Παρά το γεγονός ότι η επιβράδυνση του ρυθμού μεγέθυνσης της οικονομίας της Ευρωζώνης, στο δεύτερο εξάμηνο του 2018 και το πρώτο τρίμηνο του 2019, οδήγησε σε υποχώρηση των επιδόσεων στις εξαγωγές αγαθών του πρώτου τριμήνου, ο ελληνικός τουρισμός αποδεικνύεται περισσότερο ανθεκτικός, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα από την Τράπεζα της Ελλάδος για το πρώτο εξάμηνο του 2019 αναφέρει στο εβδομαδιαίο δελτίο της η Alpha Bank.
Συγκεκριμένα, παρά την οριακή κάμψη κατά 0,5%, σε ετήσια βάση, που σημειώθηκε στις αφίξεις ξένων επισκεπτών στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, οι συνολικές ταξιδιωτικές εισπράξεις παρουσίασαν αύξηση κατά 15,3%, σε ετήσια βάση και διαμορφώθηκαν σε €5,5 δισ.
Μολονότι το μεγαλύτερο μέρος των ετήσιων τουριστικών εισπράξεων καταγράφεται στο τρίτο τρίμηνο του έτους, η πορεία των εισπράξεων κατά το πρώτο εξάμηνο συνιστά ένα ιδιαίτερα ενθαρρυντικό στοιχείο.
Μολονότι το μεγαλύτερο μέρος των ετήσιων τουριστικών εισπράξεων καταγράφεται στο τρίτο τρίμηνο του έτους, η πορεία των εισπράξεων κατά το πρώτο εξάμηνο συνιστά ένα ιδιαίτερα ενθαρρυντικό στοιχείο.
Η ανθεκτικότητα που επιδεικνύει ο ελληνικός τουρισμός, εν μέσω ενός δυσμενούς διεθνούς περιβάλλοντος, επιβεβαιώνει τη δυνατότητά του να αντιμετωπίζει τις εξωτερικές διαταραχές με επιτυχία, καθώς η μέση δαπάνη ανά ταξίδι διαμορφώθηκε στα €567,1 το πρώτο εξάμηνο του 2019, από €489,2 το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 15,9% ή €77,9 (Γράφημα 2).
H άνοδος αυτή, το πρώτο εξάμηνο του 2019, συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη σημαντική αύξηση που καταγράφεται από xώρες εκτός ΕΕ-28, τόσο σε όρους εισπράξεων (+29,6%), όσο και σε όρους αφίξεων (+11,0%), η οποία ήταν κατά πολύ υψηλότερη σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2018 (+1,1% και +4,6% αντίστοιχα). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ταξιδιώτες εκτός ΕΕ-28 κατά κανόνα παρουσιάζουν μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής και ξοδεύουν περισσότερα χρήματα σε σύγκριση με τους ταξιδιώτες που προέρχονται από την ΕΕ-28.
Ενδεικτικά, το 2018, η μέση διάρκεια παραμονής ενός Αμερικανού επισκέπτη διαμορφώθηκε σε 10,6 διανυκτερεύσεις ενώ δαπάνησε €947,7 ανά ταξίδι. Αντίστοιχα, η μέση διάρκεια παραμονής του επισκέπτη από την ΕΕ-28 διαμορφώθηκε σε 7,7 διανυκτερεύσεις, ενώ δαπάνησε €514,5 ανά ταξίδι.
Ωστόσο, στην παρούσα φάση, οι εξωτερικοί κίνδυνοι για τον κλάδο ήσαν και παραμένουν αρκετοί. H αβεβαιότητα που απορρέει από ένα Brexit χωρίς συμφωνία δύναται να έχει σημαντική αρνητική επίδραση στις αφίξεις Βρετανών τουριστών στη χώρα μας, καθώς επηρεάζει την αγοραστική δύναμη των Βρετανών εξαιτίας της πτώσης της αξίας της βρετανικής λίρας.
Ωστόσο, οι ανησυχίες αυτές δεν επιβεβαιώθηκαν, τουλάχιστον, στο πρώτο εξάμηνο του έτους. Συγκεκριμένα, οι εισπράξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκαν κατά 7,3%, έναντι αύξησης κατά μόλις 6,0% το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, υποδεικνύοντας ότι μέχρι τώρα η αβεβαιότητα σχετικά με το Brexit δεν φαίνεται να επηρεάζει το τουριστικό προϊόν στη χώρα μας, παρά τη διολίσθηση της στερλίνας κατά 18,0% έναντι του ευρώ, από την ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου 2016.
Η εξέλιξη και κατάληξη των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένου Βασιλείου αναμένεται να έχει σημαντική επίδραση στην πορεία της στερλίνας, με την πλειονότητα των οικονομολόγων να προβλέπουν περαιτέρω διολίσθησή της, στην περίπτωση αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς συμφωνία. Η εξέλιξη της ζήτησης από το Ηνωμένο Βασίλειο είναι καθοριστικής σημασίας για τον ελληνικό τουρισμό, αφού οι τουριστικές εισπράξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο αντιπροσωπεύουν το 13,6% των συνολικών μας ταξιδιωτικών εισπράξεων και το 11,7% των συνολικών τουριστικών αφίξεων στη χώρα μας (στοιχεία πρώτου εξαμήνου 2019), ενώ ο μέσος Βρετανός επισκέπτης δαπανά ένα από τα υψηλότερα ποσά ανά διανυκτέρευση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών προέλευσης επισκεπτών (για μία συγκριτική ανάλυση, βλέπε Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων, 25 Φεβρουαρίου 2019).
Η επίδραση της επιβράδυνσης της ευρωπαϊκής οικονομίας στον ελληνικό τουρισμό, η οποία όπως προαναφέρθηκε είναι περισσότερο ορατή στα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου, συνιστά σημαντικό κίνδυνο ιδιαίτερα στην περίπτωση που διατηρηθεί στα επόμενα τρίμηνα.
Υπενθυμίζεται ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στην ΕΕ-28 επιβραδύνθηκε σε 2,0% το 2018 από 2,5% το 2017 και προβλέπεται ότι θα επιβραδυνθεί περαιτέρω σε 1,4% το 2019 (European Commission, Economic Forecast Summer 2019). Με βάση τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου του τρέχοντος έτους, παρατηρείται αύξηση στις εισπράξεις από ταξιδιώτες της ΕΕ-28 κατά 9,7%, παρά τη μείωση των αφίξεων κατά 5,2%. Σημειώνεται, όμως, ότι κατά το αντίστοιχο περυσινό διάστημα η αύξηση των εισπράξεων ήταν πολύ μεγαλύτερη (+25,8%), εξέλιξη που συνάδει με την παρατηρούμενη επιβράδυνση της οικονομικής μεγέθυνσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ οι αφίξεις είχαν σημειώσει υψηλό θετικό ρυθμό μεταβολής (+26,2%). Ειδικότερα, οι αφίξεις τουριστών από τη Γερμανία μειώθηκαν κατά 7,1%, ενώ οι εισπράξεις μειώθηκαν, οριακά, κατά 0,2%. Η σημασία της αγοράς αυτής για τον ελληνικό τουρισμό είναι μεγάλη, καθώς οι αφίξεις και οι εισπράξεις από τη Γερμανία αποτέλεσαν, το πρώτο εξάμηνο, το 14,4% των συνολικών αφίξεων και το 17,1% των συνολικών εισπράξεων.
Παράλληλα, η ανοδική πορεία των τουριστικών αφίξεων στην Τουρκία, εκ των βασικότερων ανταγωνιστών μας, συνιστά μια σημαντική απειλή για τον ελληνικό τουρισμό. Η νομισματική κρίση του καλοκαιριού του 2018, με επακόλουθο την έντονη υποτίμηση της τουρκικής λίρας έναντι των βασικών νομισμάτων, συνέβαλε στην ανάδειξη ενός ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της γείτονος χώρας, καθώς η Τουρκία κατέστη ένας συγκριτικά φθηνός προορισμός, ιδιαίτερα για τους ταξιδιώτες από την Ευρωπαϊκή Ένωση που παραδοσιακά καταλαμβάνουν σημαντικό μερίδιο στις τουριστικές αφίξεις των γειτόνων μας. Όπως προκύπτει από το Γράφημα 3, η αύξηση των αφίξεων στην Τουρκία, το πρώτο εξάμηνο του έτους, ήταν της τάξεως του 13,2%, έναντι μεγαλύτερης ανόδου, κατά 30,4% το πρώτο εξάμηνο του 2018.
Η πτώση της τουρκικής λίρας συνετέλεσε καθοριστικά στην εξέλιξη αυτή. Πιο συγκεκριμένα, στο χρονικό διάστημα Ιανουαρίου – Ιουνίου του 2019, η τούρκικη λίρα υποτιμήθηκε κατά 8,6% έναντι του ευρώ, κατά 9,5% έναντι του δολαρίου, κατά 9,0% έναντι της στερλίνας και κατά 19,7% έναντι του ρωσικού ρουβλιού. Αποτέλεσμα αυτού, ήταν η αύξηση των τουριστών κατά 15,5% από τη Γερμανία, κατά 22,1% από τη Γαλλία, κατά 33,7% από τις ΗΠΑ, κατά 16,9% από το Ηνωμένο Βασίλειο και κατά 13,9% από τη Ρωσία, η οποία κατέχει μερίδιο περίπου 15% στις συνολικές αφίξεις τουριστών στην Τουρκία.
Επιπλέον, τάσεις συμπίεσης του μεριδίου αγοράς του ελληνικού τουρισμού ενδέχεται να προκληθούν από την άνοδο του τουρισμού σε άλλες ανταγωνιστικές χώρες, όπως η Τυνησία και η Αίγυπτος. Σε αυτές τις χώρες ο τουρισμός παρουσίασε άνοδο, η οποία προήλθε εν μέρει από τη βελτίωση που παρουσίασαν σε θέματα ασφάλειας, καθώς και από την υιοθέτηση και εφαρμογή πολιτικών που διευκολύνουν τα ταξίδια (World Travel and Tourism Counsil).
