Η κορυφαία εμπορική έκθεση της χώρας, με διεθνή προσανατολισμό. Αποτελεί κατά κάποιο τρόπο διάδοχο παλαιοτέρων αντίστοιχων εκδηλώσεων στη Θεσσαλονίκη: των «Καβειρίων» της προχριστιανικής περιόδου και των «Δημητρίων» των βυζαντινών χρόνων. Η πρώτη ΔΕΘ άνοιξε τις πύλες της στις 3 Οκτωβρίου 1926.
Η ιδέα για τη δημιουργία μιας «διεθνούς ετησίας εμποροπανηγύρεως» στην πρωτεύουσα της Βόρειας Ελλάδας ανήκει στον καθηγητή ζωολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και βουλευτή Νικόλαο Γερμανό (1864-1935) και υποστηρίχθηκε από τοπικούς φορείς και επιχειρηματίες.
Στις 30 Απριλίου 1925 η κυβέρνηση Σοφούλη ένα αποδεκτό το αίτημα, εκτιμώντας ότι για πολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους έπρεπε να ενθαρρυνθούν οι αναπτυξιακές δραστηριότητες στη Βόρεια Ελλάδα και ειδικά στη Θεσσαλονίκη, που είχε αποκοπεί μετά την απελευθέρωσή της από τη φυσική της ενδοχώρα. Με τον νόμο 5184 η ΔΕΘ ιδρύθηκε ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, με πρόεδρο τον Δημήτρη Βαρλαμίδη και γενικό διευθυντή τον εμπνευστή της Νικόλαο Γερμανό.
Την Κυριακή 3 Οκτωβρίου 1926 έγιναν τα εγκαίνια της πρώτης ΔΕΘ σε χώρο 38 στρεμμάτων που παραχώρησε το Γ’ Σώμα Στρατού στο τότε πεδίο του Άρεως (σημερινή Πλατεία Βέμπο). Εκεί έγιναν οι 14 από τις 15 προπολεμικές εκθέσεις. Η πρώτη ΔΕΘ κάλυψε χώρο 7.000 τ.μ., είχε 600 εκθέτες (310 από το εξωτερικό), 2 κρατικές συμμετοχές (Σοβιετική Ένωση και Ουγγαρία) και την επισκέφθηκαν πάνω 150.000 άνθρωποι, αριθμός σημαντικός για την εποχή.
Με την πάροδο του χρόνο η έκθεση γιγαντώθηκε και ο χώρος δεν επαρκούσε για τη διεξαγωγή της. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘30 κρίθηκε απαραίτητο η μεταφορά της σε έκταση στο κέντρο της πόλης, που ανήκε στην Υπηρεσία Ανταλλαξίμων και χρησιμοποιόταν ως γήπεδο από την ποδοσφαιρική ομάδα του Άρη, ενώ αρχικά προοριζόταν να γίνει πάρκο. Στο ίδιο σημείο βρίσκεται και ο σημερινός χώρος της έκθεσης, ανάμεσα στην Εγνατίας, την Γ’ Σεπτεμβρίου, τη Λεωφόρο Στρατού και στην Αγγελάκη.
Η πρώτη έκθεση στο νέο χώρο έγινε το 1940, λίγες ημέρες πριν από την έκρηξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, ο χώρος της ΔΕΘ επιτάχθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Τα γραφεία και οι εγκαταστάσεις της λεηλατήθηκαν, τα αρχεία της καταστράφηκαν, ενώ κατά την τελευταία νύχτα της κατοχής ανατινάχθηκαν και πυρπολήθηκαν πολλά κτίρια.
Η 16η ΔΕΘ και πρώτη μεταπολεμική έγινε μόλις το 1951, σε μια εποχή που η τοπική και εθνική οικονομία ξανάβρισκε τους βηματισμούς της μετά τη λαίλαπα του Β’Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου Πολέμου. Οι 650.000 επισκέπτες της έκθεσης αποτελούν πρωτοφανή αριθμό για την εποχή εκείνη. Από τότε η έκθεση άρχισε να αναπτύσσεται ραγδαία.
Το 1966 κατασκευάστηκε μέσα στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ το «Αλεξάνδρειο Μέλαθρο», γνωστό περισσότερο ως Παλέ Ντε Σπορ, που για τα επόμενα 20 χρόνια θα αποτελέσει το μεγαλύτερο κλειστό γήπεδο της χώρας.
Η καθιέρωση κλαδικών εκθέσεων το 1973 αποτελούν σημείο καμπής στην ιστορία της ΔΕΘ. Το 1977 ο φορέας που διοργανώνει την έκθεση μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία (Ν. 735/77) και μετονομάσθηκε σε HELLEXPO, η οποία με τα χρόνια εξελίχθηκε στον επίσημο φορέα διοργάνωσης διεθνών εκθέσεων, συνεδρίων και πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Ελλάδα.
Στο μεταξύ, οι δραστηριότητές της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης επεκτάθηκαν και στον τομέα του πολιτισμού, με την καθιέρωση του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου (1960) και μετέπειτα Διεθνούς, του Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού (1962) και άλλων συναφών εκδηλώσεων.
Αξιοσημείωτες πρωτιές της έκθεσης
– Το 1926 λειτουργεί ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός στην Ελλάδας, δημιούργημα του Χρήστου Τσιγγιρίδη.
– Το 1957 ο Δημήτριος Βακόνδιος, υπάλληλος της εταιρείας «Δρίτσας» που αντιπροσώπευε τα προϊόντα της Νεστλέ στην Ελλάδα, «χτυπά» τον πρώτο «φραπέ», που τα επόμενα χρόνια θα γίνει το εθνικό καλοκαιρινό ρόφημα της Ελλάδας.
– Το 1960 λειτουργεί ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός στην Ελλάδα (κλειστού κυκλώματος) στο περίπτερο της ΔΕΗ.
ΔΕΘ και Πολιτική
Τα εγκαίνια κάθε Δ.Ε.Θ. και οι ημέρες λειτουργίας της που ακολουθούσαν ήταν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για τους πολιτικούς αρχηγούς να επισκεφθούν την έκθεση και να ανακοινώσουν ή να εξαγγείλουν μέτρα οικονομικού περιεχομένου ή να κάνουν πολιτικές παρεμβάσεις.
Ιδού κάποια χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από τις μεταπολιτευτικές Δ.Ε.Θ.:
40η ΔΕΘ 1975: Στη δεύτερη μεταπολιτευτική ΔΕΘ και στην πρώτη του εμφάνιση ως εκλεγμένος πρωθυπουργός, ο Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής ανακοινώνει το Α’ Πενταετές Πρόγραμμα, τονίζοντας πως στόχος του «είναι η προοδευτική διόρθωση της ανισοκατανομής του εθνικού εισοδήματος και του πλούτου πρώτον μεταξύ των διαφόρων περιφερειών και δεύτερον μεταξύ των διαφόρων τάξεων των εργαζομένων».
43η ΔΕΘ 1978: «Να παράγουμε περισσότερα και να δαπανούμε ολιγότερα», επισημαίνει σε μία προφητική αποστροφή του λόγου του ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής, εγκαινιάζοντας τη 43η ΔΕΘ από τη σεισμόπληκτη τότε Θεσσαλονίκη.
44η ΔΕΘ 1979: Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο μετακίνησής του στην Προεδρία της Δημοκρατίας, ενώ εξειδικεύοντας τις βασικές γραμμές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τον όρο «πολυδιάστατη». Η πολιτική αυτή, όπως την περιγράφει, περιλαμβάνει ανοίγματα και προς την Ανατολή, αλλά με σταθερή τοποθέτηση στη Δύση.
49η ΔΕΘ 1984: «Το τρίπτυχο της αναπτυξιακής μας πολιτικής είναι εκσυγχρονισμός, συμμετοχή και αποκέντρωση σε μια πορεία προς τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό», υπογραμμίζει ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, εισάγοντας για πρώτη φορά την έννοια του εκσυγχρονισμού στην πολιτική ζωή της χώρας. Παράλληλα, στη συνέντευξη που παραχωρεί στο γνωστό κέντρο «Ρέμβη», αναρωτάται για τον νέο αρχηγό της Ν.Δ. Κωνσταντίνο Μητσοτάκη: «Αυτόν τον εφιάλτη βρήκαν να εκλέξουν;»
52η ΔΕΘ 1987: «Είμαστε έτοιμοι για το μεγάλο άλμα της ανασυγκρότησης», τονίζει ο Ανδρέας Παπανδρέου, αναγγέλλοντας τον τερματισμό της φάσης της σταθεροποίησης της οικονομίας και εξαγγέλλοντας νέα εισοδηματική πολιτική, με αυξήσεις μισθών και φορολογικές ελαφρύνσεις.
55η ΔΕΘ 1990: «Δεν έχουμε περιθώρια, αλλά ούτε και δικαίωμα να συμβιβαστούμε. Γιατί αν συμβιβαστούμε, θα έχουμε αποτύχει… Τα χρόνια που έρχονται πρέπει να αποτελέσουν σταθμό για την ελληνική οικονομία. Μία οικονομία που παραλάβαμε παράλυτη και με 15 τρισ. δραχμές χρέος… Θα εξυγιάνουμε την οικονομία, ακόμα κι αν πρέπει να έλθουμε σε σύγκρουση με τις συντεχνίες», δηλώνει ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Και όσον αφορά το ασφαλιστικό, επισημαίνει ότι «όσοι προνομιούχοι των μονοπωλιακών κρατικών επιχειρήσεων αντιδρούν, ζητούν στην ουσία από τους άλλους φορολογούμενους, εργάτες, υπαλλήλους, βιοτέχνες, μικροεπαγγελματίες, να πληρώνουν για τις δικές τους εισφορές».
60η ΔΕΘ 1995: Στην καθιερωμένη συνέντευξη τύπου, ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου ερωτάται για το εάν είναι ικανοποιημένος από τους χειρισμούς και τις απόψεις τού τότε υπουργού Βιομηχανίας, Κώστα Σημίτη, με επίκεντρο την πώληση των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά. «Όχι, δεν είμαι», απαντά ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Κώστας Σημίτης υποβάλλει αμέσως την παραίτησή του. Η μεταξύ τους ρήξη επισημοποιείται.
68η ΔΕΘ 2003: «Πετυχαίνουμε τη σύγκλιση. Το κλείσιμο της ψαλίδας, το οποίο πετύχαμε με τη δουλειά μας, με την πολιτική μας, δεν έγινε σε βάρος της οικονομίας, όπως προσπαθούν να ισχυριστούν μερικοί», τονίζει χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, ανακοινώνοντας το μεγαλύτερο κοινωνικό πακέτο παροχών στα μεταπολιτευτικά χρονικά. Το κοινωνικό πακέτο και η δέσμη μέτρων για την εισοδηματική πολιτική φθάνουν στο συνολικό ποσό των 2.6 δισ. ευρώ.
69η ΔΕΘ 2004: Στο επίκεντρο η ήπια προσαρμογή «Με θάρρος και όχι με δισταγμούς, με συνεννόηση και όχι με αιφνιδιασμούς, με διάλογο και όχι με σύγκρουση, με σύνθεση και όχι με αλαζονεία, με ηπιότητα και όχι με οξύτητα επιλέγουμε τον δρόμο των μεταρρυθμίσεων». Τάδε έφη ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής από τη 69η ΔΕΘ, εξαγγέλλοντας το δόγμα της «ήπιας προσαρμογής» για την οικονομία. Παρ’ όλο που προέκρινε τη σταδιακή υλοποίηση αναγκαίων μεταρρυθμίσεων σε βάθος τετραετίας, την ίδια στιγμή περιέγραφε με μελανά χρώματα την οικονομία, λέγοντας πως το δημόσιο χρέος υπερβαίνει και τις πιο απαισιόδοξες εκτιμήσεις και αγγίζει το 112% του ΑΕΠ και ως εκ τούτου σε κάθε οικογένεια αντιστοιχεί δημόσιο χρέος περισσότερο από 50.000 ευρώ».
73η ΔΕΘ 2008: «Βατερλό» για την κυβέρνηση της Ν.Δ. και η απαρχή της δημοσκοπικής πτώσης της, σημειώνεται στην πιο πολυσυζητημένη συνέντευξη πρωθυπουργού των τελευταίων ετών. Ο Κώστας Καραμανλής περιέρχεται σε θέση άμυνας, καθώς αναγκάζεται να απαντήσει ή να αποφύγει πολλαπλές ερωτήσεις, που αφορούν στο «βίο και την πολιτεία» υπουργών και στενών συνεργατών του. Υπερασπιζόμενος το δόγμα πως ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό, απάντησε σε σχετική ερώτηση (για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του τότε υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Γιώργου Βουλγαράκη, αλλά και συμπεριφορές άλλων κυβερνητικών στελεχών), λέγοντας μεταξύ άλλων πως «σε καμία περίπτωση δεν υπάρχουν φαινόμενα απρεπούς συμπεριφοράς». «Είναι ένα πράγμα οι παράνομες δραστηριότητες, η κατακριτέα, η κοινωνικά απαράδεκτη προσπάθεια φοροδιαφυγής. Και είναι τελείως διαφορετικό πράγμα οι δραστηριότητες κάθε πολίτη στο πλαίσιο της νομιμότητας.»
74η ΔΕΘ 2009: «Δεν έχω κανένα πρόβλημα να το επαναλάβω: Ήταν λάθος μου, δικό μου λάθος. Έκανα λάθος πέρσι και υποτίμησα το θέμα», απάντησε στην προεκλογική συνέντευξη της ΔΕΘ του 2009 ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, απαντώντας σε ερώτηση για την υπόθεση του Βατοπεδίου. Στην ίδια ομιλία, υποστήριξε ότι η «θωρακισμένη οικονομία» δεν θα υποστεί τις συνέπειες της διεθνούς κρίσης. Από την πλευρά του, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Παπανδρέου, διερωτήθηκε «Λεφτά υπάρχουν, το θέμα είναι πού πάνε;» και συμπλήρωσε: «Αν πάνε στην αδιαφάνεια, αν πάνε στη φοροδιαφυγή, αν πάνε στη σπατάλη, βεβαίως δεν θα έχουμε να δώσουμε. Βεβαίως θα πληρώνουν οι πολλοί τους φόρους, ενώ οι λίγοι θα φοροδιαφεύγουν και θα έχουν τεράστιο πλούτο». Στην ιστορία έμεινε μόνο το πρώτο μέρος της φράσης του «Λεφτά υπάρχουν», που αποτέλεσε πηγή παρερμηνειών.
79η ΔΕΘ 2014: Ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζει το «Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης», με το οποίο το κόμμα του «θα αντικαταστήσει το Μνημόνιο από τις πρώτες κιόλας μέρες της νέας διακυβέρνησης», λέγοντας ότι είναι «συγκεκριμένο, ρεαλιστικό και κοστολογημένο». Περιλαμβάνει παρεμβάσεις για τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα (13ος μισθός), μέτρα για την επανεκκίνηση της οικονομίας (κατάργηση ΕΝΦΙΑ), άμεση επαναφορά της εργατικής νομοθεσίας (επαναφορά του κατώτατου μισθού, πρόγραμμα 300.000 νέων θέσεων εργασίας) και παρεμβάσεις για τη θεσμική και δημοκρατική ανασυγκρότηση του κράτους («Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης»).
sansimera