Τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό βρίσκονται σε μια φάση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί οριακή. Βρισκόμαστε σε σταυροδρόμι. Οι προκλήσεις είναι μεγάλες και οι απειλές ασύμμετρες.
Ελλάδα και Κύπρος περνούν από κρίση σε κρίση. Και με πολιτικές ηγεσίες που είναι αμφίβολο αν συνειδητοποιούν τους κινδύνους που διατρέχουν οι δύο χώρες. Τουλάχιστον, η διαχείρισή τους είναι ελλειμματική και προβληματική. Το βλέπουμε στην Ελλάδα με τις παλινδρομήσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη που δημιουργούν σύγχυση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της ακροατήριο.
Διπλή γλώσσα επικοινωνιακής κατανάλωσης για το εσωτερικό ακροατήριο και συνεχών υποχωρήσεων στο εξωτερικό με το ΝΑΤΟ, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ να υπαγορεύουν τους ελληνικούς χειρισμούς και να ποδηγετούν την ελληνική εξωτερική πολιτική. Το βλέπουμε και στη Λευκωσία όπου όλα έχουν σχεδόν αφεθεί στον αυτόματο πιλότο και τις υποδείξεις «φίλων» και «στρατηγικών εταίρων».
- Με διπλή επίσης γλώσσα, μια και το εσωτερικό ακροατήριο μπορεί να καταναλώνει για κάμποσο καιρό θρίλερ για βέτο κι όταν έρθει η ώρα για το δια ταύτα, ισχύει ο καβαφικός στίχος -με το ευρύτερο νόημα του φυσικά- «αλλ’ όταν έλθ’ η νύχτα με τες δικές της συμβουλές, με τους συμβιβασμούς της, και με τες υποσχέσεις της», στις Βρυξέλλες υποκλινόμαστε στη Μέρκελ.
Η πρωτοβουλία είναι στα χέρια της Άγκυρας. Αυτή αποφασίζει και η Αθήνα και η Λευκωσία ψάχνουν κάθε φορά για «στοχαστικές» προσαρμογές για να διασώζονται τα προσχήματα. Στην Αθήνα με διάφορα νομικίστικα επιχειρήματα οι διαδοχικές “αναθεωρήσεις” και ακυρώσεις των “κόκκινων γραμμών” έχουν γίνει ανέκδοτο.
Οι τελευταίες έχουν τοποθετηθεί στα έξι μίλια έμπροσθεν του Καστελλορίζου. Κάποιοι, αστειευόμενοι, έγραψαν ότι μπορεί και να τοποθετηθούν στη λίμνη των Ιωαννίνων! Όσον αφορά την Ανατολική Μεσόγειο και την κοινή ΑΟΖ με την Κύπρο, οι ελλαδικές ελίτ την έχουν ξεγράψει. Η δε πολιτική Μητσοτάκη για την Κύπρο είναι ξεκάθαρη: η Κύπρος κείται μακράν.
Η όποια συνεργεία με την Γαλλία, πέρα από επιφανειακά καιροσκοπικά επικοινωνιακά τερτίπια, έχει ουσιαστικά εγκαταλειφθεί κάτω από την πίεση της Γερμανίας και των ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί ειδικά δραστηριοποιήθηκαν και δραστηριοποιούνται για να εμποδίσουν ακόμη ή τουλάχιστον να περιορίσουν τους όποιους εξοπλισμούς θα μπορούσαν να προέλθουν από τη Γαλλία.
Η Ελλάδα από την Αλεξανδρούπολη ως τη Σούδα έχει μετατραπεί σε μια τεράστια αμερικανική βάση χωρίς κανένα ουσιαστικό αντάλλαγμα για την ασφάλεια της χώρας πέρα από αόριστες φραστικές αναφορές χωρίς αντίκρυσμα. Ο Μητσοτάκης εναπόθεσε όλες τις ελπίδες του στο Βερολίνο για ένα διάλογο που έχει και τη στήριξη των Αμερικανών τους κανόνες του οποίου υπαγορεύει η Άγκυρα με καθημερινές Νavtex και εκβιασμούς.
- Στην Κύπρο μάς προέκυψε ο διεθνής εξευτελισμός με τις αποκαλύψεις του Al Jazeera που επιβεβαίωσε απλώς την κοινή πεποίθηση των πολιτών για τη μόνιμη βαθιά ριζωμένη διαφθορά των πολιτικών ελίτ, του πολιτικού συστήματος και της άρχουσας τάξης. Κι αυτό σε μια στιγμή που η Κύπρος θα έπρεπε να ήταν υπόδειγμα ευνομίας για να μπορεί να πείθει και για το δίκαιο της τη διεθνή κοινότητα.
Ακολούθησε η ‘εκλογή’ Τατάρ στα κατεχόμενα που τον επέβαλε ουσιαστικά ο Ερντογάν και οι άγνωστοι για την ώρα σχεδιασμοί του νεοσουλτάνου για την επόμενη μέρα.
Είμαστε σε μια δύσκολη ώρα, σε μια δύσκολη συγκυρία, βρισκόμαστε σ΄ένα σταυροδρόμι. Χωρίς στρατηγική, με σπασμωδικές κινήσεις στη διεθνή σκακιέρα και περιμένοντας τον από μηχανής θεό που μόνο στις αρχαίες τραγωδίες παρουσιάζεται. Το ξέρω πως αυτή η απαισιόδοξη ανάλυση δεν αρέσει σε πολλούς. Στην Τροία όμως, δυστυχώς, επιβεβαιώθηκε η Κασσάνδρα!
Υπάρχει βέβαια μια ελπίδα, καθώς ο Ερντογάν βαδίζει στην κόψη του ξυραφιού σε πολλά μέτωπα, να παραπατήσει και να φάει τα μούτρα του, ίσως και να πέσει. Είναι ένα ενδεχόμενο. Αλλά και να συνέβαινε αυτό είναι αμφίβολο αν η ελληνική πλευρά θα κατάφερνε να προσποριστεί κάποιο όφελος. Η τουρκική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο είναι διαχρονική. Κάποιος άλλος θα τον αντικαταστήσει και η τουρκική επεκτατική πολιτική θα συνεχιστεί.
Υ.Γ. Διαβάζω καλούς μου φίλους, πολιτικούς αναλυτές, να προτείνουν εκλογές. βουλευτικές και προεδρικές, για να αντιμετωπιστεί το τεράστιο θέμα της διαφθοράς, μετά και τον τελευταίο διεθνή διασυρμό της Κύπρου με τα χρυσά διαβατήρια.
Το αίτημα για εκλογές υιοθέτησαν και οι Οικολόγοι. Ερωτοτροπεί και ο Αβέρωφ Νεοφύτου αλλά μόνο για τη Βουλή.
Ασφαλώς οι εκλογές θα ήταν μια λύση, αν η Κύπρος ήταν Ισλανδία όπου η λαϊκή οργή σάρωσε τους υπεύθυνους της κρίσης που πέρασε αυτή η χώρα. Στην Κύπρο όμως υπάρχει ένα κατεστημένο που καλά κρατά. Κατεστημένο διακομματικό. Κατεστημένο μιας άρχουσας τάξης που υπερασπίζεται και θα υπερασπιστεί με νύχια και με δόντια ως το τέλος τα συμφέροντα της.
Ποιες είναι οι δυνάμεις που θα αντιπαραταχτούν σε αυτό το κατεστημένο σε περίπτωση εκλογών; Πού τις βλέπουν όσοι μιλούν για κάθαρση και ανανέωση με νέους ανθρώπους; Ουσιαστικά είναι ανύπαρκτες. Τουλάχιστον αυτή τη στιγμή.
Επομένως σε περίπτωση εκλογών αυτό που θα συμβεί θα είναι να εκλεγούν οι ίδιοι, το ίδιο κατεστημένο θα συνεχίσει να ελέγχει την κατάσταση. Το αν θα εκλεγούν εδώ και εκεί ένας ή δύο νέοι βουλευτές με νέες ιδέες δεν θα αλλάξει τα δεδομένα. Σε επίπεδο δε εκτελεστικής εξουσίας-δηλαδή Προέδρου- η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη.
Ο κίνδυνος σε αυτή την περίπτωση θα είναι να ξεπλυθεί με εκλογές το σημερινό κατεστημένο, να του ανανεωθεί η εμπιστοσύνη! Και η διαφθορά, η σήψη και η διαπλοκή να συνεχιστούν.
Οι άμεσες εκλογές θα είχαν νόημα μόνο αν υπήρχε μια λαϊκή λαίλαπα που θα σάρωνε το σημερινό κατεστημένο και θα ανανέωνε το πολιτικό σύστημα. Ή τουλάχιστον θα ανέτρεπε, έστω και εν μέρει, τις σημερινές ισορροπίες.
*Στέφανος Κωνσταντινίδης
Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019
stephanos.constantinides@gmail.com