Η Βουλγαρία μπήκε με «fake» στοιχεία στο ευρώ; – Πώς χάλκευσε τον πληθωρισμό;

Ωστόσο, αυτή η μείωση αποδείχθηκε καθοριστική για να περάσει η χώρα το κριτήριο του πληθωρισμού.
Το αρμόδιο όργανο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σημείωσε ότι η υποχώρηση του πληθωρισμού (όπως αποτυπώνεται στον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή – HICP) τον Απρίλιο οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην απόφαση αυτή.
Συγκεκριμένα, η μείωση του κόστους από τα 5,8 λέβα (περίπου €2,97) σε μόλις 1 λέβα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του πληθωρισμού στις υπηρεσίες κατά 2,9 ποσοστιαίες μονάδες.
Πέρα από την Υγεία, περικοπές σημειώθηκαν και σε άλλες κρατικά ρυθμιζόμενες υπηρεσίες: ταχυδρομικά τέλη και εισιτήρια τρένων μειώθηκαν κατά περίπου 9%.
Συνολικά, οι μειώσεις αυτές συνέβαλαν στη μείωση του ετήσιου πληθωρισμού κατά 1,2 ποσοστιαία μονάδα, με τον πληθωρισμό να διαμορφώνεται στο 2,7% – οριακά κάτω από το όριο του 2,8% που απαιτείται για την ένταξη στο ευρώ.
Παρότι η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η μείωση στο νοσήλιο ήταν ανεξάρτητη από την πορεία ένταξης στην ευρωζώνη, οι αμφιβολίες πληθαίνουν.
Ο οικονομολόγος Steve Hanke –ο αρχιτέκτονας του βουλγαρικού νομισματικού συμβουλίου της δεκαετίας του ’90– εκφράζει επιφυλάξεις για την αξιοπιστία των στατιστικών στοιχείων. «Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχουν χειραγωγηθεί», δήλωσε στο Politico, προσθέτοντας ότι με βάση τη δική του εκτίμηση για τη νομισματική επέκταση, ο πραγματικός πληθωρισμός είναι πιθανόν υψηλότερος.
Ανώτερο πρώην κυβερνητικό στέλεχος επιβεβαίωσε ότι τα κρατικά ελεγχόμενα τιμολόγια είχαν κρίσιμο ρόλο. «Είναι γνωστό ότι τα στατιστικά προσαρμόστηκαν για να δείχνουν πιο ευνοϊκά αποτελέσματα, ειδικά στους τομείς της υγείας, των μεταφορών και των ταχυδρομείων», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Εύθραυστο σύστημα υγείας

Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν αυτή η περικοπή μπορεί να διατηρηθεί χωρίς να πλήξει περαιτέρω ένα ήδη εύθραυστο σύστημα υγείας.
Παρότι το ημερήσιο νοσήλιο είναι συμβολικό, αποτελεί πηγή εσόδων –ιδίως για απομακρυσμένα νοσοκομεία.
Το πανεπιστημιακό νοσοκομείο «Αγία Αικατερίνη» στη Σόφια εκτιμά ότι θα χάσει περίπου 40.000 λέβα (€20.451) ετησίως λόγω της αλλαγής.
Οργανώσεις γιατρών ζήτησαν την ανατροπή της απόφασης, δηλώνοντας ότι το μέτρο δεν αντιμετωπίζει τις δομικές παθογένειες του συστήματος και ενέχει σοβαρούς κινδύνους για τη βιωσιμότητα των υπηρεσιών.
Την ίδια ώρα, η Βουλγαρία καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό ιδιωτικών πληρωμών για υπηρεσίες υγείας στην ΕΕ (34% έναντι μέσου όρου 15%, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ).
Το υπουργείο Υγείας απαντά ότι η πολιτική εντάσσεται στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συστάσεων για μείωση του κόστους για τα νοικοκυριά. Από την πλευρά του, το υπουργείο Οικονομικών της χώρας διαψεύδει κατηγορηματικά ότι υπήρξε χειραγώγηση των στοιχείων για λόγους ένταξης στο ευρώ.
Η πορεία ένταξης της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη είναι ιδιαίτερα πολιτικοποιημένη. Κόμματα με φιλορωσική και αντιευρωπαϊκή στάση κατηγορούν την κυβέρνηση για «μαγείρεμα» των αριθμών, προκειμένου να επιταχύνει την ένταξη χωρίς να είναι η χώρα επαρκώς προετοιμασμένη — κάτι που, όπως υποστηρίζουν, μπορεί να οδηγήσει σε απότομη αύξηση των τιμών.
Ωστόσο, ο πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός Atanas Pekanov υπερασπίζεται τη χρήση κρατικά ελεγχόμενων τιμών, τονίζοντας ότι είναι σύνηθες φαινόμενο σε πολλές χώρες της ΕΕ και δεν συνιστά παρέμβαση που αλλοιώνει την αγορά.
Επισημαίνει επίσης ότι άλλες χώρες της ευρωζώνης περιόρισαν τεχνητά τον πληθωρισμό μέσω έκτακτων μέτρων, κάτι που επηρέασε το κριτήριο σύγκρισης.
Το Συμβούλιο της ΕΕ αναμένεται να λάβει την τελική απόφαση για την ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη και τη μετατρεπτική ισοτιμία του λέβα στις 8 Ιουλίου.
Μέχρι τότε, τα ερωτήματα για τη διαφάνεια και τις πραγματικές επιπτώσεις των τιμολογιακών πολιτικών θα συνεχίσουν να τροφοδοτούν τη συζήτηση — εντός και εκτός Βουλγαρίας.

Η Βουλγαρία θα μπορούσε να καταρρεύσει εντός του ευρώ

Σύμφωνα με τη βρετανική The Telegraph, η Βουλγαρία είναι μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η διαφθορά είναι ενδημική, η βιομηχανική της βάση παραμένει αδύναμη και μόλις πριν λίγα χρόνια ο πληθωρισμός της ήταν διψήφιος.
Η χώρα έχει περάσει από επτά εκλογικές αναμετρήσεις μέσα σε δύο μόλις χρόνια. Κι όμως, κανείς δεν φαίνεται να ανησυχεί.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε: ας ενοποιήσουμε το νόμισμά της με εκείνα της Γερμανίας και της Γαλλίας. Τι μπορεί να πάει στραβά;
Αυτό είναι το ερώτημα που θέτει ο Matthew Lynn σε ένα εκτενές άρθρο του για την εφημερίδα The Telegraph.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσαν ότι η Βουλγαρία πληροί πλέον όλα τα επίσημα κριτήρια για την ένταξή της στην ευρωζώνη.
Η απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ αναμένεται τον Ιούλιο, και από την 1η Ιανουαρίου 2026 το λέβα θα αντικατασταθεί από το ευρώ.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, αναμένεται να εκφωνήσει ομιλία για την επέκταση της «ευρωπαϊκής οικογένειας», ενώ η πρόεδρος της ΕΚΤ, Christine Lagarde (εκτός εάν αναλάβει ως τότε την ηγεσία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ), θα δηλώσει πιθανότατα ότι το ευρώ αποκτά επιτέλους τη θέση που του αξίζει στην παγκόσμια οικονομική σκηνή. Θα υπάρξουν τελετές, πυροτεχνήματα και ένας σιωπηλός αποχαιρετισμός στο λέβα.
Κι όμως, πίσω από την επίσημη εικόνα κρύβεται μια ανησυχία: μήπως η ευρωζώνη ετοιμάζεται να επαναλάβει το ίδιο λάθος που έκανε με την Ελλάδα;
Η Βουλγαρία έχει περάσει από πολλαπλές εκλογές και οκτώ διαφορετικές κυβερνήσεις από το 2020, περιλαμβανομένων και υπηρεσιακών.
Ο τελευταίος υψηλός πληθωρισμός —16%— καταγράφηκε το 2022, ενώ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ανέρχεται μόλις στα 15.800 δολάρια. Συγκριτικά, το αντίστοιχο στη Γερμανία είναι 54.000 και στη Γαλλία 44.000 δολάρια. Η τεράστια αυτή απόκλιση αμφισβητεί τη βασική οικονομική αρχή μιας «ζώνης φυσικού νομίσματος» ανάμεσα στη Σόφια και το Βερολίνο.
Επιπλέον, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις και διαδηλώσεις στη Σόφια, η δημόσια αποδοχή του ευρώ παραμένει χαμηλή.
Ο Πρόεδρος της χώρας, Rumen Radev, πρότεινε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος —πρόταση που η κυβέρνηση χαρακτήρισε «σαμποτάζ».
Η απουσία κοινωνικής συναίνεσης σε ένα τόσο κομβικό ζήτημα για το μέλλον της χώρας είναι εμφανής.

Ένα ιστορικό που δεν εμπνέει εμπιστοσύνη

Η επενδυτική εικόνα της Βουλγαρίας διαχρονικά δεν είναι σταθερή.
Η χώρα κήρυξε πτώχευση για το εξωτερικό της χρέος το 1915 και το 1932 — καλύτερα από την Ελλάδα, που έχει καταγραφεί σε έξι αντίστοιχες περιπτώσεις, αλλά και πάλι ανησυχητικό.
Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, το λέβα υπέστη τέσσερις νομισματικές μεταρρυθμίσεις, η τελευταία το 1999, όταν το νέο λέβα αντικατέστησε 1.000 παλαιά.
Σήμερα, το λέβα είναι συνδεδεμένο με το ευρώ μέσω ενός συστήματος νομισματικού συμβουλίου (currency board), γεγονός που σημαίνει ότι η ένταξη στην ευρωζώνη δεν θα επιφέρει μεγάλες πρακτικές αλλαγές.
Όμως, η πλήρης ένταξη συνεπάγεται την απώλεια των υφιστάμενων μηχανισμών ασφαλείας απέναντι σε οικονομικά σοκ.
Ο Matthew Lynn υπενθυμίζει: «Η Ελλάδα εισήχθη στην ευρωζώνη πριν η οικονομία της φτάσει σε συγκρίσιμο επίπεδο με αυτό των πιο ανεπτυγμένων χωρών.
Το αποτέλεσμα ήταν ανεξέλεγκτο χρέος και μια κατάρρευση των δημόσιων οικονομικών που συντάραξε την ευρωζώνη.
Χρειάστηκε μια δεκαετία για να σταθεροποιηθεί το σύστημα».
Κατά τον ίδιο, αν η ευρωζώνη κάνει και πάλι λάθος, η Βουλγαρία ενδέχεται να πυροδοτήσει μια νέα κρίση με αλυσιδωτές συνέπειες. «Στην πραγματικότητα», γράφει, «η Βουλγαρία είναι η Ελλάδα…».

Ένα πολιτικό εγχείρημα με σοβαρούς κινδύνους

Το γεγονός ότι χώρες όπως η Πολωνία —μια από τις ισχυρότερες οικονομίες της Κεντρικής Ευρώπης— δεν δείχνουν ενδιαφέρον για την ένταξη στο ευρώ, αποδεικνύει ότι η σταθερότητα της ευρωζώνης δεν είναι δεδομένη.
Η Βουλγαρία δεν είναι έτοιμη — ούτε οικονομικά, ούτε πολιτικά, ούτε θεσμικά.
Κι όμως, η ένταξή της προχωρά λόγω πολιτικής αδράνειας, όχι βάσει οικονομικής λογικής.
Εάν το σύστημα καταρρεύσει ξανά, οι ηγέτες της ευρωζώνης θα μπορούν να δείχνουν με το δάχτυλο τους ενόχους — αλλά θα κοιτάζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη, γράφει ο Matthew Lynn.

www.bankingnews.gr