντέλο βασίζεται στο άρθρο 5 του ΝΑΤΟ – δηλαδή δυτικές δυνάμεις θα μπορούσαν να απαντήσουν στρατιωτικά εάν η Ρωσία πραγματοποιούσε νέα ένοπλη επίθεση κατά της Ουκρανίας. Για πολλούς Ουκρανούς, τέτοιες υποσχέσεις θα τους ακούγονται γνώριμες – και ίσως, μάλλον κούφιες.
Εγγυήσεις είχαν και το 1994 μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ (μνημόνιο Βουδαπέστης) και το 2015 με τις Συμφωνίες του Μινσκ. Δεν τηρήθηκαν ποτέ και 7 χρόνια μετά η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία.
Σε αυτό το στάδιο, η πίεση από τους Ευρωπαίους συμμάχους είναι το μόνο που θα μπορούσε ακόμη να βοηθήσει τον Ζελένσκι να τροποποιήσει τις προτάσεις. Αλλά μπορεί να μην υπάρχει πολύς χρόνος. Αμερικανοί αξιωματούχοι που παρουσίασαν το σχέδιο, εγκεκριμένο από τον Τραμπ, φέρεται να εργάζονται με επιθετικό χρονοδιάγραμμα – εβδομάδες, όχι μήνες. Αναμένεται να ταξιδέψουν σύντομα στη Μόσχα.
Γιατί βιάζεται ο Τραμπ
Ο Τραμπ, δείχνει να έχει χάσει την υπομονή του. Θέλει απλώς οι δύο πλευρές να υπογράψουν μια συμφωνία. Ο Guardian γράφει ότι ο Αμερικανός πρόεδρος βιάζεται, και θέλει να κλείσει τη συμφωνία πριν από την Ημέρα των Ευχαριστιών την επόμενη Πέμπτη, μάλλον με το βλέμμα στραμμένο στο «βραβείο ειρήνης της FIFA», το οποίο προφανώς δημιουργήθηκε αποκλειστικά ως δώρο για το εγώ του και αναμένεται να του απονεμηθεί κατά την κλήρωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου στην Ουάσινγκτον στις 5 Δεκεμβρίου.
Αυτό το χρονοδιάγραμμα μοιάζει με ευσεβή πόθο και όπως με κάθε σχέδιο που προέρχεται από την κυβέρνηση Τραμπ, υπάρχουν περισσότερα άγνωστα παρά γνωστά, σχολιάζει η βρετανική εφημερίδα. Το έχει υπογράψει ο Πούτιν; Το σχέδιο θα αποτελέσει αφετηρία για συζήτηση ή τελικό έγγραφο;
Ο Ρουστέμ Ουμέροφ, γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ουκρανίας, συμφώνησε με μέρος ή με το σύνολο του σχεδίου κατά τη διάρκεια των πρόσφατων συζητήσεων με τον αμερικανό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ στη Φλόριντα; Το σχέδιο που εμφανίστηκε στα μέσα ενημέρωσης είναι το «πραγματικό σχέδιο» ή απλώς ένα προσχέδιο που διέρρευσε η ρωσική πλευρά για να πάρει προβάδισμα;
Οι πιθανότητες να αποφέρει αυτή η πρωτοβουλία μόνιμα αποτελέσματα φαίνονται ελάχιστες, αλλά θα ήταν πρόωρο να αποκλείσουμε εντελώς το ενδεχόμενο η επιθετική διπλωματία του Τραμπ να οδηγήσει σε κάποιο είδος συμφωνίας. Ωστόσο, θα μπορούσε να είναι μια καταστροφική συμφωνία για την Ουκρανία, σχολιάζει ο Guardian. Και το διάγγελμα του Ζελένσκι δείχνει πόσο ανησυχεί για αυτό που του προτείνεται.
Αργά η γρήγορα πρέπει η Ουκρανία να δεχτεί
Παρά την δημόσια αλαζονεία, ορισμένα μέλη της ουκρανικής ελίτ έχουν παραδεχτεί ιδιωτικά ότι μια συμφωνία πρέπει να επιτευχθεί το συντομότερο δυνατό, ακόμη και αν όλοι θεωρούν τη Μόσχα ως κακόπιστο διαπραγματευτικό εταίρο.
Ωστόσο, το σχέδιο φαίνεται υπερβολικά εξωφρενικό για να το προωθήσει ο Ζελένσκι στον λαό του. Δεν είναι μόνο τα εδάφη που χάνονται. Θα πρέπει η Ουκρανία να συμφωνήσει και σε αμνηστία για όλα τα ρωσικά εγκλήματα πολέμου και να βασιστεί σε αόριστες εγγυήσεις ασφάλειας για τις οποίες οι ΗΠΑ προφανώς θα χρεώσουν.
«Αυτού του είδους οι προτάσεις δεν αξίζουν ούτε το χαρτί στο οποίο είναι γραμμένες», δήλωσε ένας άλλος ευρωπαίος αξιωματούχος των μυστικών υπηρεσιών, από άλλη χώρα, αναφερόμενος στην υπόθεση του σχεδίου ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί στο μέλλον. Αλλά σήμερα λίγοι στην Ουκρανία ή στην Ευρώπη γενικότερα θα το πίστευαν.
«Αυτό που βλέπουμε στους Ρώσους είναι ότι έχουν την έντονη αίσθηση πως μπορούν να επηρεάσουν την αμερικανική κυβέρνηση επ’ ωφελεία τους… Αν τέτοια σχέδια μπορούν να καταρτιστούν και να συζητηθούν χωρίς την Ουκρανία και την Ευρώπη, δεν νομίζω ότι μπορούν να υπογραφούν ή να εφαρμοστούν χωρίς την Ευρώπη», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Η κυβέρνηση του Ζελένσκι έχει ενημερώσει τους συμμάχους της ότι το Κίεβο θεωρεί απαραίτητο να ασχοληθεί με την πρόταση, αλλά επιθυμεί οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να της αντιταχθούν και να προσπαθήσουν να πείσουν τον Τραμπ να αλλάξει πορεία. Είναι η μόνη του ελπίδα.