Η αποδόμηση της ίδιας της έννοιας του ανθρώπου δεν σταματά εδώ… Η «απελευθέρωση» έγινε υστερία και μαζί πανηγύρι ματαιοδοξίας.
Ο Ζαν Μπωντριγιάρ μας έλεγε ότι ζούμε κάτω από «το όργιο της απελευθέρωσής μας σε όλους τους τομείς». Στην πολιτική, στην επιστήμη, στην ηθική, στην αισθητική, στις ασυνείδητες ενορμήσεις, στην τέχνης, στα σημεία, στα νοήματα, στην επικοινωνία. Η απελευθέρωση έγινε υστερία και μαζί πανηγύρι ματαιοδοξίας. Μάλιστα, η απελευθέρωση με την ταχύτητά της έσπασε όλα τα κοντέρ και ακολουθεί μια νέα τροχιά προς το κενό.
Αρκεί να δει κανείς πως η “αρχή της ιατρικώς υποβοηθούμενης ανθρώπινης αναπαραγωγής”, μέσα από την παρένθετη μητρότητα, στην επιτάχυνσή της ακολουθεί μια τροχιά στον απεριόριστο εκτενόμενο χώρο της, όπως κάθε συμβάν που απελευθερώνεται από μόνο του και όπως κάθε γεγονός στην επιτάχυνση του, που γίνεται ατομικό, πυρηνικό και ακολουθεί την τροχιά του στο κενό.
Το 2002 (κυβέρνηση Σημίτη) ψηφίστηκε ομόφωνα από όλες τις πτέρυγες του ελληνικού Κοινοβουλίου το νομοσχέδιο της παρένθετης μητρότητας (surrogary όπως αναφέρεται στα αγγλικά). Το 2014 η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά τροποποίησε το πρώτο άρθρο του νόμου 3089/2002, για την “ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή”, ενθαρρύνοντας τον αναπαραγωγικό τουρισμό της παρένθετης μήτρας, έτσι ώστε παρένθετες μητέρες να μην είναι μόνο όσες έχουν μόνιμη κατοικία την Ελλάδα (επιπλέον οι παρένθετες μητέρες να δικαιούνται μια μικρή οικονομική βοήθεια των 10.000 ευρώ).
Άλλες χώρες, με ένα θολό νομικό πλαίσιο, απέρριπταν οποιαδήποτε οικονομική βοήθεια και έβαζαν την “υποβοηθούμενη ανθρώπινη αναπαραγωγή” σε διαδικασία “human trafficking”. Ωστόσο, υπάρχουν και χώρες που ενισχύουν με κάθε τρόπο τις παρένθετες. Για παράδειγμα, στην Καλιφόρνια η διαδικασία είναι πλήρως διαφανής, η αμοιβή της παρένθεσης προβλέπεται και μάλιστα με ένα ποσό που ξεπερνάει τα 100.000 δολάρια και βεβαίως προστατεύεται απολύτως. Δηλαδή, καλύπτεται από τον προσωπικό της δικηγόρο, έχει ασφάλεια υγείας για τη διάρκεια της κύησής της, ψυχολογική υποστήριξη και πολλές άλλες παροχές.
Φυγοκέντρωση της απελευθέρωσης
Επειδή όμως στη φυγοκέντρωση της απελευθέρωσης τα αίτια και τα αποτελέσματα βραχυκυκλώνονται, έτσι λοιπόν η παρένθετη μητρότητα επεκτείνεται σε μηχανή παραγωγής και σε μια μεγάλη μπίζνα. Με αποτέλεσμα το “human trafficking” να εξαπλώνεται, δεδομένου ότι η παρένθετη μητρότητα σήμερα επιφέρει κέρδη της τάξεως των 14 δισ. Έτσι τα παιδιά ως αγαθά μπορούν να πουληθούν και να αγοραστούν σε μια νέα αναδυόμενη αγορά με την προστασία των κυβερνήσεων. Αναπτύσσεται λοιπόν παγκοσμίως μια μπίζνα μεγάλης κερδοφορίας.
O νόμος για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών εγείρει και το θέμα της παρένθετης μητρότητας, δεδομένου ότι ο γάμος ταυτίζεται με την απόκτηση παιδιών σύμφωνα και με τον πρωθυπουργό, όπως εξάλλου είναι και φυσικό. Έτσι, ανεξάρτητα αν ο συγκεκριμένος νόμος δε συμπεριλαμβάνει την τεκνοθεσία, στον ορίζοντα όμως διαφαίνεται εκείνη η προοπτική μέσω των δικαστηρίων. Και το ερώτημα που τίθεται είναι, αν στις πλουραλιστικές κοινωνίες μας, τα δικαιώματα έχουν καταστεί μια ύποπτη υπόθεση. Μήπως τελικά τα δικαιώματα κρύβουν πίσω τους μια μυστική ατζέντα;
Έτσι και αλλιώς, τα δικαιώματα πλέον εισέρχονται στην κοινωνία μας, με τη δύναμη των εμπορικών προϊόντων προς πώληση. Δηλαδή ακολουθούν την αρχή της “αναλογικής επανεισαγωγής” που σημαίνει με όρους επικοινωνίας ότι το μήνυμα των δικαιωμάτων (όπως εξάλλου και των προϊόντων) θα είναι τοποθετημένο σε ένα αξιακό πλαίσιο το οποίο όμως στην πραγματική τροχιακή τους κατεύθυνση θα κινηθεί σε εντελώς άλλη πορεία. Έτσι, τα δικαιώματα εισάγονται αφηγηματικά με έναν αφηρημένο ανθρωπισμό, ενώ η τελική τους μορφή απέχει έτη φωτός από το περιεχόμενό τους.
Γνωρίζουμε ότι τα δικαιώματα διαθέτουν μια a priori νομιμοποιητική πρόσληψη αλλά με την επιταχυνόμενη απελευθέρωσή τους οδηγούνται σε μια σημειακή αντιστροφή. Σήμερα, τα δικαιώματα κρύβουν μια μυστική ατζέντα με πολλαπλές ερμηνείες και προωθούν δεύτερους σκοπούς και πολλές εξαιρέσεις. Καλύπτουν εκείνα που προϋποθέτουν με ανθρωπιστικές φιοριτούρες και βελούδινες ωραιοποιήσεις. Φορούν το στέμμα της καθιέρωσης και αποβαίνουν ταμπού, ρίχνοντας το ανάθεμα σε όποιον τολμήσει έστω και έμμεσα να τα αμφισβητήσει.
Το αφήγημα περί ανυπαρξίας φύλων και ο μανδύας περί ισότητας δικαιωμάτων
Η συζήτηση που γίνεται σήμερα για το θέμα του γάμου ατόμων του ιδίου φύλου τείνει να αγνοεί το ευρύτερο πλαίσιο, μέσα στο οποίο διεξάγεται αυτή η συζήτηση. Και το ευρύτερο πλαίσιο είναι η υπαρξιακή κρίση που αντιμετωπίζει σήμερα ο Δυτικός Πολιτισμός, ο οποίος φαίνεται πως έχει κηρύξει έναν ανελέητο πόλεμο σε πάσης μορφής συλλογικές ταυτότητες, προωθώντας ως απόλυτα κυρίαρχο και ανεξέλεγκτο πολιτικό υποκείμενο το “απέραντο” άτομο. Δηλαδή, το άτομο που δεν αντιμετωπίζει κανενός είδους περιορισμούς, ούτε καν από την ίδια τη φύση και που δια των επιλογών του μπορεί να ορίζει τα πάντα, ακόμη και το φύλο του!
Ας ξεκινήσουμε εξετάζοντας αν ο γάμος είναι απαραίτητος σε ζευγάρια ανθρώπων του ιδίου φύλου ώστε να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τα ζευγάρια ανθρώπων διαφορετικού φύλου. Όπως έχουν υποστηρίξει πολλοί επιστήμονες, αρμοδιότεροι του γράφοντος, η απάντηση είναι όχι. Πολλά ετερόφυλα ζευγάρια σήμερα (ο γράφων έχει τρία στον οικογενειακό και φιλικό του περίγυρο) έχουν επιλέξει να κάνουν σύμφωνο συμβίωσης και όχι γάμο. Τα ζευγάρια αυτά κανένα πρόβλημα δεν φαίνεται να έχουν με τα παιδιά τους και τα δικαιώματα των συζύγων, σε περίπτωση απώλειας του ενός ή του άλλου, όπως επιμένει ο επικοινωνιακός μηχανισμός προώθησης του γάμου ατόμων διαφορετικού φύλου. Και εν πάση περιπτώσει, αν υπάρχουν προβλήματα, αυτά θα μπορούσαν να επιλυθούν με επιπρόσθετες νομικές ρυθμίσεις.
Η στοχοθέτηση, λοιπόν, δεν είναι η ισότητα στην κοινωνία και έναντι του νόμου ζευγαριών του ιδίου και του άλλου φύλου, αλλά η εξυπηρέτηση ενός ευρύτερου αφηγήματος. Αυτό είναι η άρνηση των βιολογικών διαφορών μεταξύ των φύλων και των ρόλων τους στην οικογένεια, ως πατέρας και μητέρα. Αυτό φαίνεται και από δηλώσεις (επωνύμων και μη) του τύπου ότι οι γυναίκες δεν είναι γυναίκες αλλά γενικά άνθρωποι με μήτρα.
Επίσης έχουμε την εκδήλωση της επιθυμίας ανδρών να θηλάσουν τα παιδιά τους ή ακόμη και να τα κυοφορήσουν και μια σειρά από άλλα. Η τάση αποτυπώνεται σε σχετικές φωτογραφίες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, απεικονίζοντας δύο άντρες όπως ένα παραδοσιακό ζευγάρι στο μαιευτήριο, με τον έναν να είναι ξαπλωμένος, ωσάν μόλις να έχει γεννήσει και να σφίγγει στο γυμνό του στήθος το μωρό, ενώ ο περήφανος πατέρας να χαμογελάει καθισμένος στο πλάι του κρεβατιού.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι αυτά δεν είναι γραφικότητες κάποιων περιθωριακών. Είναι οι πιο επιφανειακές εκδηλώσεις μιας ευρύτερης αντίληψης –τείνει να γίνει κυρίαρχη σε συγκεκριμένους ακαδημαϊκούς και πολιτικούς κύκλους και στην Ελλάδα– σύμφωνα με την οποία το φύλο είναι ρόλος κι όχι βιολογική πραγματικότητα, ότι είναι θέμα επιλογής και μάλιστα όχι μόνιμης. Σύμφωνα με την ίδια αντίληψη, δεν υπάρχουν δύο φύλα, έστω και ως διαρκώς εναλλάξιμη επιλογή, αλλά πολλά, ο αριθμός των οποίων συνεχώς αυξάνεται, με αποτέλεσμα, εν τέλει, η ίδια η έννοια του φύλου να καθίσταται εκτός νοήματος.
Το φύλο μετατρέπεται σε κομμάτι της καθημερινής γκαρνταρόμπας την οποία αλλάζουμε ανάλογα με τη διάθεση μας. Άρα, παύουμε να θεωρούμε ότι υπάρχει φύση, καθώς και βιολογικοί περιορισμοί μεταξύ ανδρών και γυναικών. Για την ακρίβεια προωθείται η άποψη ότι στην ουσία δεν υπάρχουν άνδρες και γυναίκες παρά μόνον άτομα τα οποία διαρκώς και μη δεσμευτικά μπορούν να επιλέγουν άπειρους συνδυασμούς φύλων και να τους αλλάζουν όπως αλλάζουν τα ρούχα τους. Συνακόλουθα, στο πλαίσιο αυτής της λογικής και οι άνδρες μπορούν να γίνουν μητέρες και να θηλάσουν κλπ. Αυτό ήλθε ως αποτέλεσμα μιας πολύχρονης, πολυεπίπεδης, επίμονης και συστηματικής προσπάθειας που έφθασε να επηρεάσει ακόμη και τη μόδα με τα ρούχα “ρευστού φύλου”. Όμως, ήταν στις ακαδημαϊκές αίθουσες που οργανώθηκε αυτή η ολοκληρωτική επίθεση ενάντια στη φύση.
Οντολογία του ανθρώπου
Για παράδειγμα, η διάσημη μετα-στρουκτουραλίστρια φιλόσοφος καθηγήτρια του Μπέρκλεϊ, Judith Butler, η επιρροή της οποίας είναι τεράστια και στην Ελλάδα, υποστηρίζει ότι το φύλο «είναι πράττειν» και διαμορφώνεται από πολιτισμικές επιταγές και όχι από τη φύση. Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι δε, στις ΗΠΑ και αλλού, που εξέφρασαν την άποψη ότι υπάρχουν βιολογικές διαφορές μεταξύ των φύλων, ή ακόμη ότι απλώς υπάρχουν βιολογικά φύλα, αντιμετώπισαν ακαδημαϊκή απομόνωση, χλεύη, απολύσεις, διώξεις, καθώς και ηθική ή και σωματική βία. Γι’ αυτόν τον μεταμοντέρνο ταλιμπανισμό, έχει επικρατήσει να λέγεται ότι ευθύνεται η κουλτούρα Woke, η οποία όμως είναι μάλλον σύμπτωμα παρά αίτιο μιας πολύ βαθύτερης και ευρύτερης παθογένειας του Δυτικού Πολιτισμού. Αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία.
Το γεγονός παραμένει ότι ο γάμος ομόφυλων ζευγαριών αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου αφηγήματος και το αφήγημα αυτό δεν είναι η ισότητα ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγαριών, αλλά η άρνηση των φύλων. Όμως, το φύλο είναι ένα στοιχείο που διαμορφώνει αυτήν ταύτη την έννοια του ανθρώπου. Άρα, προκύπτει ένα βαρύ πλήγμα στην ίδια την οντολογία του ανθρώπου. Στο πώς δηλαδή ορίζουμε τον άνθρωπο. Κατά τα φαινόμενα, η κυρίαρχη αντίληψη στη Δύση είναι ότι δεν ορίζεται. Άνθρωπος τείνει πλέον να θεωρείται το “γυμνό” άτομο, χωρίς βιολογική ή άλλη υπόσταση και περιορισμούς, είτε από τη φύση είτε από συλλογικές ταυτότητες.
Η ρευστότητα του φύλου και περισσότερο η άρνηση του βιολογικού φύλου, δημιουργεί και μια ασάφεια για το τί είναι ο άνθρωπος και εν τέλει καταλήγει σε μια άτυπη άρνηση της ίδιας της έννοιας του ανθρώπου. Από εδώ, είναι πολύ κοντά το βήμα στις απόψεις άλλων ακαδημαϊκών κύκλων και ακτιβιστικών ομάδων, που αρνούνται την ιδιαιτερότητα των ανθρώπων έναντι των άλλων έμβιων όντων και ζητούν την εξάλειψη του ανθρώπινου είδους, γιατί καταπιέζει την υπόλοιπη βιόσφαιρα.
Αυτοεξάλειψη του ανθρώπου
Όπως ο γράφων έχει υποστηρίξει και σε άλλα του κείμενα, ίσως η πιο χαρακτηριστική, αλλά όχι μοναδική εκπρόσωπος του κινήματος που καλεί στην αυτοεξάλειψη του Ανθρώπου, έτσι ώστε να «μην καταστρέφει τη φύση», είναι η Καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin του Cambridge, Patricia MacCormack. Στο διαβόητο Ahuman Manifesto της επιχειρηματολογεί για την ανάγκη να τελειώσει η “ανθρωπόκαινος” εποχή (anthropocene) δια του εθελούσιου θανάτου του ανθρώπινου γένους μέσω παύσης της αναπαραγωγής.
Έχει ενδιαφέρον ο όρος που χρησιμοποιεί η MacCormack για να περιγράψει το θεμελιώδες αρνητικό στοιχείο του ανθρώπινου πολιτισμού, το οποίο αναφέρει ως “ανθρωπο-φαλλο-λογικοκεντρική” κουλτούρα (anthropophallologocentric culture). Δηλαδή, ο “φαλλοκεντρισμός”, μαζί με τη λογική, αποτελούν ενιαίο κομμάτι της ίδιας της έννοιας του ανθρώπου. Άρα, η εξάλειψη της “αρσενικότητας” (masculinity) πάνω στην οποία εδράζεται ο “φαλλοκεντρισμός” είναι απαραίτητη. Και η εξάλειψη της έννοιας του φύλου είναι αναγκαία για να εξαλειφθεί η “αρσενικότητα” και εν συνεχεία ο επικίνδυνος για τη φύση ανθρωποκεντρισμός, δια της συλλογικής αυτοκτονίας του ανθρώπινου γένους.
Η αποδόμηση της ίδιας της έννοιας του ανθρώπου δεν σταματά εδώ. Το επόμενο βήμα είναι οι αντιλήψεις περί των δικαιωμάτων του “νοήμονος λογισμικού”, οι οποίες κάθε άλλο παρά περιθωριακές είναι. Για παράδειγμα, ένα από τα πιο ευπώλητα βιβλία για θέματα επιστήμης των τελευταίων ετών, το “LIFE 3.0” του Max Tegmark, επιχειρηματολογεί υπέρ των δικαιωμάτων της τεχνητής νοημοσύνης και υποστηρίζει ότι το να αντιμετωπίζεις ένα λογισμικό σαν “σκλάβο”, είναι ρατσιστικό, μιας και δεν μπορούν να μπουν όρια μεταξύ της ζωής που βασίζεται στον άνθρακα (δηλαδή της δικής μας) και αυτής που βασίζεται στο πυρίτιο (δηλαδή των υπολογιστών). Επίσης, ο Yuval Noah Harari, στο best seller του “Homo Deus” υποστηρίζει, ούτε λίγο ούτε πολύ ότι: «Οι οργανισμοί είναι αλγόριθμοι. Κάθε ζώο –συμπεριλαμβανομένου και του χόμο σάπιενς– είναι μια συναρμογή οργανικών αλγορίθμων».
Αυτά λοιπόν είναι τα ακρότατα (μέχρι στιγμής…) όρια των συνεπειών της άρνησης της ίδιας της έννοιας του ανθρώπου, η οποία προέκυψε από την άρνηση των στοιχείων που συνθέτουν τον άνθρωπο. Και ένα από τα στοιχεία αυτά είναι η βιολογία. Και κομμάτι της βιολογίας είναι το φύλο. Και το ευρύτερο αφήγημα, μέσα στο οποίο εντάσσεται σήμερα η συζήτηση του γάμου ατόμων του ιδίου φύλου, είναι ότι οι ρόλοι πατέρα και μητέρας, ή ακόμη και οι βιολογικές τους λειτουργίες, είναι επιλέξιμοι. Άρα, προωθείται εμμέσως πλην σαφώς η άρνηση των φύλων. Άρα, η ισότητα δικαιωμάτων που προβάλλεται δεν είναι παρά το βελούδο που κρύβει μέσα του το σιδηρόπλεκτο γάντι της άρνησης των βιολογικών λειτουργιών του κάθε φύλου. Αυτό θα προκαλέσει ισχυρό πλήγμα στην ίδια την έννοια του ανθρώπου, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου στις δεκαετίες που έρχονται.