Mε τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα συνήψαν διπλωματικές σχέσεις, κάτι που θεωρείται ιστορική επιτυχία. Οι Παλαιστίνιοι ωστόσο νιώθουν ότι χάνουν από την εξέλιξη αυτή.
Εδώ και χρόνια είχε καταγραφεί προσέγγιση μεταξύ Ισραήλ και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τώρα έγινε και το επίσημο, διπλωματικό βήμα. Στις επόμενες δύο εβδομάδες μάλιστα αναμένεται η υπογραφή σειράς επιμέρους συμφωνιών στους τομείς της ασφάλειας, των επενδύσεων, του τουρισμού και της τεχνολογίας. Αναμένεται επίσης να αρχίσουν οι απευθείας πτήσεις, όπως και η λειτουργία πρεσβειών. Η συμφωνία επετεύχθη με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ, είναι όμως αποτέλεσμα της βελτίωσης των διμερών σχέσεων που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια.
Ήδη τον περασμένο Οκτώβριο Ισραηλινοί αθλητές συνόδευσαν την υπ. Αθλητισμού Μιρί Ρεγκέφ σε ταξίδι της στο Αμπού Ντάμπι. Τον Ιούλιο του 2019, σύμφωνα με ρεπορτάζ του δικτύου i24news, αξιωματικοί από τα Ην. Αραβικά Εμιράτα βρέθηκαν στο Ισραήλ για να δουν πώς λειτουργούν τα νέα μαχητικά αεροσκάφη F-35. Toν Aύγουστο του 2019, σύμφωνα με την εφημερίδα Haaretz, τα Ην. Αραβικά Εμιράτα αγόρασαν δύο πολεμικά αεροσκάφη από Ισραηλινό επιχειρηματία, τα οποία έκτοτε παρακολουθούν τον εναέριο χώρο του Ιράν. Η συμμετοχή του Ισραήλ στην παγκόσμια έκθεση Expo 2020 στο Ντουμπάι τον Οκτώβριο του 2020, που θα ήταν η πρώτη παγκόσμια έκθεση σε αραβική χώρα, είχε προγραμματιστεί εδώ και καιρό. Ωστόσο εξαιτίας του κορωνοϊού αναβλήθηκε για του χρόνου.
Η νέα αραβική ματιά στο Ισραήλ
Σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα Εϋτάν Γκιλμπόα από το Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών Μπεγκίν Σαντάτ στο Πανεπιστήμιο Μπαρ Ιλάν κοντά στο Τελ Αβίβ, πολλοί Άραβες έχουν αρχίσει να βλέπουν το Ισραήλ με διαφορετική ματιά. «Πολλοί άνθρωποι στον σουνιτικό αραβικό κόσμο δεν βλέπουν πλέον το Ισραήλ ως εχθρό, αλλά περισσότερο ως σύμμαχο», δήλωσε ο Γκιλμπόα στην Jerusalem Post συμπληρώνοντας ότι: «H νέα συμφωνία θα αυξήσει τη νομιμοποίηση του Ισραήλ ως εβραϊκού κράτους στη Μέση Ανατολή». Αυτό οφείλεται εν πολλοίς στο γεγονός ότι πολλά αραβικά κράτη παρακολουθούν την ιρανική εξωτερική πολιτική με αυξανόμενη ανησυχία – για παράδειγμα τις κινήσεις της Τεχεράνης στη Συρία, την Υεμένη και τον Λίβανο.
Σε αυτές τις χώρες το Ιράν και ορισμένα σουνιτικά κράτη – ως επί το πλείστον η Σαουδική Αραβία αλλά και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – έχουν αναμειχθεί σε συρράξεις ή σε μυστικούς πολέμους δι’ αντιπροσώπων. «Τα κράτη του Αραβικού Κόλπου είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένα στις απειλές του Ιράν», αναφέρει ο Γκιλμπόα. «Η συμμαχία Ισραήλ και Ην. Αραβικών Εμιράτων θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα μια πιο επιτυχή αντιμετώπιση του Ιράν».
Κριτική από την Άγκυρα και την Τεχεράνη
«Η αντιμετώπιση των ιρανικών απειλών θεωρείται σήμερα σημαντικότερο θέμα από το παλαιστινιακό ζήτημα» αναφέρει ο ισραηλινός πολιτικός επιστήμονας. Συνεπώς χαμένοι της συμφωνίας Ισραήλ- Hν. Αραβικών Εμιράτων θα μπορούσαν να θεωρηθούν οι Παλαιστίνιοι. Οι πολιτικές τους διεκδικήσεις έχουν πάει πολύ πίσω στην ατζέντα των αραβικών χωρών και οι συμμαχίες τους στον αραβικό κόσμο είναι λίγες. Από την πλευρά της η Τεχεράνη επέκρινε τη νέα συμφωνία, λέγοντας ότι το μόνο που καταφέρνει είναι να εντείνει την «αντίσταση» άλλων χωρών. Και η Άγκυρα επέκρινε τη συμφωνία, σημειώνοντας ότι τα Ην. Αραβικά Εμιράτα πρόδωσαν τους Παλαιστίνιους για ίδιον συμφέρον. Ωστόσο τόσο η Τουρκία όσο και το Ιράν, τα δύο μεγαλύτερα μουσουλμανικά κράτη στην περιοχή, είναι απομονωμένα στη Μέση Ανατολή. Το μόνο κράτος που συνεργάζεται με το Ιράν είναι η εντελώς διχασμένη Συρία υπό τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ. Οπουδήποτε αλλού, το Ιράν εκπροσωπείται από «πληρεξούσιες» ομάδες, η μεγαλύτερη εκ των οποίων είναι η Χεζμπολάχ που δέχθηκε έντονη κριτική στον Λίβανο μετά την πρόσφατη φονική έκρηξη.
Η Τουρκία αντιμετωπίζεται επίσης με δυσπιστία στον αραβικό κόσμο λόγω της φιλόδοξης εξωτερικής πολιτικής της. Ειδικότερα η Αίγυπτος κατηγορεί τον Ερντογάν για «νεο-οθωμανισμό». Και οι Παλααιστίνιοι, τους οποίους επηρεάζει άμεσα η συμφωνία, δεν εμπιστεύονται το Ισραήλ όταν λέει ότι θα διακόψει την εποικιστική πολιτική. Ο παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς χαρακτήρισε την προσέγγιση Ισραήλ – Ην. Αραβικών Εμιράτων ως νέα «επιθετικότητα» και «προδοσία».
Το ζήτημα της εποικιστικής πολιτικής του Ισραήλ
Σύμφωνα με την εφημερίδα Al Quds της Ανατολικής Ιερουσαλήμ η συμφωνία αποτελεί «επικίνδυνη εξέλιξη που σηματοδοτεί την έξοδο των Ην. Αραβικών Εμιράτων από την αραβο-ισλαμική συναίνεση». Επίσης η συμφωνία ουσιαστικά δίνει το πράσινο φως στο Ισραήλ να συνεχίσει την παράκαμψη των νόμιμων δικαιωμάτων των Παλαιστινίων αλλά και την εποικιστική πολιτική, μολονότι λέγεται ότι θα ισχύσει το αντίθετο. Σύμφωνα με τον Ισραηλινό ιστορικό Μοσέ Τσίμερμαν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου «έχει ήδη παραδεχτεί ότι η πολιτική της προσάρτησης σταμάτησε προσωρινά». Αλλά το σχέδιό του παραμένει η προσάρτηση, εκτιμά ο ιστορικός, και μάλιστα θα συνεχίσει να το πράττει έμμεσα μέσω της διαιώνισης της εποικιστικής πολιτικής.
Τέλος σε διεθνές επίπεδο, η συμφωνία των δύο χωρών αποτιμάται σε μεγάλο βαθμό θετικά. «Η εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ- Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων αποτελεί σημαντική συμβολή για την ειρήνη στην περιοχή» δήλωσε ο υπ. Εξωτερικών της Γερμανίας Χάικο Μάας. «Είναι καλό που η ισραηλινή κυβέρνηση αναστέλλει τα σχέδια εποικισμού» συμπλήρωσε. Επίσης σε διεθνές επίπεδο πολλοί εκτιμούν ότι και άλλα αραβικά κράτη θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη συμφωνία ως πρότυπο. Το Ομάν, το Μπαχρέιν και το Σουδάν έχουν ήδη δηλώσει ότι εξετάζουν επίσης συμφωνίες με το Ισραήλ.
Πηγή: dw.com