ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΗ η αλλεργία πού έχει η πολιτική μας ηγεσία, όχι μόνο η σημερινή αλλά διαχρονικά τά τελευταια 25 καί κάτι χρόνια, στήν δημοσιοποίηση χαρτων πού νά δεικνύουν τά όρια της Ελληνικης Αποκλειστικης Οικονομικης Ζώνης (ΑΟΖ).
Tου Κωστη Νικ. Σταμπολη*
Μέ τήν συστηματική αποφυγή ανάρτησης χαρτων νά αφήνει χωρο γιά παρερμηνειες σέ κάθε καλοθελητή. Άν καί η Ελλάδα έχει ανακηρύξει ΑΟΖ ήδη από τό 2011 μέσω του νόμου Μανιάτη (Ν 4001/2011, Άρθρο 156, Παρ.1) καί έχει προχωρήσει σέ οριοθετήσεις μέ Ιταλία καί Αίγυπτο (μερική οριοθέτηση), εν τούτοις «φοβαται» νά ανακοινώσει τό πληρες ευρος της δυνητικης οριογραμμης (ακόμα καί εάν δέν έχει οριοθετηθει) βάσει των προβλέψεων του Διεθνους Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS). Πραγμα πού πράττουν όλες οι χωρες ασχέτως εάν έχουν προχωρήσει σέ οριοθέτηση ή όχι.
Καί αυτό μπορει νά γίνει μόνο μέ τήν ανάρτηση χάρτη καί τήν ταυτόχρονη ανακοίνωση των συντεταγμένων της οριογραμμης της ΑΟΖ. Οριοθετημένης καί δυνητικης. Μιά ενέργεια πού κρίνεται απόλυτα αναγκαία τήν στιγμή πού Λιβύη, Αίγυπτος καί ασφαλως η Τουρκία αμφισβητουν πολύ προκλητικά καί ανελλιπως τίς ιστορικές καταβολές καί τά κυριαρχικά δικαιώματα του ελληνικου αρχιπελάγους. Έχει ενδιαφέρον ότι στίς 16 Απριλίου η Ελλάδα, μέ μεγάλη καθυστέρηση, ανακοίνωσε μέ κοινή ανάρτηση των ΥΠΕΞ-ΥΠΕΝ, χάρτη μέ τόν Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ) όπως ειχε θεσμική υποχρέωση απέναντι στήν ΕΕ. Μέ τά εξωτερικά όρια του ΘΧΣ νά συμπίπτουν μέ αυτά της ελληνικης ΑΟΖ καί κατ’ επέκταση της αντίστοιχης ευρωπαϊκης.
Η ανωτέρω ενέργεια σαφως δέν άρεσε στήν Τουρκία πλήν όμως δέν ειχε πολλά περιθώρια αντίδρασης αφου ο υποκινητής του ΘΧΣ ειναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στίς Βρυξέλλες. Μέ τήν οποία η Άγκυρα επ’ ουδενί επιθυμει νά έρθει σέ ευθεια αντιπαράθεση έχοντας θέσει ως ύψιστο στόχο στήν συμμετοχή της σέ ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα καί γενικώτερα τήν στρατιωτική της συνεργασία μέ τήν ΕΕ. Κάτι πού ήδη αποφέρει αποτελέσματα όπως φάνηκε από τήν πρόταση του Γάλλου Προέδρου κ. Εμμανουέλ Μακρόν, γιά συμμετοχή της Τουρκίας στήν ομάδα εγγυητριων χωρων γιά τήν Ουκρανία.
Σήμερα πού όλο τό γεωπολιτικό παιχνίδι στήν Μεσόγειο παίζεται μέσω της αναγνώρισης της ΑΟΖ των διαφόρων κρατων, οι χάρτες έχουν εξέχουσα σημασία. Καί εδω φαίνεται τό έλλειμμα στρατηγικης της ελληνικης πλευρας καί η ελαφρότητα μέ τήν οποία η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΞ αντιμετωπίζει τήν όλη κατάσταση πιστεύοντας ότι τό παράνομο Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο (Νοέμβριος 2019) καί τά αβάσιμα αλλά δυσμενη αποτελέσματα πού έχει αρχίσει νά παράγει, αντιμετωπίζονται μέ απλές ανακοινώσεις καί ρηματικές δηλώσεις. Γιά νά μήν αναφερθουμε στά χαμόγελα καί χαριεντισμούς του Έλληνα ΥΠΕΞ μέ τούς υπουργούς Εξωτερικων της Λιβύης καί της Αιγύπτου καί ασφαλως τήν κατευναστική πολιτική των «ήρεμων νερων» μέ τήν Τουρκία.
Η Άγκυρα, πού κατανοει πολύ καλύτερα από εμας, τήν σημασία των χαρτων στήν χάραξη πολιτικης γιά τήν ΑΟΖ συχνά-πυκνά αναρτα χάρτες σέ επίσημα καί μή φόρα μέ στόχο τήν προβολή των ανυπόστατων θέσεών της (όπως λ.χ. της Γαλάζιας Πατρίδας) σέ ένα ευρύτερο κοινό, στό πλαίσιο συστηματικης προσπάθειας επηρεασμου της διεθνους κοινης γνώμης. Τελευταία εξέλιξη η ανακοίνωση χάρτη μέ τά θαλάσσια πάρκα της Τουρκίας στήν Ανατολική Μεσόγειο καί τό Αιγαιο, πού σαφως καταπατουν μεγάλο τμημα των ελληνικων θαλασσων, καί η κατάθεσή του στό πλέον αναρμόδιο γιά τέτοια θέματα διεθνές όργανο, τήν UNESCO. Παράλληλα καταθέτει τούς χάρτες της καί στά πλέον αρμόδια όργανα των Ηνωμένων Εθνων, όπως στό DOALOS (Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea). Αυτή πραγματικά ειναι πολυδιάστατη πολιτική καί όχι οι φοβίες καί ενδοιασμοί της Αθήνας πού τήν εμποδίζουν ακόμα καί νά οριοθετήσει ΑΟΖ μέ τήν Κυπριακή Δημοκρατία, πού όμως έπρεπε νά τό έχει πράξει πρό πολλου καί κατά προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων οριοθετήσεων.
* Ο Κ. Σταμπολης ειναι Πρόεδρος του ΙΕΝΕ